Wodnik ciemny

Wodnik ciemny
	Aptenorallus calayanensis
	(D. Allen, Oliveros, Española, Broad & Gonzalez, 2004)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodzina	chruściele
Podrodzina	wodniki
Rodzaj	Aptenorallus; Kirchman, McInerney, Giarla, Olson, Slikas & Fleischer, 2021
Gatunek	wodnik ciemny
Synonimy
	Gallirallus calayanensis D. Allen, Oliveros, Española, Broad & Gonzalez, 2004;
	Gallirallus calayanensis D. Allen, Oliveros, Española, Broad & Gonzalez, 2004;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies

Wodnik ciemny^[3], chruściel kalajański, wodnik calayański (Aptenorallus calayanensis) – gatunek nielotnego ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Endemit filipińskiej wyspy Calayan, narażony na wyginięcie.

Systematyka

Wodnik ciemny został naukowo opisany jako nowy gatunek w 2004 roku pod nazwą Gallirallus calayanensis^[4]. Późniejsze badania wykazały, że takson ten wymaga umieszczenia w nowym, odrębnym rodzaju^[5]^[6]. Rodzaj ten wprowadzili w 2021 roku Kirchman i inni^[5]^[7].

Morfologia

Wodnik ciemny jest jednym z 20 znanych żyjących nielotnych chruścieli. Jest to mały ptak, o ciemnobrązowym upierzeniu z charakterystycznym pomarańczowo-czerwonym dziobem i nogami^[8]. Długość ciała około 30 cm^[9], masa ciała holotypu: 244,5 g^[4]. Obie płcie są do siebie podobne^[9].

Zasięg występowania

Występuje endemicznie na Filipinach – na należącej do archipelagu Babuyan wyspie Calayan w prowincji Cagayan^[4]. Obszar zajmowany przez gatunek szacuje się na około 90 km²^[2].

Ekologia i zachowanie

Jego naturalnym środowiskiem są głównie lasy na podłożu wapiennym, zarówno pierwotne, jak i wtórne. Jest też jednak regularnie obserwowany w lasach na podłożu innym niż wapienne, w lasach zdegenerowanych przez człowieka, a także na przyległych do lasów plantacjach palm kokosowych z gęstym podszytem^[2].

Wydaje specyficzne głośne, chropowate odgłosy^[4].

Status zagrożenia

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje wodnika ciemnego jako gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) ze względu na niewielki zasięg występowania i nieliczną populację, którą w 2012 roku szacowano na 2500–4300 dorosłych osobników. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny^[2].

Przypisy

↑ Aptenorallus calayanensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d BirdLife International, Aptenorallus calayanensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2024-2 [dostęp 2025-02-16] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Leach, 1820 - chruściele - Rails and Coots (wersja: 2024-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-16].
↑ ^a ^b ^c ^d D. Allen, C. Oliveros, C. Espaňola, G. Broad, J.C.T. Gonzalez. A new species of Gallirallus from Calayan island, Philippines. „Forktail”. 20, s. 1–7, 2004. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-16]. (ang.).
↑ E.C. Dickinson (Editor), J.V. Remsen Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.).
↑ J.J.J.J. Kirchman J.J.J.J. i inni, Phylogeny based on ultra-conserved elements clarifies the evolution of rails and allies (Ralloidea) and is the basis for a revised classification, „Ornithology”, 138 (4), ukab042, 2021, DOI: 10.1093/ornithology/ukab042 (ang.).
↑ New bird species discovered "just in time" [online], BirdLife International, 16 sierpnia 2004 [zarchiwizowane z adresu 2007-04-07] (ang.).
↑ ^a ^b J. Fjeldså & E. de Juana: Calayan Rail (Gallirallus calayanensis), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2025-02-16]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Aptenorallus calayanensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] BirdLife International, Aptenorallus calayanensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2024-2 [dostęp 2025-02-16] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Leach, 1820 - chruściele - Rails and Coots (wersja: 2024-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-16].

[oryg-4] D. Allen, C. Oliveros, C. Espaňola, G. Broad, J.C.T. Gonzalez. A new species of Gallirallus from Calayan island, Philippines. „Forktail”. 20, s. 1–7, 2004. (ang.).

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-16]. (ang.).

[dickinson&remsen-6] E.C. Dickinson (Editor), J.V. Remsen Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.).

[kirchman-7] J.J.J.J. Kirchman J.J.J.J. i inni, Phylogeny based on ultra-conserved elements clarifies the evolution of rails and allies (Ralloidea) and is the basis for a revised classification, „Ornithology”, 138 (4), ukab042, 2021, DOI: 10.1093/ornithology/ukab042 (ang.).

[birdlifenews-8] New bird species discovered "just in time" [online], BirdLife International, 16 sierpnia 2004 [zarchiwizowane z adresu 2007-04-07] (ang.).

[botw-9] J. Fjeldså & E. de Juana: Calayan Rail (Gallirallus calayanensis), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2025-02-16]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]