Tekst źródłowy strony Terytorium autonomiczne

{{dopracować|zweryfikować|data=2019-07}}
'''Terytorium autonomiczne''' – fragment obszaru [[państwo|państwa]] dysponujący [[Autonomia|autonomią]], czyli znaczną swobodą w kształtowaniu swojej polityki wewnętrznej, niekiedy również zagranicznej, zwłaszcza w kontraście do standardowych nieautonomicznych [[Prowincja|prowincji]] stanowiących dane państwo. Wiele oficjalnie lub nieoficjalnie zdecentralizowanych państw (jak np. [[Hiszpania]]) przyznaje swoim terytorialnym podmiotom tak szeroki zakres suwerenności wewnętrznej (zwłaszcza w obszarze szkolnictwa ze szczególnym naciskiem na korzystanie z regionalnego języka), że przypominają one autonomie; jednocześnie zaś deklarowana przez władze krajów takich jak [[Chińska Republika Ludowa|Chiny]] czy [[Rosja]] autonomia niektórych regionów czy republik składowych przez krytyków uważana jest w praktyce za fikcję i przejaw politycznej manipulacji.

Poniższa lista terytoriów [[autonomia|autonomicznych]] uwzględnia jedynie obszary będące integralnymi częściami państw, do których przynależą – brak zatem posiadających autonomię nieinkorporowanych [[terytorium zależne|terytoriów zależnych]].

== Wybrane terytoria autonomiczne ==
{| class="wikitable" width="100%"
! width="150px" | Państwo
! width="210px" | Status<br /><small>''Termin oryginalny''/Tłumaczenie</small>
! Terytorium/Terytoria
! źródło
|-
| {{Państwo|AZE}}
| ''muxtar respublika''<br />[[Podział administracyjny Azerbejdżanu|republika autonomiczna]]
| {{Państwo|Nachiczewańska Republika Autonomiczna}}
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/3658938.stm | tytuł=Regions and territories: Nagorno Karabakh |język=en | data dostępu=2010-05-17 |opublikowany==[[BBC News]]}}</ref>
|-
| rowspan="5" | {{Flaga|CHN}} [[Chińska Republika Ludowa]]
| 自治区 (''zìzhìqū'')<br />region autonomiczny
| [[Kuangsi]] · [[Mongolia Wewnętrzna]] · [[Ningxia]] · {{Państwo|Tybet}} · [[Sinciang]]
|<ref name="chiny">{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/ucn.html | tytuł=Provinces of China |opublikowany=statoids.com | język=en | data dostępu=2010-05-17}}</ref>
|-
| 特别行政区 (''tèbié xíngzhèngqū'')<br />specjalny region administracyjny
| {{Państwo|Hongkong}} · {{Państwo|Makau}}
|<ref name="chiny" />
|-
| 族自治州 (''zìzhìzhōu'')<br />prefektura autonomiczna
| [[Bayingolin]] • [[Bortala]] • [[Changji (prefektura autonomiczna)|Changji]] • [[Chuxiong (prefektura autonomiczna)|Chuxiong]] • [[Dali (prefektura autonomiczna)|Dali]] • [[Dehong]] • [[Dêqên]] • [[Enshi (prefektura autonomiczna)|Enshi]] • [[Gannan]] • [[Garzê]] • [[Golog]] • [[Yushu (prefektura autonomiczna)|Gyêgu]] • [[Haibei]] • [[Hainan (prefektura autonomiczna)|Hainan]] • [[Haixi]] • [[Honghe]] • [[Huangnan]] • [[Ili (prefektura autonomiczna)|Ili]] • [[Kizilsu]] • [[Liangshan]] • [[Linxia (prefektura autonomiczna)|Linxia]] • [[Ngawa]] •  [[Nujiang]] • [[Qiandongnan]] • [[Qiannan]] • [[Qianxinan]] • [[Wenshan]] • [[Xiangxi]] • [[Xishuangbanna]] • [[Yanbian]]
|<ref name="chiny" />

|-
| 族自治县 (''zìzhìxiàn'')<br />powiat autonomiczny
| 117 powiatów autonomicznych{{fakt|data=2024-02}}
|<ref name="chiny" />

