Welur
Welur, welwet, sztruks, aksamit (łac. villus – kłak ⇒ łac. villosus – kosmaty ⇒ fr. velours – puszek, aksamit) – tkaniny z grupy tkanin z okrywą włókienną (włosową). Noszą ogólną nazwę – plusz. Różne nazwy poszczególnych typów tkanin wynikają z różnych technik wytwarzania lub drobnych różnic w wyglądzie, jednak cechą wspólną wszystkich tych tkanin jest puszysta okrywa włókienna.
Welur to także nazwa specjalnie wyprawianych (garbowanie chromowe) skór owczych i jagnięcych. Wyprawiona (wygarbowana) skóra jest szlifowana od strony wewnętrznej (mizdry), co tworzy na jej powierzchni delikatną, miękką okrywę. Stosowana do produkcji obuwia, odzieży, materiałów tapicerskich. Powierzchnie futer baranich (kożuchów) wykończone są właśnie w ten sposób. Ten rodzaj skór welurowych bywa często mylony z zamszem i irchą.
Sposób wytwarzania[edytuj]
Welur to ogólna nazwa tkanin należącej do grupy pluszów, otrzymywanych w wyniku przecięcia nitek dodatkowej osnowy runowej, oraz rozwłóknieniu jej końców – plusz osnowowy. Obecnie wytwarzany techniką tkania rózgowego. Polega to na wprowadzeniu w przesmyk stalowych, spłaszczonych prętów (rózg), zakończonych małymi nożykami. Po wprowadzeniu w pozycji poziomej, rózga jest przekręcana o 90° (do pozycji pionowej), przybijana do krawędzi tkaniny wraz z wątkiem i wyciągnięta. Nożyk na końcu rózgi rozcina pętelki utworzone z osnowy runowej, powodując powstanie runa. Powstałe runo jest w procesie wykończenia delikatnie rozwłóknione (rozczesane) i strzyżone. Technika ta pozwala uzyskać bardzo miękką i delikatną okrywę włókienną, stąd zastosowanie tkanin na stroje czy drogie obicia tapicerskie.
Historia[edytuj]
Pierwsi wyrabiali welur mieszkańcy Indii, w Europie jest on znany od około XII wieku, a w Polsce wytwarzany od przełomu XVII i XVIII wieku.
Zastosowanie[edytuj]
Welur dawniej stosowano głównie do wyrobu wytwornych strojów. Obecnie welury, zarówno te tkackie jak i te garbarskie, najczęściej używane są na obicia tapicerskie, w samochodach i meblach, a także do wyrobu ubrań i butów. Welury mają również zastosowanie w produkcji dywanów i wykładzin dywanowych.
