Kosogonowate

Kosogonowate
	Alopiidae
	Bonaparte, 1838
	; Przedstawiciel rodziny – kosogon (Alopias vulpinus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Nadrząd	Galeomorphi
Rząd	lamnokształtne
Rodzina	kosogonowate
	Typ nomenklatoryczny
	Rodzina: Alopias Rafinesque, 1810; Rodzaj: Alopias macrourus Rafinesque, 1810 (= Squalus vulpinus Bonnaterre, 1788)
Synonimy
	Rodziny: Alopiadini Bonaparte, 1835; Vulpeculidae Garman, 1913; Rodzaju: Vulpecula Jarocki, 1822; Alopecias Müller & Henle, 1837; Vulpecula Garman, 1913;
	Rodziny: Alopiadini Bonaparte, 1835; Vulpeculidae Garman, 1913; Rodzaju: Vulpecula Jarocki, 1822; Alopecias Müller & Henle, 1837; Vulpecula Garman, 1913;
Rodzaje i Gatunki
	Alopias Rafinesque, 1810; 3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Alopias Rafinesque, 1810; 3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kosogonowate^[7] (Alopiidae) – monotypowa rodzina drapieżnych ryb chrzęstnoszkieletowych z rzędu lamnokształtnych (Lamniformes).

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Zasiedlają głównie pelagialną strefę oceanów^[8]. Młode osobniki spotykane są w strefie przybrzeżnej.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Ciało wrzecionowate i smukłe o krótkim pysku. Górny płat płetwy ogonowej mocno wydłużony stanowi niemal połowę długości ciała ryby. Kształt płetwy przypomina kosę. Są jajożyworodne, embriony są kanibalami, zjadają swoje rodzeństwo. Dorastają do 573 cm długości osiągając masę ciała sięgającą 364 kg^[9]. Są aktywnymi drapieżcami zjadającymi mniejsze ryby i głowonogi.

Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1810 roku francuski przyrodnik Constantine Samuel Rafinesque w publikacji własnego autorstwa poświęconej nowym rodzajom i gatunkom zwierząt i roślin Sycylii^[6]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) kosogon (A. vulpinus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Alopias: gr. αλωπηξ alōpēx, αλωπεκος alōpekos ‘lis’; w aluzji do długiej (podobnej do lisiego ogona) płetwy ogonowej^[10].
Vulpecula: łac. vulpecula ‘lisek’, od vulpes, vulpis ‘lis’; przyrostek zdrabniający -ula^[11]. Gatunek typowy: (oznaczenie monotypowe) Squalus vulpes Gmelin, 1789 (= Squalus vulpinus Bonnaterre, 1788) (Jarocki, 1822); (oznaczenie monotypowe) Vulpecula marina Garman, 1913 (= Squalus vulpinus Bonnaterre, 1788) (Garman, 1913).
Alopecias: gr. αλωπεκιας alōpekias ‘kosogon’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Squalus vulpes Gmelin, 1789 (= Squalus vulpinus Bonnaterre, 1788).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodziny zaliczany jest jeden rodzaj z następującymi gatunkami^[13]:

Alopias pelagicus Nakamura, 1935
Alopias superciliosus (Lowe, 1841)
Alopias vulpinus (Bonnaterre, 1788) – kosogon^[14]^[15]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Ryby – wykaz rodzin

