Władysław Kulczyński (1854–1919)
Władysław Jan Kulczyński (ur. 27 marca 1854 w Krakowie, zm. 9 grudnia 1919 w Krakowie) – zoolog, arachnolog, taternik, długoletni nauczyciel w Gimnazjum św. Jacka.
Rodzina
Władysław Kulczyński urodził się w Krakowie w rodzinie mieszczańskiej. Jego ojciec Leon prowadził jadłodajnię prywatną dla studentów i pracowników umysłowych. Matka Joanna z domu Frech. Miał liczne rodzeństwo, cztery siostry i czterech braci. Najstarszy brat Leon Kulczyński był dyrektorem Gimnazjum św. Anny i wykładowcą na UJ. Pozostali bracia: Jan Kulczyński był lekarzem, Franciszek adwokatem a Józef kupcem.
Był mężem Jadwigi z Estreicherów (1859–1946).
Jego syn, Stanisław, był wybitnym botanikiem, a także działaczem politycznym i państwowym. Drugi z synów, Władysław junior, był jednym z najlepszych taterników przed I wojną światową.
Edukacja, praca
Władysław Kulczyński rozpoczął edukację w 1865 roku w Gimnazjum św. Anny, gdzie złożył egzamin dojrzałości w 1873 roku. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim (1873–1877), gdzie kształcił się m.in. u prof. Maksymiliana Nowickiego, zoologa i taternika, z którym już jako nastolatek współpracował przy zbieraniu i opracowywaniu okazów dla gabinetu zoologicznego (zaowocowało to publikacją dwóch prac naukowych jeszcze przed podjęciem przez niego studiów). Przez wiele lat pracował jako nauczyciel szkół średnich: w latach 1877–88 w Gimnazjum św. Anny, a w latach 1888–1912 w Gimnazjum św. Jacka. Był także wykładowcą UJ. W 1909 obronił na UJ pracę habilitacyjną, krótko przed śmiercią otrzymał tytularną profesurę uniwersytetu; w 1906 został wyróżniony doktoratem honoris causa UJ.
Działalność naukowa
Pierwszą pracę naukową pt. Przyczynek do fauny pajęczej napisał w klasie VII gimnazjum i opublikował w Rocznikach Krakowskiego Towarzystwa Naukowego w 1871 roku. W pracy tej wylicza 185 gatunków pająków z okolic Krakowa. Od 1877 współpracował z Komisją Fizjograficzną Akademii Umiejętności, był jej sekretarzem, przewodniczącym sekcji zoologicznej oraz kustoszem; przez wiele lat redagował „Sprawozdania Komisji Fizjograficznej AU”. Od 1884 był członkiem Towarzystwa Zoologiczno-Botanicznego w Wiedniu, od 1894 członkiem-korespondentem AU (1912 członek rzeczywisty, 1914 sekretarz Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego), od 1907 członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Przyrodniczego im. Kopernika. Był także taternikiem, członkiem honorowym Towarzystwa Tatrzańskiego. Od jego nazwiska nazwano Żleb Kulczyńskiego na stokach Koziego Wierchu.
Od 1891 wykładał zoologię i entomologię stosowaną na Studium Rolnym UJ; prowadził także wykłady dla przyrodników na Wydziale Filozoficznym. W pracy naukowej zajmował się przede wszystkim pajęczakami; m.in. wprowadził do nauki nowe kryteria oznaczania pajęczaków.
Najważniejsze publikacje:
- Araneae Hungariae 1-2 (1891–1897, z Chyzerem),
- Fragmenta Arachnologica 1-18 (1905–1915).
Bibliografia
- Słownik biologów polskich, pod red. Stanisława Feliksiaka, Warszawa 1987,
- Św. p. Władysław Jan Kulczyński. Wspomnienie pośmiertne, Julian Zaleski, w: Sprawozdanie Dyrektora II Państwowego Gimnazjum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1920, Kraków 1920.