|-
| 自治旗 (''zìzhìqí'')<br />chorągiew autonomiczna<ref>w Mongolii Wewnętrznej (odpowiednik powiatów)</ref>
| [[Ewenkezu Zizhiqi|Evenki]] • [[Morin Dawa Zizhiqi|Morin Dawa]] • [[Oroqen Zizhiqi|Oroqen]]
|-
| {{Państwo|PHL}}
| region autonomiczny
| [[Muzułmańskie Mindanao]]
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/uph.html | tytuł=Provinces of the Philippines |język=en | data dostępu=2010-05-17 |opublikowany=statoids.com}}</ref>
|-
| {{Państwo|FIN}}
| ''itsehallinnollinen maakunta''<br />prowincja autonomiczna
| {{Państwo|Wyspy Alandzkie}}
|<ref name="europa">{{cytuj stronę| url=http://www.gfbv.it/3dossier/eu-min/autonomy.html | tytuł=Territorial autonomy as a means of minority protection and conflict solution in the European experience – An overview and schematic comparison | praca=The working autonomies in Europe |autor=Thomas Banedikter | język=en | data dostępu=2010-05-17}}</ref>
|-
| {{Państwo|GRC}}
| region autonomiczny
| [[Athos|Góra Athos]]
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/uph.html | tytuł=Departments of Greece |język=en | data dostępu=2010-05-17 |opublikowany=statoids.com}}</ref>
|-
| {{Państwo|GEO}}
| ''avtonomiuri respublika''<br />republika autonomiczna
| {{Państwo|Abchazja}}<ref>''de facto'' niepodległe państwo od 1992 roku</ref> · {{Państwo|Adżaria}}
|<ref>{{cytuj stronę| url=https://old.civil.ge/eng/article.php?id=15089 | tytuł=Sanakoev Appointed as Head of S.Ossetia Administration | język=en | data dostępu=2010-05-17}}</ref>
|-
| {{Państwo|IDN}}
| ''daerah istimewa''<br />region specjalny
| [[Aceh]] · [[Papua (prowincja)|Papua]] · [[Papua Zachodnia|Papua Barat]]· [[Papua Południowo-Zachodnia|Papua Barat Daya]]·[[Papua Górska|Papua Pegunungan]]· [[Papua Środkowa|Papua Tengah]]· [[Papua Południowa|Papua Selatan]]· [[Yogyakarta (okręg)|Yogyakarta]]
|<ref>{{Cytuj |autor = Kompas Cyber Media |tytuł = 6 Provinsi di Papua beserta Ibukotanya |data = 2023-08-26 |data dostępu = 2023-08-29 |opublikowany = KOMPAS.com |url = https://regional.kompas.com/read/2023/08/26/220042478/6-provinsi-di-papua-beserta-ibukotanya |język = id}}</ref>
|-
| {{Państwo|IRQ}}
| okręg autonomiczny
| {{flaga|Kurdystan}} [[Kurdystan (region autonomiczny)|Kurdystan]]
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/uiq.html | tytuł=Provinces of Iraq | język=en | data dostępu=2010-05-17 |opublikowany=statoids.com}}</ref>
|-
| {{Państwo|ISR}}
| region autonomiczny
[[Państwo nieuznawane]]
| {{Państwo|Palestyna}} ([[Autonomia Palestyńska]])
|
|-
| {{Państwo|KOR}}
| ''teukbyeol jachido''<br />prowincja autonomiczna
| [[Czedżu (prowincja)|Czedżu]]
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://wiki.galbijim.com/Jeju_City | tytuł=Galbijm – Jeju City |język=en | data dostępu=2010-05-17}}</ref>
|-
| {{Państwo|MUS}}
| prowincja autonomiczna
| [[Rodrigues]]
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/umu.html | tytuł=Districts of Mauritius | język=en | data dostępu=2010-05-17 |opublikowany=statoids.com}}</ref>
|-
| {{Państwo|MDA}}
| ''unitate teritorială autonomă''<br />autonomiczny podmiot terytorialny
| {{Państwo|Gagauzja}} · [[Naddniestrze]]<ref>jest ''de facto'' administrowane przez nieuznawany na arenie międzynarodowej rząd, który ogłosił niepodległość Naddniestrza. Władze mołdawskie zaproponowały mu autonomię podobną do tej, jaką otrzymała Gagauzja, jednak negocjacje stanęły w miejscu, przez co nie jest jasne, czy wedle prawa Naddniestrze jest autonomią</ref>
|<ref name="europa" />
|-
| {{Państwo|NIC}}
| ''regione autónoma''<br />region autonomiczny
| [[Wybrzeże Karaibskie Północne]] – [[Wybrzeże Karaibskie Południowe]]
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/uni.html | tytuł=Departments of Nicaragua |język=en | data dostępu=2010-05-18 |opublikowany=statoids.com}}</ref>
