Walerian Czajkowski
| Data urodzenia |
1925 |
|---|---|
| Data śmierci |
1993 |
| Zawód, zajęcie |
rolnik |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość |
polska |
| Wyznanie | |
| Rodzice |
Andrzej Czajkowski, Anna Czajkowska |
| Krewni i powinowaci |
Bronisława Lipińska, Bronisława Czajkowska, Szymon Czajkowski |
| Odznaczenia | |
| |
Walerian Czajkowski (ur. 23 października 1925[1], zm. 20 maja 1993[2]) – polski rolnik, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Walerian Czajkowski był synem Andrzeja i Anny Czajkowskich. Mieszkał w rodzinnym gospodarstwie rolnym w Zręcinie w okolicy Krosna. Miał siostrę Bronisławę i brata Jana. Sąsiadami rodziny Czajkowskich była żydowska rodzina Lipinerów, której senior Ignacy prowadził sklep i gospodarstwo rolne. Uciekając przed prześladowaniami, Ignacy poprosił Czajkowskich o schronienie w 1942 r. Niedługo potem dołączyła do niego żona Chaja razem z córką Erną, które wyszły ze krośnieńskiego getta razem z grupą pracowników. Czajkowscy użyczyli schronienia również zbiegłej z rzeszowskiego getta Sonii Lipiner, właścicielowi masarni w Krośnie Józefowi Bajtowiczowi, braciom Bergman oraz Haskielowi Morgensternowi. W obawie o bezpieczeństwo ukrywanych, Walerian razem z ojcem Andrzejem i dziadkiem Szymonem Czajkowskim zbudowali dodatkową ścianę w stajni, za którą na 9 specjalnie zbudowanych piętrowych łóżkach mogli ukryć się prześladowani. Gospodarstwo Czajkowskich było przeszukiwane przez gestapo dwa razy, jednak nie znaleziono śladów Żydów, którzy ukrywali się 2,5 roku. W ostatnich miesiącach ukrywania obok gospodarstwa Czajkowskich zakwaterowano grupę kilkudziesięciu żołnierzy. 8 września 1945 r., po wyzwoleniu regionu przez Armię Czerwoną Żydzi mogli opuścić kryjówkę[3][1].
Walerian Czajkowski został odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata 24 lutego 1988 r.[3] Razem z nim uhonorowano również jego siostrę Bronisławę Lipińską z d. Czajkowską. Wcześniej, w 1963 r. uhonorowani zostali dziadkowie Waleriana Bronisława i Szymon razem z Andrzejem Czajkowskim, ojcem Waleriana[3][4].
Ukrywani[3][1][edytuj | edytuj kod]
- Józef Brajtowicz
- Roman Bergman
- Maks Bergman
- Rubin Bergman
- Haskiel Morgenstern
- Sonia Pomeranc z d. Lipiner
- Erna Salomon z d. Lipiner
- Chaja Lipiner z d. Morgenstern
- Ignacy Lipiner
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c The Righteous Among The Nations [online], The Righteous Among The Nations [dostęp 2020-10-31].
- ↑ Czajkowscy Bronisława, Andrzej, Szymon i Walerian - Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej [online], muzeumulmow.pl, 15 czerwca 2016 [dostęp 2024-01-17] (pol.).
- ↑ a b c d Natalia Aleksiun, Historia pomocy – Rodzina Czajkowskich. Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl, listopad 2014 [dostęp 2020-10-31].
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2020. Poland [online], yadvashem.org, 1 stycznia 2020, s. 14 [dostęp 2020-11-01] (ang.).