Przejdź do zawartości

Wykładnia językowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Wykładnia językowa prawa)

Wykładnia językowa (zwana inaczej: gramatyczną, literalną, lingwistyczną, werbalną lub słowną) – dąży do ustalenia właściwego znaczenia interpretowanego tekstu prawnego z punktu widzenia języka, w jakim tekst ten jest sformułowany[1].

Wykładnia językowa opiera się na takich dyrektywach wykładni jak: dyrektywa języka potocznego, dyrektywa języka specjalistycznego, dyrektywa języka prawniczego i dyrektywa języka prawnego[1].

  • język potoczny (ogólny, powszechny) – przez niego rozumie się tu język, w jakim na co dzień porozumiewają się ludzie, w szczególności w jego pisemnej literackiej odmianie,
  • język prawny – język, w którym formułuje się akty normatywne,
  • język prawniczy – to język, w którym wypowiadają się prawnicy o prawie, sędziowie, adwokaci, radcy prawni, profesorowie prawa itp.,
  • język specjalistyczny (techniczny) – stosowany w danej nauce lub branży np. medycynie, chemii, inżynierii, budownictwie etc.[1]

Zgodnie z dyrektywą języka potocznego wyrazy i ich związki użyte w tekście prawnym należy rozumieć tak, jak są one pojmowane w języku potocznym. Oznacza to, że w wykładni językowej należy kierować się takimi regułami semantycznymi (znaczeniowymi), syntaktycznymi (składniowymi) i gramatycznymi, jakie są charakterystyczne dla tego języka[1].

Zgodnie z dyrektywą języka specjalistycznego wyrazy i ich związki użyte w tekście prawnym należy rozumieć tak, jak są one pojmowane w języku specjalistycznym[1].

Zgodnie z dyrektywą języka prawniczego wyrazy i ich związki użyte w tekście prawnym należy rozumieć tak, jak są one pojmowane w języku prawniczym[1].

Zgodnie z dyrektywą języka prawnego wyrazy i ich związki użyte w tekście prawnym należy rozumieć tak, jak nakazuje je rozumieć samo prawo (tj. zwłaszcza tak, jak wynika to z ich definicji zamieszczonych w takim tekście)[1].

Dyrektywa języka prawnego ma tu zawsze pierwszeństwo. Priorytet pozostałych jest zależny od dziedziny (gałęzi) prawa i rodzaju adresata danego przepisu prawnego. Dla prawa cywilnego typowa jest dyrektywa języka prawniczego, prawa administracyjnego i podatkowego dyrektywa języka potocznego, a prawa karnego, jeśli chodzi o ogólne pojęcia tego prawa, dyrektywa języka prawniczego, a gdy chodzi o definicje poszczególnych czynów zabronionych pod rygorem sankcji karnej, dyrektywa języka potocznego. W przypadku aktów prawnych, których adresatami są przedstawiciele danego zawodu (danej branży, środowiska), na znaczeniu wydaje się zyskiwać dyrektywa języka specjalistycznego[2].

Ogólnie dyrektywa języka potocznego jest domyślną, a za skorzystaniem z dyrektywy języka prawniczego lub specjalistycznego będzie przemawiać to, że dane słowo lub zwrot (np. zasady współżycia społecznego lub wstępny i zstępny) nie występuje w języku potocznym lub jest w tym języku bardzo niejasne/niejasny, podczas gdy posiada ono/on ustalone i precyzyjne znaczenie w języku prawniczym lub specjalistycznym[3].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 196.
  2. M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 196–197.
  3. M. Koszowski, Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019, s. 197.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]