|-
| {{Państwo|PNG}}
| prowincja autonomiczna
| {{Flaga grafika|Flag of Bougainville.svg}}[[Wyspa Bougainville’a]] (do 2027)
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/upg.html | tytuł=Provinces of Papua New Guinea | język=en | data dostępu=2010-05-18 |opublikowany=statoids.com}}</ref>
|-
| {{Państwo|PRT}}
| ''região autónoma''<br />region autonomiczny
| {{Państwo|Azory}} · {{Państwo|Madera}}
|<ref name="europa" />
|-
| rowspan="3" | {{Państwo|RUS}}
| республика; ''riespublika''<br />[[Republiki w Federacji Rosyjskiej|republika]]
| {{Państwo|Adygeja}} · {{Państwo|Ałtaj}} · {{Państwo|Baszkortostan}} · {{Państwo|Buriacja}} · {{Państwo|Chakasja}} · {{Państwo|Czeczenia}} · {{Państwo|Czuwaszja}} · {{Państwo|Dagestan}} · {{Państwo|Inguszetia}} · {{Państwo|Jakucja}} · {{Państwo|Kabardo-Bałkaria}} · {{Państwo|Kałmucja}} · {{Państwo|Karaczajo-Czerkiesja}} · {{Państwo|Karelia}} · {{Państwo|Komi}} · {{Państwo|Mari El}} · {{Państwo|Mordowia}} · {{Państwo|Osetia Północna}} · {{Państwo|Tatarstan}} · {{Państwo|Tuwa}} · {{Państwo|Udmurcja}}
|<ref name="europa" />
|-
| автономная область; ''awtonomnaja obłast´''<br />[[Obwody autonomiczne Federacji Rosyjskiej|obwód autonomiczny]]
| {{Państwo|Żydowski Obwód Autonomiczny}}
|<ref name="europa" />
|-
| автономный округ; ''awtonomnyj okrug''<br />[[Okręgi autonomiczne Federacji Rosyjskiej|okręg autonomiczny]]
| {{Państwo|Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra}} · {{Państwo|Czukocki Okręg Autonomiczny}} · {{Państwo|Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny}} · {{Państwo|Nieniecki Okręg Autonomiczny}}
|<ref name="europa" />
|-
| rowspan="2" | {{Państwo|SRB}}
| prowincja autonomiczna
| · {{Państwo|Wojwodina}}
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/urs.html | tytuł=Districts of Serbia |język=en | data dostępu=2010-05-18 |opublikowany=statoids.com}}</ref>
|-
|земља непризната 
[[Państwa nieuznawane|Państwo nieuznawane]]
|[[Kosowo]]
|
|-
| {{Państwo|TJK}}
| ''viloyat mukhtor''<br />okręg autonomiczny
| [[Górski Badachszan]]
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://www.statoids.com/utj.html | tytuł=Regions of Tajikistan | język=en | data dostępu=2010-05-18 |opublikowany=statoids.com}}</ref>
|-
| {{Państwo|TZA}}
|<br />
| ([[Zanzibar (autonomia)|Zanzibar]]<ref>może być uznany za autonomię, jako że posiada własnego prezydenta i parlament</ref>)
|<ref>{{cytuj stronę| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/country_profiles/3850393.stm | tytuł=Regions and territories: Zanzibar |opublikowany=[[BBC News]] | język=en | data dostępu=2010-05-18}}</ref>
|-
| {{Państwo|UKR}}
| Автономна Республіка ''avtonomna respublika''<br />republika autonomiczna
| {{Państwo|Krym|1992}}<ref>faktycznie wcielona do Rosji</ref>
|<ref name="europa" />
|-
| {{Państwo|UZB}}
| ''respublika''<br />republika
| {{Państwo|Karakałpacja}}
|
|-
| {{Państwo|GBR}}
| ''constituent country''<br />kraj historyczny
| {{Państwo|Irlandia Północna}} · {{Państwo|Szkocja}} · {{Państwo|Walia}}
|<ref name="europa" />
|-
| {{Państwo|ITA}}
| ''regione autonoma''<br />region autonomiczny
| {{Państwo|Friuli-Wenecja Julijska}} · {{Państwo|Sardynia}} · {{Państwo|Sycylia}} · {{Państwo|Trydent-Górna Adyga}} · {{Państwo|Dolina Aosty}}
|<ref name="europa" />
|-
| {{Państwo|STP}}
| ''concelho''<br />prowincja
| ([[Wyspa Książęca]]<ref>może być uznana za autonomię, gdyż od 1995 roku posiada własny rząd</ref>)
|
|}

== Zobacz też ==
* [[autonomia regionalna]]
* [[państwa nieuznawane]]
* [[państwa świata]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

[[Kategoria:Terytoria autonomiczne świata|!]]
[[Kategoria:Nazwy geograficzne]]