Wenecja Bydgoska
53°07′18″N 17°59′41″E/53,121667 17,994722 Południowa część Wenecji Bydgoskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Przyrzecze, Długa, Wełniany Rynek, Poznańska, Świętej Trójcy, Czartoryskiego |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy |
XX w. |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
| 53°07′18″N 17°59′41″E/53,121667 17,994722
| |
| Strona internetowa | |
Wenecja Bydgoska – zespół architektoniczny Starego Miasta w Bydgoszczy zbudowany bezpośrednio nad rzeką Młynówką.
Jest to ciąg kamienic stanowiący południową oraz zachodnią pierzeję rzeki Młynówki oraz Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy. Kamienice te należą do ulic: Przyrzecze, Długiej, Wełniany Rynek, Poznańskiej, Świętej Trójcy oraz Czartoryskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia Wenecji Bydgoskiej rozpoczęła się w XIX wieku. Jeszcze na początku wieku na stromym brzegu rzeki znajdowały się pojedyncze budynki[1]. Z upływem czasu na nabrzeżu Brdy zaczęły powstawać kamienice, warsztaty i zakłady. Główną zaletą tej lokalizacji był łatwy dostęp do wody oraz położenie w centrum miasta. Początkowo obszary położone bezpośrednio nad rzeką były użytkowane jako ogrody, później zaczęto je zabudowywać.
W 1873 zabudowa była już zwarta w linii frontowej, z zabudową oficynową, która zaczęła schodzić do brzegu rzeki Młynówki[2]. Ok. 1870 wykonano murowaną ławę na palach drewnianych, która stała się podstawą do wznoszenia zabudowy nad samą rzeką.
W końcu XIX wieku krajobraz Wenecji Bydgoskiej nabrał charakteru mieszkalno-przemysłowego. Właścicielami kamienic byli kupcy, rzadziej rzemieślnicy i fabrykanci. W domach prowadzono różnorodną działalność; działały tu fabryki opakowań, papierosów, fabryka czekolady i wyrobów cukierniczych "Lukullus" (1925–1939), piekarnie, rzeźnie, drukarnie (w tym "Dziennika Bydgoskiego"), farbiarnie (od 1830, zaś od 1893 duża farbiarnia Wilhelma Koppa), fabryki spirytusu i drożdży (m.in. od 1893 rafineria spirytusu Augusta Frankego w Bydgoszczy), tartak, a także restauracje.
Na początku XX w. zabudowana już całkowicie pierzeja kamienic ze względu na oryginalne położenie stała się atrakcją turystyczną miasta, chętnie utrwalaną na pocztówkach i obrazach malarzy.
Szczególnie dużo prac artystów powstało w okresie międzywojennym, ale również powojennym (F. Gajewski, J. Rupniewski, O. Sager, E. Kwiatkowski, B. Nowicki, A. Grzęska-Męczyńska, L. Płoszay, F. Konitzer, F. Brzęczkowski, J. Pieniążek, K. Zwichel).
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Cechą charakterystyczną kamienic Wenecji Bydgoskiej jest bezpośrednie sąsiedztwo z rzeką. To konglomerat krajobrazu i nadrzecznej architektury. Specyfikę Wenecji stanowi gęsta, lecz rozczłonkowana zabudowa wchodząca w wodę. Budynki zachowane z końca XIX wieku są generalnie w swoim pierwotnym stanie. Niektóre z domów (od lat nie remontowane) są w złym stanie technicznym.
