Przejdź do zawartości

Topola eufracka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Topola eufracka
Ilustracja
Topole eufrackie na obrzeżach pustyni Gobi
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

wierzbowate

Rodzaj

topola

Gatunek

topola eufracka

Nazwa systematyczna
Populus euphratica Oliv.
Voy. Emp. Othoman 3: 449 1807[3]
Synonimy
  • Populus diversifolia Schrenk ex Fisch. & C. A. Mey.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Morfologia

Topola eufracka (Populus euphratica Oliv.) – gatunek topoli z rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Rodzimy obszar jego występowania obejmuje Afrykę Północną (Libia, Algieria, Egipt), Azję Zachodnią, Kaukaz i Azję Środkową po Chiny (Afganistan, Pakistan, Iran, Irak, Izrael, Jordania Syria, Turcja, Armenia, Kazachstan, Tadżykistan, Turkiestan, Uzbekistan; w Chinach prowincje: Gansu, Nei Monggol, Qinghai, Xinjiang)[5]. Jedyne stanowisko w Europie znajduje się w pobliżu Alicante w Hiszpanii, gdzie występuje klonalnie rozrośnięty okaz żeński, prawdopodobnie introdukowany tu przez Maurów[6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Średniej wysokości drzewo o gęstej koronie[7]
Pień
Osiąga wysokość do 15 m i obwód do 2,5 m. Jest często powyginany i zazwyczaj rozwidlony. Kora na starych drzewach jest gruba, szorstka z nieregularnymi, pionowymi bruzdami. Ma oliwkową barwę[7].
Liście
Są silnie zróżnicowane. Młode, występujące na szczycie pędów są podłużne, podobne do liści wierzby białej, starsze, znajdujące się w dolnych częściach pędów mają kształt od romboidalnego do okrągłego. Ogonki liściowe długie[8].
Kwiaty
Zebrane w rozdzielnopłciowe kwiatostany zwane kotkami. Kotki męskie mają długość 2,5-5 cm, żeńskie 5-7 cm[7].
Owoc
Jajowato-lancetowate torebki o długości 7-12 mm, osadzone na szypułkach o długości 4-5 mm. Nasiona z jedwabistymi włoskami[7].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Rośnie w subtropikalnych lasach liściastych, na wzgórzach, w miejscach o umiarkowanej wilgotności. lasy liściaste i suche lasy umiarkowanej. Wymaga dużo światła dla normalnego rozwoju. Obecnie jest w dużym stopniu wycięta na opał, jednak nadal w wielu miejscach wzdłuż cieków wodnych i ich dopływów tworzy gęste lasy mieszane z dodatkiem wierzb, tamaryszków, morw. Rośnie także na obszarach okresowo zalewanych i nieużytkach[7].

Rośnie na obszarach o wysokości do 4000 m n.p.m., o temperaturach rocznych od -5 do +52 °C i rocznej sumie opadów 75-200 mm. Rośnie na glebach kamienistych i piaszczystych o pH 5-6,5. Toleruje wysoki stopień zasolenia gleby. Unika natomiast gleb o złym napowietrzeniu i małej ilości wody[7].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
  • Na obszarze swojego występowania jest jednym z głównych źródeł grubego drewna[8]. Jest lekkie i średnio twarde, łatwe do obróbki, nadaje się do toczenia. Wykorzystywane jest na opał, do produkcji papieru oraz w stolarstwie i budownictwie. W budownictwie używane jest do szalunków, w stolarstwie wykonuje się z niego sklejki, pudełka do zapałek, podkłady szynowe, protezy kończyn, obcasy do butów, szpulki i in. przedmioty[7].
  • Miejscowa ludność wykorzystuje młode pędy i liście jako paszę dla kóz. Przycięte pędy szybko się odnawiają[8].

Udział w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Znawcy roślin biblijnych są zgodni, że topola ta jest wymieniona w kilku miejscach w Biblii, jako topola, wierzbo-topola, lub tam, gdzie jest mowa o drżeniu liści. Wynika to ze znaczenia słów hebrajskich, kontekstu wydarzeń oraz faktów, że gatunek ten ma liście zróżnicowane morfologicznie (młodociane są podobne do liści wierzby), długoogonkowe (drżące na wietrze) i jest pospolity w Izraelu[8]. Jest 7 miejsc w Biblii, w których gatunek ten jest wymieniony: Kpł 23,40; 26,36, 2 Sm 5,23-24, 1 14,14-15, Ps 84,6; 137,1-3, Iz 7,2[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).
  3. The Plant List. Populus euphratica. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2015-01-07]. (ang.).
  4. Populus euphratica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-01-03].
  6. Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 330. ISBN 978-842466346.
  7. a b c d e f g Populus euphratica. Worl Agroforestry Centre. [dostęp 2015-01-03].
  8. a b c d Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
  9. Flowers in Israel. [dostęp 2015-01-03].