Tyrańczyk żółtolicy

Tyrańczyk żółtolicy

Phylloscartes kronei
Willis & Oniki, 1992
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	tyrankowce
Rodzina	muchotyranikowate
Podrodzina	muchotyraniki
Rodzaj	Phylloscartes
Gatunek	tyrańczyk żółtolicy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Tyrańczyk żółtolicy (Phylloscartes kronei) – gatunek małego ptaka z rodziny muchotyranikowatych (Pipromorphidae). Opisany po raz pierwszy w roku 1991. Występuje endemicznie w południowo-wschodniej Brazylii. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia i odkrycie

Gatunek został opisany po raz pierwszy w roku 1991 (publikacja ukazała się drukiem w 1992). Od 5 do 10 lipca 1983 w okolicach Boqueirão (Paraíba, Brazylia) odnotowywano nieznany dotąd głos nieokreślonego przedstawiciela tyrankowatych. Niektóre cechy przypominały tyrańczyka skromnego (P. ventralis), jednakże obserwowany ptak posiadał żółty przód głowy i spód ciała. Obserwatorzy, Edwin Willis oraz Yoshika Oniki przypuszczali, że może być to tyrańczyk gujański (P. virescens), jednakże po analizie głosu obydwu gatunków uznany został za nowy gatunek.

Holotyp stanowi dorosła samica, złapana 3 czerwca 1991 roku w Ilha Comprida. Paratypem jest samiec zebrany tego samego dnia, także w Ilha Comprida.

Jest to gatunek monotypowy.

Morfologia

Brak dymorfizmu płciowego w upierzeniu, zebrany okaz samca cechowały jedynie większe wymiary (patrz poniższa tabela). Wierzch ciała oliwkowozielony, na wierzchu głowy z brązowym odcieniem. Pióra z boków głowy od góry i od dołu oddzielone czarniawym paskiem. Pokrywy skrzydłowe, ogon i lotki czarniawe. Pokrywy duże i średnie II rzędu posiadają żółte zakończenia, przy złożonym skrzydle tworzące dwa paski. Brew i boki głowy żółtawe. Spód ciała żółty, ciemniejący w stronę gardła. Tęczówki brązowe, nogi i stopy czarne.

Wymiary

Wymiary podane są w milimetrach.

Okaz	Płeć	Skrzydło	Ogon	Dziób	Skok	Masa ciała (g)
Holotyp	♀	50	45	13,5	17	7,8
Paratyp	♂	55,5	48	15,1	20	8,8

Zasięg występowania

Według BirdLife International całkowity zasięg występowania (EOO – Extent of Occurrence) wynosi 58,5 tys. km², jednak w rzeczywistości obszar zasiedlany przez ten gatunek jest znacznie mniejszy. Rozciąga się wzdłuż wybrzeży Atlantyku od okolic miasta Capão da Canoa w stanie Rio Grande do Sul po południowo-wschodnią część stanu São Paulo, również wzdłuż dolnego biegu rzeki Rio Ribeira de Iguape w tymże stanie. Środowisko życia stanowią tereny typu restinga, które są wydmami porośniętymi przez krzewy lub niskie lasy; zasiedla także przyległe lasy nadrzeczne.

Zachowanie

Obserwowano gatunek włączający się w wielogatunkowe, żerujące stada. 14 grudnia znaleziono dwa młode, w przeciwieństwie do piskląt tyrańczyka skromnego nie nawoływały głośno. Oszacowano, że zagęszczenie wynosi jedną parę na hektar. Głos stanowi nagle, szybko powtarzane plea lub fesee. Pieśń brzmi jak sit-it-it-it-it-it-it-it-it-it-sitit-sitit.

Status, zagrożenia i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody po raz pierwszy sklasyfikowała tyrańczyka żółtolicego w 1994 roku, uznając go za gatunek narażony (VU, Vulnerable). W 2019 roku zmieniła status na „najmniejszej troski” (LC, Least Concern). Populacja szacowana jest na 2500–9999 osobników dorosłych. Przypuszczalnie powoli się zmniejsza w wyniku utraty środowiska. Tyrańczyk żółtolicy występuje na jedenastu obszarach chronionych, z czego niektóre obejmują wyspy. Wycinka drzew w obszarze występowania prowadzona jest celem uzyskania miejsc pod budowę mieszkań i obiektów turystycznych. Innym zagrożeniem są pożary.

Bibliografia

• Edwin O. Willis & Yoshika Oniki. A new Phylloscartes (Tyrannidae) from southeastern Brazil. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 112 (3), s. 158–165, 1992. 

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).