Wymowa samogłosek nosowych

Wymowa samogłosek nosowych – w języku polskim, jako w jednym z dwóch języków słowiańskich, nie uległy denazalizacji samogłoski nosowe [ą] – nosowe [o]; [ę] – nosowe [e]. W języku polskim, w śródgłosie ich wymowa determinowana jest sąsiedztwem głoski następującej.

• przed spół. szczelinową (v, f, s, š, z, ž, x) wymowa samogłosek nosowych jest dwojaka:
• asynchronicznie:

ę [eų] np. [geųsty] gęsty

ą [oų] np. [koųsa] kąsa

• synchronicznie:

ę [ę] np. [gęsty] gęsty

ą [ą] np. [kąsa] kąsa

• przed spół. wargową (p, b, m):

ę [ęm] np. [tęmpy] tępy

ą [ąm] np. [rąmbać] rąbać

• przed spół. zębowymi (d, t, ʒ, c):

ę [ęn] np. [pęnt] pęd

ą [on] np. [trąnt] trąd

• przed spół. dziąsłowymi (č, ǯ, t, d):

ę [ęṇ] np. [męṇčyć] męczyć

ą [ąṇ] np. [pąṇček] pączek

• przed spół. środkowojęzykową (ć, ʒ́):

ę [ęń] np. [pęńʒ́ić] pędzić

ą [ąń] np. [mąńćić] mącić

• przed spół. tylnojęzykową (k, g, u̯):

ę [ęŋ] np. [męŋka] męka

ą [ąŋ] np. [mąŋka] mąka

• denazalizacja:

ę [e] np. [v’źel’i] wzięli

ą [o] np. [v’źou̯] wziął

W wygłosie wymowa samogłosek nosowych jest dwojaka:

• asynchronicznie:

ę[eų] np. [teų] tę

ą [oų] np. [toų] tą

• synchronicznie:

ę [ę] np. [tę] tę

ą [ą] np. [tą] tą

Bibliografia

• Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Danuta Ostaszewska, Jolanta Tambor, PWN, Warszawa 2000
• Gramatyka Polska, Janusz Strutyński, Wydawnictwo Tomasz Strutyński, Kraków 2006

Zobacz też

• Samogłoska nosowa
• Fonetyka języka polskiego
• Denazalizacja