Wielka Synagoga w Ostrogu
50°19′45″N 26°31′11″E/50,329167 26,519722.jpg) Stan na 2017 rok | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Data budowy |
lata 20.–40. XVII w. |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 50°19′45″N 26°31′11″E/50,329167 26,519722
| |
Wielka Synagoga w Ostrogu, także Synagoga Maharsza – murowana synagoga w Ostrogu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia społeczności żydowskiej w Ostrogu sięga pierwszej połowy XV w.[1]: pierwsze żydowskie pochówki pochodzą z lat 40. XV wieku[1][2]. W XVI wieku miasto zamieszkiwała jedna z najliczniejszych i najprężniejszych ekonomicznie społeczności żydowskich na Wołyniu. W 1603 roku znajdywały się tu 73 domy żydowskie[1], zaś w 1629 roku było ich już 229[2]. Choć dokładna data wzniesienia Wielkiej Synagogi nie jest znana, w zależności od źródeł powstała po 1627 roku[3][4], lub w latach 30. lub 40. XVII w.[5], na miejscu starszej bożnicy[4]. Możliwe, że została zaprojektowana przez architekta Giacomo Madlenę[3] (także Medleni[4]), który w tym okresie zaprojektował podobną Wielką Synagogę Przedmiejską we Lwowie[3]. Synagogę nazywano imieniem Maharsza, przełożonego miejscowej jesziwy[4].
Możliwe, że budynek ucierpiał podczas powstania Chmielnickiego[5]. W dwudziestoleciu międzywojennym przeprowadzono remont generalny, podczas którego przebudowano wejście do części głównej, zmieniono zachodni szczyt i dodano boniowanie elewacji zachodniej[5]. Bożnica przetrwała II wojnę światową, choć została uszkodzona[3]. Jej przestrzenie wykorzystywano jako magazyn[3]. Po latach niszczenia[5][3], w XXI w. podjęto się ratowania pozostałości synagogi, zamontowano nowy dach i rozpoczęto konserwację[6].
Budynek mieści się nieopodal rynku, przy ul. Czajkowskiego[7].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Bożnica jest budowlą murowaną, o murach z kamienia i cegły, z attyką[5]. Sala główna o wymiarach w świetle okien 21,40 × 18,20 m[5] jest halą dziewięciopolową[3][5] z trzema półkoliście przesklepionymi oknami początkowo w każdej ze ścian[5] – układem okien symbolizującym Dwanaście Plemion Izraela[3][4], który później stał się popularny w synagogach Rzeczypospolitej[3]. Filary podtrzymujące sklepienie posiadają doryckie kapitele[5].
Sień i babińce nie zachowały się; możliwe, że budowla posiadała kiedyś wieżę[5].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Widok z lat 30. XX w., fot. Szymon Zajczyk -
-
Wnętrze, 1922, fot. Henryk Poddębski -
Widok wnętrza przed montażem nowego dachu w XXI w.
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Luboml. Historia społeczności [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-29] (pol.).
- ↑ a b Benyamin Lukin, Ostrog [online], YIVO Encyclopedia [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i The Great Maharsha Synagogue in Ostroh: Memory and Oblivion. Have we reached the point of no return? [online], Jewish Heritage Europe, 17 grudnia 2015 [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ a b c d e Ostróg – przewodnik [online], Shtetl Routes - Teatr NN [dostęp 2023-07-30] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j Ostróg, [w:] Maria Piechotka, Kazimierz Piechotka, Bramy nieba: bożnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa: Krupski i S-ka, 1999, s. 220–223, ISBN 978-83-86117-18-5.
- ↑ A great loss to Ukrainian-Jewish heritage [online], Ukrainian Jewish Encounter [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ Wielka Synagoga w Ostrogu (wuł. Czajkowśkoho) [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-07-30] (pol.).