Szlarnik cejloński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szlarnik cejloński
Zosterops ceylonensis[1]
Holdsworth, 1872
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

szlarniki

Rodzaj

Zosterops

Gatunek

szlarnik cejloński

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Szlarnik cejloński[3][4] (Zosterops ceylonensis) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Słabo poznany ptak występujący tylko w centralnej i południowej części Sri Lanki, głównie w Prowincji Środkowej. Według IUCN jest gatunkiem najmniejszej troski.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pierwszego naukowego opisu taksonu dokonał angielski zoolog Edmund William Hunt Holdsworth, nadając mu nazwę Zosterops ceylonensis. Opis ukazał się w 1872 roku w „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor jako miejsce typowe wskazał Nuwara Elija na Cejlonie[5][6][7]. Do opisu dołączona była tablica barwna autorstwa Josepha Smita[6].

Gatunek monotypowy[7][8][9]. Pierwotnie był uważany za gatunek siostrzany ze szlarnikiem indyjskim (Zosterops palpebrosus), jednak badania zaprzeczają temu i sugerują, że szlarnik cejloński był protoplastą wszystkich gatunków z rodzaju Zosterops[10].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Zosterops (Fosterops): gr. ζωστηρ zōstēr, ζωστηρος zōstēros „pas”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”[11].
  • ceylonensis: epitet gatunkowy jest eponimem nawiązującym do miejsca występowania – wyspy Cejlon na Oceanie Indyjskim[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Mały ptak o szpiczastym, lekko zakrzywionym, średnio długim, czarniawym dziobie. Nogi i stopy ciemnoszare. Tęczówki jasnobrązowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Obie płcie mają górne części ciała w kolorze od oliwkowozielonego do ciemnego cytrynowego. Głowa oliwkowozielona, wokół oczu średniej wielkości biała obrączka oczna, przerwana z przodu ciemnoszarą plamką, która przechodzi w wąski pasek oczny w kierunku dzioba. Pasek ten okala obwódkę oczną i ciągnie się wąską smugą w górnej części pokryw usznych. Gardło, podgardle i pierś zielonkawożółte z bardziej żółtym odcieniem w dolnej części. Brzuch i boki szarobiałe, nieco ciemniejsze po bokach. pokrywy podogonowe żółte. Ogon dość krótki. Lotki skrzydeł i sterówki ogona czarnobrązowe z szerokimi ciemnozielonymi brzegami. Samica ma jaśniejsze czoło od samca. Młode osobniki są nieco jaśniejsze od dorosłych i mają węższą obrączkę oczną[7][13]. Długość ciała 11 cm, masa ciała: samica (jeden zważony osobnik) – 12,6 g[7].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Szlarnik cejloński jest endemitem Sri Lanki. Występuje na wzgórzach i w górach centralnej i południowej części wyspy Cejlon. Występuje najczęściej na terenach położonych na wysokości powyżej 1000 m n.p.m., a tylko sporadycznie jest spotykany niżej do 450 m n.p.m.[2][14] Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 11,4 tys. km²[14].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Głównym habitatem szlarnika cejlońskiego są górskie lasy tropikalne, obrzeża lasów, plantacje herbaty. Spotykany jest także w ogrodach i na niskich samotnych krzakach. Prawdopodobnie jest gatunkiem osiadłym. Dieta tego gatunku składa się z nektaru, jagód i owadów, szczególnie niewielkich ciem i gąsienic, w szczególności z gatunku Homona coffearia[7]. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[14].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Sezon lęgowy przypada w okresie od lutego do lipca z największą intensywnością w kwietniu, oraz ponownie od sierpnia do września. Gniazdo w kształcie niewielkiej, ale głębokiej miseczki budowane jest przez oboje rodziców. Do jego budowy używają mchu, korzonków, włókien i drobnej trawy. Umieszczone jest na rozwidleniu gałęzi w zakresie wysokości 1–7 m nad ziemią (najczęściej 2–4 m nad ziemią). Gniazdo umieszczane jest zazwyczaj na krzewie herbacianym, na drzewie Grevillea robusta lub jodle (Abies). W lęgu 2, czasami 3 bladoniebiesko-zielone jaja o rozmiarze 16,5 na 12 mm. Brak informacji o okresie inkubacji i czasie przebywania piskląt w gnieździe[7].

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako pospolity. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako spadkowy z powodu niszczenia i fragmentacji siedlisk[2][14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Zosterops ceylonensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d Zosterops ceylonensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ZOSTEROPIDAE Bonaparte, 1853 - SZLARNIKI - WHITE-EYES (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-30].
  4. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 354, 1999. 
  5. ↑ Denis Lepage: szlarnik cejloński Zosterops ceylonensis Holdsworth, EWH 1872. Avibase. [dostęp 2023-07-30]. (ang.).
  6. ↑ a b E.W.H. Holdsworth. Catalogue of the Birds found in Ceylon ; with some Remarks on their Habits and Local Distribution, and Descriptions of two New Species peculiar to the Island. „Proceedings of the Zoological Society of London”. Part 2, s. 459 + pl. XX, 1872. Londyn. (ang.). 
  7. ↑ a b c d e f Bas van Balen: Sri Lanka White-eye Zosterops ceylonensis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-30]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  8. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-07-30]. (ang.).
  9. ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, ZOSTEROPIDAE Bonaparte 1853, White-eyes and Yuhinas, Wersja 5.013 (2021-11-26) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-31] (ang.).
  10. ↑ Wickramasinghe N. i inni, Non-sister Sri Lankan white-eyes (genus Zosterops) are a result of independent colonizations, „PLOS One”, 12 (8), e0181441, 2017, DOI: 10.1371/journal.pone.0181441, ISSN 1932-6203 (ang.).
  11. ↑ Zosterops, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
  12. ↑ ceylonensis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
  13. ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 13: Penduline-tits to shrikes. Barcelona: Lynx Edicions, 2008, s. 447. ISBN 978-84-96553-45-3. (ang.).
  14. ↑ a b c d Sri Lanka White-eye Zosterops ceylonensis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-07-31]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szlarnik_cejloński&oldid=71410067”