Tekst źródłowy strony São Paulo

{{Inne znaczenia}}
{{Miejscowość infobox
 |nazwa                     = São Paulo
 |nazwa oryginalna          = {{K|pt|São Paulo}}
 |zdjęcie                   = Montagem SP.png
 |opis zdjęcia              = Kolaż zdjęć São Paulo
 |herb                      = Brasao SaoPaulo SaoPaulo Brasil.svg
 |flaga                     = São Paulo City flag.svg{{!}}border
 |dopełniacz nazwy          = São Paulo
 |przydomek                 = Selva de Pedra<ref>https://www.saopaulo.sp.leg.br/apartes-anteriores/revista-apartes/numero-13-mar-abr2015/o-verde-da-selva-de-pedra/.</ref>
 |państwo                   = BR-SP
 |stanowisko zarządzającego = burmistrz
 |zarządzający              = [[Ricardo Nunes (polityk)|Ricardo Nunes]]
 |powierzchnia              = 1521
 |wysokość                  = 795
 |rok                       = 2020
 |liczba ludności           = 12 325 232<ref>[http://web.archive.org/web/20160303182358/http://cidades.ibge.gov.br/xtras/perfil.php?codmun=3550308 Instituto Brasileiro de Geografía e Estatística].</ref>
 |gęstość zaludnienia       = 7398
 |numer kierunkowy          = 05511
 |kod pocztowy              = 
 |tablice rejestracyjne     = 
 |współrzędne               = 23°30′S 46°37′W
 |commons                   = Category:São Paulo City
 |www                       = http://prefeitura.sp.gov.br
}}
'''São Paulo''' (wym. {{wymowa|Br-SaoPaulo.ogg|[sɐ̃w ˈpawlu]}}) – największe miasto [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]] oraz półkuli południowej położone w południowej części [[Brazylia|Brazylii]], nad rzeką [[Tietê (rzeka)|Tietê]], niedaleko wybrzeża [[Ocean Atlantycki|Oceanu Atlantyckiego]]. [[Obszar metropolitalny]] obejmujący 22,6 mln mieszkańców jest dziesiątym pod względem wielkości na świecie{{fakt|data=2021-12}}.

== Historia ==
Założone zostało w 1554 roku jako misja [[jezuici|jezuicka]] świętego [[Paweł z Tarsu|Pawła]] (port. {{K|pt|São Paulo}}).

W XVI i XVII wieku São Paulo było ośrodkiem handlu niewolnikami i kamieniami szlachetnymi. Prawa miejskie otrzymało w 1712 roku. W 1815 zostało stolicą prowincji (w 1889 – stanu) São Paulo. W 1822 w São Paulo proklamowana została niepodległość Brazylii. W XIX wieku było światowym centrum handlu [[kawa|kawą]]. Do rozwoju miasta przyczyniło się doprowadzenie w 1867 roku linii kolejowej z portu [[Santos]].

17.07.2007 w mieście [[Katastrofa lotu TAM Linhas Aéreas 3054|rozbił się samolot pasażerski Airbus A320]]. Zginęło 199 osób<ref>[http://www.wiadomosci24.pl/artykul/200_ofiar_katastrofy_samolotu_w_brazylii_34127.html/ Katastrofa w Brazylii: na liście pasażerów są Polacy].</ref>.

== Geografia ==
São Paulo znajduje się około 800 m n.p.m., 70 km od Oceanu Atlantyckiego. Przez miasto przepływają dwie duże rzeki: [[Tietê (rzeka)|Tietê]] i jej [[dopływ]] Pinheiros. Pomimo tego, że trwają prace nad ich oczyszczeniem, to nadal są one poważnie zanieczyszczone<ref>[https://www.latinamericaforless.com/brazil/travel-guides/sao-paulo-guide-geography-climate.php Sao Paulo Travel Guide: Sao Paulo Geography and Climate].</ref>.

== Demografia ==
Wykres liczby ludności na podstawie danych zebranych przez [[Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística]] (w tys.)
<timeline>
ImageSize = width:400 height:300
PlotArea = left:50 right:20 top:25 bottom:30
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
 id:linegrey2 value:gray(0.9)
 id:linegrey value:gray(0.7)
 id:cobar value:rgb(0.2,0.7,0.8)
 id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:12000
ScaleMajor = unit:year increment:1000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
 color:cobar width:19 align:left
 bar:1991 from:0 till:9646
 bar:1996 from:0 till:9736
 bar:2000 from:0 till:10434
 bar:2007 from:0 till:10887
 bar:2010 color:cobar2 from:0 till:11254

PlotData=
 textcolor:black fontsize:S
 bar:1991 at: 9746 text: 9646,2 shift:(-15,5)
 bar:1996 at: 9836 text: 9736,2 shift:(-15,5)
 bar:2000 at: 10534 text: 10434,3 shift:(-18,5)
 bar:2007 at: 10987 text: 10886,5 shift:(-18,5)
 bar:2010 at: 11354 text: 11253,5 shift:(-18,5)
</timeline>

== Gospodarka i infrastruktura ==
São Paulo jest jednym z największych ośrodków [[przemysł]]owych i [[handel|handlowych]] (m.in. handel kawą) Brazylii. Znajdują się tu: największy [[Universidade de São Paulo|uniwersytet]] kraju i trzy mniejsze, [[Metro w São Paulo|metro]], oraz dwa porty lotnicze: [[port lotniczy São Paulo-Guarulhos]] i [[port lotniczy São Paulo-Congonhas]].

