Szczodrzeniec

Szczodrzeniec
	; Chamaecytisus ratisbonensis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	szczodrzeniec
	Nazwa systematyczna
	Chamaecytisus Link.; Handb. 2: 154. 1831 (ante Sep)
	Typ nomenklatoryczny
	Chamaecytisus supinus (L.) Link
Synonimy
	Aulonix Raf.; Diaxulon Raf.; Tubocytisus Fourr.; Viborgia Moench;
	Aulonix Raf.; Diaxulon Raf.; Tubocytisus Fourr.; Viborgia Moench;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szczodrzeniec (Chamaecytisus Link.) – wyróżniany w niektórych ujęciach systematycznych rodzaj roślin z rodziny bobowatych, alternatywnie włączany jest do rodzaju Cytisus jako sekcja Tubocytisus DC, Prodr. 2: 153. 1825. Obejmuje od ok. 30 do 43^[4] gatunków. Rośliny te występują na obszarze od Wysp Kanaryjskich po zachodnią Azję. W Polsce występują 4 gatunki rodzime i jeden przejściowo dziczejący.

Należą tu krzewy i półkrzewy o liściach sezonowych, trójlistkowych. Kwiaty zebrane są w kwiatostany wyrastające szczytowo lub w kątach liści. Kielich jest rurkowaty, wcinany do ok. 1/3 długości. Korony są żółte, białe lub różowe. Strąk podługowaty, 2–5 nasienny^[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg rodzaju obejmuje Wyspy Kanaryjskie, Maroko, południową i środkową Europę, region Kaukazu i Azji Mniejszej oraz Kazachstan i zachodnią Syberię^[4].

Gatunki flory Polski^[6]

szczodrzeniec główkowaty Chamaecytisus supinus (L.) Link
szczodrzeniec rozesłany Chamaecytisus ratisbonensis (Schaeff.) Rothm
szczodrzeniec ruski Chamaecytisus ruthenicus (Fisch. ex Woł.) Klásk.
szczodrzeniec wydłużony Chamaecytisus glaber (L.f) Rothm., syn. Cytisus elongatus Waldst. & Kit. – efemerofit
szczodrzeniec zmienny, sz. biały Chamaecytisus albus (Hacq.) Rothm.

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jest to jeden z szeregu rodzajów tworzących grupę Cytisus-Genista, nad której klasyfikacją toczyła się długa debata, aktywna zwłaszcza po uzyskaniu wyników analiz molekularnych w latach 90. XX wieku i w pierwszych latach XXI wieku. Rozważano wówczas utrzymanie i rozwijanie podziału na liczne drobne rodzaje lub scalenie taksonów w kilka większych rodzajów^[7]. Wyodrębniony rodzaj Chamaecytisus w ujęciu Bisby'ego z 1981 obejmował ok. 30 gatunków wyróżniających się rurkowatym kielichem. Od początku lat 90. Chamaecytisus był jednak zwykle włączany do Cytisus (Cristofolini w 1991^[8], Käss i Wink 1997^[9], Cubas i in. 2002^[10], Wink i Mohamed 2003^[11]). We florach krajowych takson ujmowany był różnie jako rodzaj lub sekcja w obrębie Cytisus^[7]. W 2006 roku dyskusję nad klasyfikacją tej grupy podsumowali Cristofolini i Troìa wyróżniając obszerny rodzaj Cytisus z Chamaecytisus w randze sekcji Cytisus sect. Tubocytisus DC, Prodr. 2: 153. 1825^[5]. Mimo to wciąż w różnych źródłach rodzaj jest ujmowany odrębnie^[6]^[4].

Wykaz gatunków^[4]