Mimo że zabudowa Wenecji tworzy spójną urbanistycznie całość, to jej struktura pozostaje zróżnicowana i składa się z trzech części:
- wschodniej – obejmuje pas gruntu między rzeką a ul. Przyrzecze; wybudowane tam budynki należały do najstarszych w rejonie Wenecji, m.in. znany z pocztówek galeriowiec (1873–1990)
- południowej – największy blok zabudowy przy ul. Długiej, Wełniany Rynek i Poznańskiej; zachowała się w pierwotnym stanie, w tym wiele domów obecnie jest zrujnowanych; ukształtowanie terenu w postaci stromej skarpy sprawiło, że częste są tarasowe rozwiązania podwórek i kamienic; przez kolejne nawarstwianie dobudówek, werand i galerii zabudowa sprawia wrażenie zestawionej z "klocków"
- zachodniej – obejmuje pas gruntu między rzeką a ul. św. Trójcy oraz Czartoryskiego; posiada charakter poprzemysłowy, charakterystyczny jest budynek dawnej pralni i farbiarni Wilhelma Koppa – obecnie planowany do przebudowy na hotel[3], oraz dawna rafineria spirytusu Hermanna Frankego wraz z zakładem kąpielowym; na krańcu północnym Wenecji zachował się budynek willowy z wieżyczką.
Od lat 90. XX w. miejsce to staje się coraz bardziej atrakcyjne pod względem turystycznym i handlowym, co spowodowało proces modernizacji zabudowy. Nowa zabudowa powstała przy ul. Przyrzecze. W rejonie ul. Poznańskiej i Wełniany Rynek kamienice przechodzą stopniowe prace renowacyjne i konserwatorskie. W 2002 zbudowano "Bulwar Wenecki", który został wciśnięty między ściany domów a rzekę, ma brukowaną nawierzchnią i metalowe, stylowe barierki.
Plan filmowy
[edytuj | edytuj kod]Wenecja Bydgoska w 2006 r. stała się elementem scenografii filmu dla dzieci reż. Andrzeja Maleszki "Magiczne drzewo". W jednej z kamienic ulokowano mieszkanie głównych bohaterów filmu: rodziny muzyków oraz trojga dzieci. Film, który wszedł na ekrany 18 września 2009 r. obfituje w efekty specjalne, których tło stanowi m.in. Wyspa Młyńska[4]. Jednak pierwszą produkcją fabularną, w którą można zobaczyć Wenecję Bydgoską i ul. św. Trójcy, jest serial "Czterej pancerni i pies" (odc. 16 "Daleki patrol", 1970 r.). W jednej ze scen Tomasz Czereśniak przepływa w stronę Wenecji Bydgoskiej z Wyspy Młyńskiej, a następnie ukrywa się w jednej z niemieckich ciężarówek stojących na ul. św. Trójcy.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Wyspa Młyńska w Bydgoszczy
- Międzywodzie (kanał)
- Mennica w Bydgoszczy
- Mosty historyczne Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy
- Most Młyński w Bydgoszczy
- Farbiarnia Wilhelma Koppa w Bydgoszczy
- Rafineria spirytusu Augusta Frankego w Bydgoszczy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Derenda Jerzy. Bydgoszcz w blasku symboli – tom II z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2008, str. 398
- ↑ Derkowska-Kostkowska Bogna: Wenecja Bydgoska – szkic do portretu. In. Kalendarz Bydgoski 1999
- ↑ Wojciech Bielawa Hotel Hilton rośnie przy Wyspie. W środku wyjątkowa restauracja [dostęp 01.10.2013]
- ↑ w ostatniej scenie kamienica zostaje uniesiona w powietrze ponad Rynkiem i Starym Miastem
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Derenda Jerzy Piękna stara Bydgoszcz – tom I z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Praca zbiorowa. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006
- Derenda Jerzy Bydgoszcz w blasku symboli – tom II z serii Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2008
- Derkowska-Kostkowska Bogna Wenecja Bydgoska – szkic do portretu. [w:] Kalendarz Bydgoski 1999
- Umiński Janusz Bydgoszcz. Przewodnik. Bydgoszcz: Regionalny Oddział PTTK "Szlak Brdy", 1996
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona Wenecji Bydgoskiej. wenecja.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-10)].
- Wirtualna Wyspa Młyńska
- Wenecja Bydgoska w zbiorach NAC