== Atrakcje turystyczne ==
W mieście znajduje się wiele przykładów architektury współczesnej, między innymi wieżowiec [[Mirante do Vale]] oraz [[Museu de Arte de São Paulo]] na [[Avenida Paulista]]<ref>[http://www.travelchannel.com/destinations/brazil/sao-paulo/articles/sao-paulo-s-6-must-see-museums Travel Channel].</ref>. W mieście funkcjonuje [[Ogród Botaniczny w São Paulo|Ogród Botaniczny]].

== Sport ==
Jest to miasto o wielkich tradycjach piłkarskich. Mają tu siedziby takie kluby, jak:
* [[São Paulo FC]]
* [[SE Palmeiras]]
* [[SC Corinthians Paulista]]
* [[Associação Portuguesa de Desportos]]
* [[CA Juventus]]
* [[Nacional AC]]
* [[Barcelona Esportivo Capela]]

Miasto posiada tor wyścigowy [[Autódromo José Carlos Pace|Interlagos]], na którym od 1973 roku (od 1990 nieprzerwanie) odbywają się zawody [[Formuła 1|Formuły 1]].

<gallery widths="200px" heights="140px">
Plik:Catedral Metropolitana de Sao Paulo 3 Brasil.jpg|[[Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w São Paulo|Katedra]]
Plik:Estadio Pacaembu.jpg|Stadion Pacaembu
Plik:Webysther 20190306142802 - Edifício Altino Arantes.jpg|Widok na São Paulo
</gallery>

== Miasta partnerskie ==
{{Układ wielokolumnowy |szerokość=16em <!-- od 9 do 22 --> |liczba=3 |
* {{flaga|CIV}} [[Abidżan]] ([[Wybrzeże Kości Słoniowej]])
* {{flaga|BRA}} [[Alta Floresta]] ([[Brazylia]])
* {{flaga|JOR}} [[Amman]] ([[Jordania]])
* {{flaga|PRY}} [[Asunción]] ([[Paragwaj]])
* {{flaga|MLI}} [[Bamako]] ([[Mali]])
* {{flaga|ESP}} [[Barcelona]] ([[Hiszpania]])
* {{flaga|HUN}} [[Budapeszt]] ([[Węgry]])
* {{flaga|ROU}} [[Bukareszt]] ([[Rumunia]])
* {{flaga|ARG}} [[Buenos Aires]] ([[Argentyna]])
* {{flaga|SYR}} [[Damaszek]] ([[Syria]])
* {{flaga|PRT}} [[Coimbra]] ([[Portugalia]])
* {{flaga|ARM}} [[Erywań]] ([[Armenia]])
* {{flaga|PRT}} [[Funchal]] ([[Portugalia]])
* {{flaga|PRT}} [[Góis]] ([[Portugalia]])
* {{flaga|CUB}} [[Hawana]] ([[Kuba]])
* {{flaga|ZAF}} [[Johannesburg]] ([[Południowa Afryka|RPA]])
* {{flaga|ROU}} [[Kluż-Napoka]] ([[Rumunia]])
* {{flaga|ESP}} [[Kordoba|Kordowa]] ([[Hiszpania]])
* {{flaga|BOL}} [[La Paz]] ([[Boliwia]])
* {{flaga|ARG}} [[La Plata (Argentyna)|La Plata]] ([[Argentyna]])
* {{flaga|PRT}} [[Leiria]] ([[Portugalia]])
* {{flaga|PER}} [[Lima]] ([[Peru]])
* {{flaga|PRT}} [[Lizbona]] ([[Portugalia]])
* {{flaga|AGO}} [[Luanda]] ([[Angola]])
* {{państwo|MAC}}
* {{flaga|ITA}} [[Mediolan]] ([[Włochy]])
* {{flaga|ARG}} [[Mendoza (miasto)|Mendoza]] ([[Argentyna]])
* {{flaga|URY}} [[Montevideo]] ([[Urugwaj]])
* {{flaga|JPN}} [[Naha]] ([[Japonia]])
* {{flaga|USA}} [[Norfolk (Wirginia)|Norfolk]] ([[Stany Zjednoczone|USA]])
* {{flaga|JPN}} [[Osaka]] ([[Japonia]])
* {{flaga|FRA}} [[Paryż]] ([[Francja]])
* {{flaga|CHN}} [[Pekin]] ([[Chińska Republika Ludowa|Chiny]])
* {{flaga|PRY}} [[Presidente Franco]] ([[Paragwaj]])
* {{flaga|ESP}} [[San Cristóbal de La Laguna]] ([[Hiszpania]])
* {{flaga|CRI}} [[San José]] ([[Kostaryka]])
* {{flaga|CHL}} [[Santiago]] ([[Chile]])
* {{flaga|ESP}} [[Santiago de Compostela]] ([[Hiszpania]])
* {{flaga|KOR}} [[Seul]] ([[Korea Południowa]])
* {{flaga|AUS}} [[Sydney]] ([[Australia]])
* {{flaga|CHN}} [[Szanghaj]] ([[Chińska Republika Ludowa|Chiny]])
* {{flaga|ISR}} [[Tel Awiw-Jafa|Tel Awiw]] ([[Izrael]])
* {{flaga|CAN}} [[Toronto]] ([[Kanada]])
}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.capital.sp.gov.br Prefektura São Paulo]

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:São Paulo| ]]
[[Kategoria:Miasta w stanie São Paulo]]