Walencja (językoznawstwo)
Walencja – pojęcie z zakresu językoznawstwa określające łączliwość elementów języka, a zwłaszcza czasowników[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze prace o zjawisku walencyjności przedstawił Karl Bühler[1][2], chociaż jego analiza bywa utożsamiana z konotacją[3][4]. W następnych latach badania i rozwój teorii walencji dotyczył głównie gramatyki niemieckiej[5]. Za autora terminu „walencja” uznawany jest Lucien Tesnière, który porównał łączenie leksemów w zdania do łączenia atomów w cząsteczki[2] i odwołał się do chemicznej wartościowości[1]. Teoria walencji miała być alternatywną teorią składniową, która sprawdzała się w opisywaniu czasowników[6]. Znalazła ona zastosowanie w przetwarzaniu języków naturalnych[7], jak również jako ogólne źródło w nauczaniu języka obcego[8].
Teoria[edytuj | edytuj kod]
Teoria walencji dzieli zbiór podrzędników na dwie klasy. Elementy ściśle związane z nadrzędnikiem określane są mianem argumentów, fraz wymaganych lub aktantów. Pozostałe, które są luźno związane, nazywa się modyfikatorami, frazami luźnymi, adiunktami lub cyrkumstantami[9]. Stałym problemem w teorii walencji jest wyodrębnianie elementów charakterystycznych od elementów adiunktywnych[6]. Z powodu trudności w określeniu granicy między argumentami a modyfikatorami rozważa się istnienie słowników i gramatyki bez takiego rozróżnienia[10].
Istnieją różne metody podziału podrzędników na ściśle i luźno związane z nadrzędnikiem[11]:
- kryterium ontologiczne[12]
- kryterium formalne[13]
- kryterium funkcyjne[14]
- kryterium iterowalności[15]
- kryterium wybiórczości[16]
- kryterium zasłówka[17]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Golonka 2014 ↓, s. 79.
- ↑ a b Smułczyński 2013 ↓, s. 173.
- ↑ Zaron 2012 ↓, s. 674.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 20–21.
- ↑ Golonka 2014 ↓, s. 80.
- ↑ a b Sadziński 1992 ↓, s. 64.
- ↑ Przepiórkowski 2003 ↓, s. abstrakt, 1.
- ↑ Przepiórkowski 2003 ↓, s. 1.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 8.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 9.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 21–22.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 23–24.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 22.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 25–32.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 32–34.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 34–38.
- ↑ Przepiórkowski 2017 ↓, s. 38–40.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Joanna Golonka, Walencja stosowana w dydaktyce i w analizie tekstu, „Lingwistyka stosowana” (9), 2014, s. 79–92 [dostęp 2018-07-09].
- Adam Przepiórkowski, On the Computational Usability of Valence Dictionaries for Polish, „Prace Instytutu Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk” (971), 2003, s. 1–14 [dostęp 2018-07-09].
- Adam Przepiórkowski, Argumenty i modyfikatory w gramatyce i języku, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2017, ISBN 978-83-235-3111-1 [dostęp 2018-07-09].
- Roman Sadziński, Kryteria analizy walencyjnej, „Folia Linguistica”, 26, 1992, s. 63–72 [dostęp 2018-07-09].
- Michał Smułczyński, Walencja semantyczna polskich i duńskich czasowników ruchu w ujęciu kontrastywnym, „Studia Linguistica”, XXXII, Wrocław 2013, s. 173–188 [dostęp 2018-07-09].
- Zofia Zaron, Konotacja nie jedno ma imię. Wymagania składniowe nazw osobowych, Moskwa 2012, s. 672–681 [dostęp 2018-07-09].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Walenty. Internetowy słownik walencyjny języka polskiego [online] [dostęp 2018-07-09].