Tvrđa
Tvrđa (czytaj: twrdzia – dosł. twierdza) – starówka w Osijeku, położona nieco na uboczu (na wschód) od obecnego centrum miasta, powstała w miejscu dawnej habsburskiej twierdzy[1].
Historia od średniowiecza do czasów osmańskich
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Osijek pojawiła się po raz pierwszy w 1196[2]. Miasto było ośrodkiem handlowym i portem od początków XII w. dzięki swemu położeniu na szlaku z Peczu i Budy na południe[3]. Znajdował się tu romański kościół Świętej Trójcy. W latach 1526–1687 Osijek znajdował się w granicach imperium osmańskiego. Miasto nie uległo w tym okresie poważniejszym zmianom, ale powstałe w tym czasie miejsca kultu islamskiego, nadały mu orientalny charakter[2]. Ślady średniowiecznego i tureckiego miasta zachowały się do dzisiaj, w tym resztki murów starej, tureckiej fortecy, znanej dziś jako "turecki mur" (Turski zid) lub "fort Filibeja" (Filebejeva utvrda), leżący obok drogi prowadzącej do Tvrđi[4][5].
W czasach osmańskich Osijek uzyskał międzynarodowy rozgłos dzięki mostowi Sulejmana[2]. Budowa mostu została rozpoczęta przez Ibrahima Paszę 16.08.1526 na rozkaz Sulejmana Wspaniałego[6]. Most, łączący Osijek z Dardą, miał formę drogi opartej na palach o długości ok. 7 km i szerokości 6 m[2]. Uważany za wielkie zagrożenie dla chrześcijańskiej Europy, był atakowany wiele razy. Zniszczono go w 1664 r., kiedy został podpalony na rozkaz bana chorwackiego Nikoli Zrinskiego (chorw. Nikola VII Zrinski), (węg. VII Zrínyi Miklós)[7][2]. Most został odbudowany za panowania Sulejmana II[2]]. Ostatecznie został spalony przez armię habsburską w 1686 r[2]].
Status i położenie
[edytuj | edytuj kod]Tvrđa jest najlepiej zachowaną w Chorwacji zabytkową barokową starówką miejską. Oddzielona od reszty miasta pasem parków i zieleni, a także szeroką ulicą Europska Avenija, pozostawała przez lata niewykorzystana turystycznie. Obecnie stan ten się zmienia, lecz długoletnie położenie na uboczu pozwoliło zachować autentyczne walory zabytkowe zespołu.
Zabudowa
[edytuj | edytuj kod]Zabudowa skoncentrowana jest przy ulicach wybiegających z rynku (Trg Svetoga Trojstva), a od północy ograniczona rzeką Drawą, nad którą zaaranżowano bulwar spacerowy. Z pozostałych stron zlokalizowane są planty i rozległe parki miejskie. Część murów obronnych twierdzy jest zachowana, ocalała też Brama Wodna (Vodena vrata). Większość zabytków pochodzi z XVIII wieku, a główne z nich to:
- pojezuicki kościół św. Michała,
- klasztor Jezuitów,
- ratusz (obecnie Muzeum Slawońskie z bogatymi zbiorami archeologicznymi),
- kolumna Trójcy Świętej,
- stara poczta.
Możliwy jest wstęp na mury miejskie, które stanowią dobry punkt widokowy na dachy starówki.
Rozrywka i dojazd
[edytuj | edytuj kod]Na terenie całego zespołu intensywnie rozwija się funkcja gastronomiczna i hotelowa (głównie tanie hostele). Dojazd możliwy tramwajami do przystanku Tvrđa.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wojciech Tyluś , Osijek – największe miasto Slavonii [online], CroLove.pl, 18 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-19] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Croatian Ministry of Culture Directorate for the Protection of Cultural Heritage: Historical-Town Planning Ensemble Tvrda (Fort) in Osijek. UNESCO, 1 lutego, 2005. [dostęp 2010-05-11]. (ang.).
- ↑ Damir Krajnik, Mladen Obad Šćitaroci. Preobrazba bastionskih utvrđenja grada Osijeka. „Prostor”. 16 (2), s. 168–179, December 2008. Uniwersytet w Zagrzebiu. ISSN 1330-0652. (chorw.).
- ↑ World Monuments Watch List of 100 Most Endangered Sites 1996. New York: World Monuments Fund, s. 22. ISBN 0-9627931-7-5. (ang.).
- ↑ Tvrđa. [w:] gctvrdja.com [on-line]. Tvrđa City District, 22 grudnia, 2008. [dostęp 2010-09-12]. (ang.).
- ↑ Kemal Çiçek: Great Ottoman Turkish civilization. Yeni Türkiye, 2000. ISBN 978-975-6782-21-7. (ang.).
- ↑ Yugoslav review. Wyd. 9th. Jugoslovenska Revija, 1979, s. 41. (ang.).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Tvrđa (Sisak) – starówka w Sisaku
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jarosław Swajdo , Joanna Stovrag , Chorwacja – praktyczny przewodnik, Bielsko-Biała: wyd. Pascal, 1999, s. 213, ISBN 83-87696-63-3, OCLC 749244721 .