Wzorowy Żołnierz
Wzorowy Żołnierz – tytuł honorowy i odznaka nadawana żołnierzom Wojska Polskiego w latach 1950–2010.
Zasady nadawania odznaki[edytuj | edytuj kod]
Jednostopniowa odznaka „Wzorowego Żołnierza” po raz pierwszy została wprowadzona rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 27/MON z 24 kwietnia 1950[1]. Zgodnie ze statutem była nadawana podoficerom i szeregowcom [...] wyróżniającym się oddaniem sprawie Rzeczypospolitej Polskiej, wysokim poziomem moralno-politycznym, najlepszymi wynikami w zakresie szkolenia politycznego, ogólnowojskowego i taktycznego oraz wzorowym zachowaniem się w służbie i poza służbą[2]. Rok później została skasowana, by ponownie zostać wprowadzona do użytku w 1953. W 1958 została przemianowana na odznakę dwustopniową, przy czym stopień pierwszy był najniższy. Z kolei w 1968 została przemianowana na trzystopniową, przy czym stopień pierwszy był najwyższy. W 1974 nastąpiła nowelizacja statutu, a odznaka uzyskała inny kształt[3]. Zamiast dotychczasowych I, II i III stopnia, wprowadzono odznaki brązowe, srebrne i złote. Opracowano nowe formy plastyczne odznak. Podniesiono kryteria ocen będących podstawą nadawania. Aby uzyskać tytuł i brązową odznakę, szeregowiec lub podoficer musiał wyróżniać się ideowo-politycznym zaangażowaniem, aktywnością społeczną, zdyscyplinowaniem. Średnia ocena z wyszkolenia nie mogła być niższa niż 4,25. „Wzorowym Żołnierzom” w zamian za postawę i wyniki w szkoleniu przysługiwało pierwszeństwo przy wyznaczaniu na wyższe stanowiska, uzyskaniu wyższego stopnia wojskowego, przyjęciu do wojskowych szkół zawodowych. Posiadaczy srebrnych odznak nie obowiązywał egzamin do szkół chorążych i podoficerskich szkół zawodowych. Złota odznaka dawała takie samo prawo ubiegającym się o przyjęcie do szkół oficerskich. Przewidziano również dodatkowe dni urlopu[4].
Żołnierze, którym nadano wyróżniający tytuł i odznakę „Wzorowego Żołnierza” na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 maja 1963 o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej[5], zachowali dotychczasowe uprawnienia związane z tym wyróżnieniem. Odznaki starego wzoru nie podlegały wymianie na odznaki nowego wzoru[6].
Od 1999 do 2009 tytuł nadawany był za bardzo dobre wykonywanie zadań służbowych i osiąganie bardzo dobrych wyników w szkoleniu przez szeregowych i podoficerów odbywających zasadniczą służbę wojskową lub nadterminową zasadniczą służbę wojskową, którzy odbyli co najmniej sześć miesięcy czynnej służby wojskowej[7]. Zmienił się też wizerunek odznaki.
Wzór odznaki[edytuj | edytuj kod]
Wzór 1958
Odznaka dwustopniowa. Projektantem odznaki jest Bronisław Ledwarowski, wykonawcą Mennica Państwowa. I stopnia: na biało-czerwono emaliowanej tarczy głowa żołnierza w hełmie. U dołu napis: WZOROWY ŻOŁNIERZ. I stopień: metal posrebrzany[8], część, emaliowany 42 x 30 mm, słupek z nakrętką. II stopnia: Jak wyżej, ale metal brązowiony[9].
Wzór 1961
Odznaka identyczna jak wyżej opisana, ale kształt hełmu nieco zmieniony, a na hełmie dodana gałązka wawrzynu. Dwustopniowa: I (srebrna) i II (brązowa). Istniała miniaturka odznaki[9].
Wzór 1968
Projektant i wykonawca jak w poprzednich pozycjach. Odznaka trzystopniowa: I, II oraz III klasy. Na biało-czerwono emaliowanej tarczy głowa żołnierza. Na białym tle cyfra 1, 2 lub 3[9].
Wzór 1973
Projektant i wykonawca jak poprzednio. Odznaka posiada trzy stopnie: złota, srebrna i brązowa. Złota: na biało-czerwono emaliowanej tarczy głowa żołnierza w hełmie. U dołu napis: WZOROWY ŻOŁNIERZ. Metal pozłacany, część, emaliowany 31 x22 mm, słupek z nakrętką. Srebrna: jak wyżej, ale metal posrebrzany. Brązowa: jak wyżej, ale metal brązowiony[9].
Wzór 1999
Odznaka jednostopniowa. Odznakę stanowi owalny wieniec laurowy, otwarty w górnej części, o wymiarach 45 x 45 mm. Na wieńcu są umieszczone dwa skrzyżowane karabiny oraz orzeł z głowicy sztandaru jednostki wojskowej, spoczywający na puszce, wykonane z metalu o barwie brązu. Na puszce jest umieszczony złocony monogram "WŻ"[10]. Projektantem odznaki jest Jacek Macyszyn.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 27 z 24 kwietnia 1950 – Ustanowienie odznaki „Wzorowego Żołnierza”, „Dziennik Rozkazów MON” 1950, 1 maja, nr 5 poz. 23, s. 44–45.
- ↑ Tamże.
- ↑ Za Ratajczak; Historyczny rodowód...: Instrukcja o przodownictwie i współzawodnictwie w Siłach Zbrojnych PRL
- ↑ Mikołaj Plikus [red.]: Mała kronika ludowego Wojska Polskiego 1943-1973. s. 442.
- ↑ Dz.U. z 1992 r. nr 5, poz. 17
- ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 162, poz. 1341
- ↑ Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 14 września 1999 r. w sprawie wyróżniania żołnierzy, pododdziałów i oddziałów wojskowych (Dz.U. z 1999 r. nr 84, poz. 938), § 26, s. 4527.
- ↑ Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1943 - 2003; 2. s. 130.
- ↑ a b c d Mieczysław Wełna: Odznaki i oznaki ludowego Wojska Polskiego; katalog. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989, s. 47 - 48. ISBN 83-04-02954-5.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 14 września 1999 r...., § 4, s. 4524.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1943-2004, t. 4. Agencja Wydawnicza CB, 2005. ISBN 83-88329-95-2.
- Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 września 2002 r. w sprawie wyróżniania żołnierzy (Dz.U. z 2002 r. nr 162, poz. 1341)
- Leonard Ratajczyk: Historyczny rodowód polskiego ceremoniału wojskowego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. ISBN 83-11-06506-3.
- Mieczysław Wełna: Odznaki i oznaki ludowego Wojska Polskiego; katalog. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-02954-5.
- Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1943 - 2003; katalog zbioru falerystycznego; 2. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2003. ISBN 83-7339-021-9.
- Józef Urbanowicz [red.]: Mała encyklopedia wojskowa. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970, s. 495.