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Pisownia oryginalna, takson zdefiniowany w randze podrodziny.
↑ Typ nomenklatoryczny: Vulpecula Garman, 1913 (= Alopias Rafinesque, 1810).
↑ Młodszy homonim Vulpecula Jarocki, 1822.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Ch.L.Ch.L. Bonaparte Ch.L.Ch.L., Prodromus Systematis Ichthyologiae, 1835, s. 5 (łac.).
↑ Garman 1913 ↓, s. 12, 30.
↑ F. Jarocki: Zoologiia czyli Zwiérzętopismo ogólne podług náynowszego systematu ułożone. T. 4: Ryby. Warszawa: Drukarnia Łątkiewicza, 1822, s. 454. (pol.).
↑ J.P. Müller & J. Henle. Über die Gattungen der Haifische und Rochen nach einer von ihm mit Hrn. Henle unternommenen gemeinschaftlichen Arbeit über die Naturgeschichte der Knorpelfische. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Königlichen Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Jahrgang 1837, s. 114, 1837. (niem.).
↑ Garman 1913 ↓, s. 30.
↑ ^a ^b C.S. Rafinesque: Caratteri di alcuni nuovi generi e nuove specie di animali e piante della Sicilia, con varie osservazioni sopra i medesimi. Palermo: Sanfilippo, 1810, s. 12. (wł.).
↑ FritzF. Terofal FritzF., ClausC. Militz ClausC., Ryby morskie, HenrykH. Garbarczyk (tłum.), EligiuszE. Nowakowski (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 1996, ISBN 83-7129-306-2, OCLC 830127003 .
↑ RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2024 [dostęp 2024-03-07] (ang.).
↑ R. Froese & D. Pauly: Alopias. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-03-07]. (ang.).
↑ Ch. Scharpf: Family Alopiidae Bonaparte 1835 (Thresher Sharks). The ETYFish Project. [dostęp 2024-03-07]. (ang.).
↑ Vulpecula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-03-07] (ang.).
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 14. (ang.).
↑ RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 6 września 2023 [dostęp 2024-03-07] (ang.).
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 459. ISBN 83-01-14344-4.
↑ K. Kowalska, J.M. Rembiszewski & H. Rolik: Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 118, seria: Mały słownik zoologiczny. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

S. Garman. The Plagiostomia (sharks, skates, and rays). „Memoirs of the Museum of Comparative Zoölogy, at Harvard College, Cambridge, Mass”. 36, s. i–xiii; 1–515,, 1913. (ang.).

[2] Pisownia oryginalna, takson zdefiniowany w randze podrodziny.

[3] Typ nomenklatoryczny: Vulpecula Garman, 1913 (= Alopias Rafinesque, 1810).

[7] Młodszy homonim Vulpecula Jarocki, 1822.

[bon-1] Ch.L.Ch.L. Bonaparte Ch.L.Ch.L., Prodromus Systematis Ichthyologiae, 1835, s. 5 (łac.).

[CITEREFGarman1913[https://www.biodiversitylibrary.org/page/30700996_12],_[https://www.biodiversitylibrary.org/page/30701014_30]-4] Garman 1913 ↓, s. 12, 30.

[jar-5] F. Jarocki: Zoologiia czyli Zwiérzętopismo ogólne podług náynowszego systematu ułożone. T. 4: Ryby. Warszawa: Drukarnia Łątkiewicza, 1822, s. 454. (pol.).

[mul&hen-6] J.P. Müller & J. Henle. Über die Gattungen der Haifische und Rochen nach einer von ihm mit Hrn. Henle unternommenen gemeinschaftlichen Arbeit über die Naturgeschichte der Knorpelfische. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Königlichen Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Jahrgang 1837, s. 114, 1837. (niem.).

[CITEREFGarman1913[https://www.biodiversitylibrary.org/page/30701014_30]-8] Garman 1913 ↓, s. 30.

[raf-9] C.S. Rafinesque: Caratteri di alcuni nuovi generi e nuove specie di animali e piante della Sicilia, con varie osservazioni sopra i medesimi. Palermo: Sanfilippo, 1810, s. 12. (wł.).

[FTm-10] FritzF. Terofal FritzF., ClausC. Militz ClausC., Ryby morskie, HenrykH. Garbarczyk (tłum.), EligiuszE. Nowakowski (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 1996, ISBN 83-7129-306-2, OCLC 830127003 .

[Eschmeyer-11] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2024 [dostęp 2024-03-07] (ang.).

[fro&pau-12] R. Froese & D. Pauly: Alopias. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-03-07]. (ang.).

[ety-13] Ch. Scharpf: Family Alopiidae Bonaparte 1835 (Thresher Sharks). The ETYFish Project. [dostęp 2024-03-07]. (ang.).

[14] Vulpecula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-03-07] (ang.).

[jae-15] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 14. (ang.).

[cof-16] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 6 września 2023 [dostęp 2024-03-07] (ang.).

[pwn-17] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 459. ISBN 83-01-14344-4.

[msz-18] K. Kowalska, J.M. Rembiszewski & H. Rolik: Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 118, seria: Mały słownik zoologiczny. (pol.).

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[c]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]