Typografia multiskryptowa
Typografia multiskryptowa – dziedzina typografii obejmująca projektowanie i użycie co najmniej dwóch różnych systemów pisma w jednym kroju pisma, bez względu na to, czy jeden z nich jest alfabetem łacińskim.
Pojęcie pochodzi od terminu skrypt w rozumieniu „system pisma” (ang. script).
Nadrzędnym celem typografa jest takie zaprojektowanie glifów, by złożone fragmenty tekstów w różnych językach wyglądały na równie ważne, a także największe możliwe upodobnienie znaków przy jednoczesnym poszanowaniu obcych sobie tradycji. Z powodu tej właśnie trudności typografię multiskryptową uważa się za jedną z najbardziej wymagających podłoża naukowego (kulturoznawczego, paleograficznego) dyscyplin artystyczno-rzemieślniczych.
Do problemów związanych z projektowaniem krojów multiskryptowych należy zaliczyć różnice w tradycjach piśmienniczych poszczególnych grup etnicznych (zróżnicowany sposób ich prowadzenia narzędzi takich jak pióro, pędzel, trzcina), historyczną ewolucję każdego z pism oraz konotacje polityczne – poszczególne skrypty ze względu na bogaty ładunek asocjacyjny lubią być wykorzystywane jako manifestacja tożsamości lub przynależności kulturowej.
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
W dobie globalizacji multiskrypt zdobywa wśród projektantów pism coraz większą popularność i jest przedmiotem zainteresowania głównie typografów na co dzień posługujących się systemem niełacińskim. Do jego popularyzacji przyczyniają się wiodące ośrodki akademickie na świecie (University of Reading, Royal Academy of Art w Hadze, Cooper Union w Nowym Jorku i inne, np. w Meksyku lub Argentynie). Wspomagają go dwie technologie najbardziej sprzyjające typograficznemu zjednoczeniu świata: Unicode oraz OpenType.
Przykłady wykorzystania[edytuj | edytuj kod]
Kroje multiskryptowe służą do zachowania spójności stylistycznej w takich publikacjach, jak:
- przewodniki turystyczne
- słowniki
- podręczniki do nauki języków obcych
- katalogi wystaw
- teksty naukowe dotyczące m.in.: Biblii, archeologii, geografii, historii
Wykorzystywane są przy projektach identyfikacji wizualnych dużych, międzynarodowych wydarzeń:
- konferencji
- zawodów sportowych
- targów itd.
Oraz oznakowania miejskiego, np.:
- kolei
- metra
- lotniska
- muzeów
- galerii
- zabytków
Właściciele korporacji także często ubiegają się o spójną identyfikację firmy, co oznacza wykorzystanie krojów na wszelkiego rodzaju materiałach biurowych oraz w firmowej korespondencji bądź strategii marketingowej. Wreszcie nie wolno zapominać o kwitnącym dziś rynku aplikacji i oprogramowań, oraz o konieczności wizualnego dopasowania odpowiadających im interfejsów na różnych rozmiarów urządzeniach w różnych częściach świata.
Spór o słuszność[edytuj | edytuj kod]
Na światowym forum typograficznym od lat toczy się spór o słuszność projektowania krojów w skryptach, których projektanci nie czytają ani nie rozumieją. Niektórzy uważają, że takie praktyki nie mają prawa bytu ze względu na to, że natywny użytkownik nie tylko angażuje się we własnym języku w dialog, ale też ściera się z różnorodnymi pisemnymi formami o nieznanych poza jego krajem formatach i treściach[2]. Przeciwnym poglądem jest ten kładący nacisk na kwalifikacje; według niego sedno umiejętności zaprojektowania udanego kroju leży przede wszystkim w zdolności do przetrawienia jak największej części tradycji typograficznej danego regionu lub języka. Opowiadający się po tej stronie projektanci na pierwszym miejscu stawiają stopień poinformowania i dobrą orientację typograficzną, na drugim zaś dopiero – biegłość językową[3]. Ci przy okazji bardziej wymagających projektów dobierają sobie kompetentnych konsultantów natywnych, jednocześnie starając się również weryfikować informacje samodzielnie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Google Noto Fonts [online], www.google.com [dostęp 2017-02-18] (ang.).
- ↑ Echoes on designing across scripts [online], Gerry Leonidas, 17 października 2013 [dostęp 2017-01-30] .
- ↑ Rosetta / Blog / Considerations in multilingual type design, „rosettatype.com” [dostęp 2017-01-30] .
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- R. Bringhurst, Elementarz stylu w typografii, tłum. D. Dziewońska, Kraków 2013.
- A. Frutiger, Człowiek i jego znaki, tłum. Cz. Tomaszewska, Kraków 2015.
- C. Henestrosa, L. Meseguer, J. Scaglione, Jak projektować kroje pisma. Od szkicu do ekranu, tłum. N. Pluta, Kraków 2013.
- J. Hudson, N. Kshetrimayum, K. Mansour, P. Zoghbi, Beyond Latin, rozm. przepr. G. Leonidas, „Eye” 2015, Vol. 23, No. 90.
- Language Culture Type: International Type Design in the Age of Unicode, red. J.D. Berry, New York 2002.
- M. Misiak, Jak najbardziej litery, w: A. Szydłowska, Miliard rzeczy dookoła. Rozmowy z polskimi projektantami graficznymi, Kraków 2013.
- H. Smitshuijzen AbiFarès, Typographic Matchmaking, Amsterdam 2007.
- M. Takagi, Hanzi Graphy. A Typographic Translation Between Latin Letters and Chinese Characters, Hong Kong 2014.
- https://www.rosettatype.com/blog/2013/02/05/What-is-multiscript-typography
- http://typographica.org/on-typography/going-global-the-last-decade-in-multi-script-type-design/
- http://tntypography.eu/resources-list/arabic-type-design-in-one-paragraph/
- https://web.archive.org/web/20161024024348/http://www.khtt.net/page/48160/en