Chamaecytisus albus (Hacq.) Rothm. – szczodrzeniec zmienny
Chamaecytisus austriacus (L.) Link
Chamaecytisus banaticus (Griseb. & Schenk) Rothm.
Chamaecytisus borysthenicus (Gruner) Klásk.
Chamaecytisus calcareus (Velen.) Kuzmanov
Chamaecytisus cassius (Boiss.) Rothm.
Chamaecytisus danubialis (Velen.) Rothm.
Chamaecytisus drepanolobus (Boiss.) Rothm.
Chamaecytisus elongatus (Waldst. & Kit.) Link – szczodrzeniec wydłużony
Chamaecytisus eriocarpus (Boiss.) Rothm.
Chamaecytisus frivaldszkyanus (Degen) Kuzmanov ex Greuter, Burdet & G.Long
Chamaecytisus heuffelii (Wierzb.) Rothm.
Chamaecytisus hirsutus (L.) Link – szczodrzeniec szorstki^[12]
Chamaecytisus jankae (Velen.) Rothm.
Chamaecytisus korabensis Pifkó & Barina
Chamaecytisus kovacevii (Velen.) Rothm.
Chamaecytisus kreczetoviczii (E.D.Wissjul.) Holub
Chamaecytisus leiocarpus (A.Kern.) Rothm.
Chamaecytisus lindemannii (Krecz.) Klásk.
Chamaecytisus litwinowii (Krecz.) Klásk.
Chamaecytisus mollis (Cav.) Greuter & Burdet
Chamaecytisus nejceffii (Urum.) Rothm.
Chamaecytisus paczoskii (Krecz.) Klásk.
Chamaecytisus pineticola Ivchenko
Chamaecytisus podolicus (Blocki) Klásk.
Chamaecytisus ponomarjovii (Seredin) Czerep.
Chamaecytisus prolifer (L.f.) Link
Chamaecytisus proteus (Zumagl.) Holub
Chamaecytisus pseudojankae Pifkó & Barina
Chamaecytisus × pseudorochelii (Simonk.) Pifkó
Chamaecytisus pulvinatus (Quézel) Raynaud
Chamaecytisus purpureus (Scop.) Link – szczodrzeniec purpurowy
Chamaecytisus pygmaeus (Willd.) Rothm.
Chamaecytisus ratisbonensis (Schaeff.) Rothm. – szczodrzeniec rozesłany
Chamaecytisus rochelii (Wierzb. ex Griseb. & Schenk) Rothm.
Chamaecytisus ruthenicus (Fisch. ex Wol.) Klásk. – szczodrzeniec ruski
Chamaecytisus skrobiszewskii (Pacz.) Klásk.
Chamaecytisus spinescens Rothm.
Chamaecytisus supinus (L.) Link – szczodrzeniec główkowaty
Chamaecytisus tommasinii (Vis.) Rothm.
Chamaecytisus triflorus (Lam.) Skalická
Chamaecytisus virescens (Kovács ex Neilr.) Dostál
Chamaecytisus wulfii (Krecz.) Klásk.
Chamaecytisus zingeri (Nenukow ex Litv.) Klásk.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-22] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Chamaecytisus Link. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-27].
↑ ^a ^b Cristofolini G.; Troìa A.. A reassessment of the sections of the genus Cytisus Desf. (Cytiseae, Leguminosae). „Taxon”. 55, s. 733-746, 2006.
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 58, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 283, 292. ISBN 978-1-900347-80-8.
↑ Cristofolini, G. (1991). Taxonomic revision of Cytisus sect. Tubocytisus DC. (Fabaceae). Webbia 45: 187-219
↑ Käss, E., Wink, M. (1997. Phylogenetic relationships in the Papilionaceae (family Leguminosae) based on nucleotide sequences of cpDNA (rbcL) and ncDNA (ITS 1 and 2). Molec. Phylogen. Evol. 8: 65-88
↑ Cubas, P., Pardo, C. & Tahiri, H. (2OO2). Molecular approach to the phylogeny and systematics of Cytisus (Leguminosae) and related genera based on nucleotide sequences of nrDNA (ITS region) and cpDNA (trnL-trnF intergenic spacer). Pl. Syst. Evol. 233(3-4): 223-242.
↑ Wink, M., Mohamed, G.LA. (2003). Evolution of chemical defense traits in the Leguminosae: mapping of distribution patterns of secondary metabolites on a molecular phylogeny inferred from nucleoticle sequences of the rbcL gene. Biochem Syst. Ecol 3l: 897-917
↑ Wymieniony jest w Roślinach polskich prof. Szafera, jednak na terenie Polski nie występuje

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-22] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-23].

[powo-4] Chamaecytisus Link. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-27].

[cristo-5] Cristofolini G.; Troìa A.. A reassessment of the sections of the genus Cytisus Desf. (Cytiseae, Leguminosae). „Taxon”. 55, s. 733-746, 2006.

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 58, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[legumes-7] G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 283, 292. ISBN 978-1-900347-80-8.

[8] Cristofolini, G. (1991). Taxonomic revision of Cytisus sect. Tubocytisus DC. (Fabaceae). Webbia 45: 187-219

[9] Käss, E., Wink, M. (1997. Phylogenetic relationships in the Papilionaceae (family Leguminosae) based on nucleotide sequences of cpDNA (rbcL) and ncDNA (ITS 1 and 2). Molec. Phylogen. Evol. 8: 65-88

[10] Cubas, P., Pardo, C. & Tahiri, H. (2OO2). Molecular approach to the phylogeny and systematics of Cytisus (Leguminosae) and related genera based on nucleotide sequences of nrDNA (ITS region) and cpDNA (trnL-trnF intergenic spacer). Pl. Syst. Evol. 233(3-4): 223-242.

[11] Wink, M., Mohamed, G.LA. (2003). Evolution of chemical defense traits in the Leguminosae: mapping of distribution patterns of secondary metabolites on a molecular phylogeny inferred from nucleoticle sequences of the rbcL gene. Biochem Syst. Ecol 3l: 897-917

[12] Wymieniony jest w Roślinach polskich prof. Szafera, jednak na terenie Polski nie występuje

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]