Tekst źródłowy strony X tysiąclecie p.n.e.

([[Plejstocen]], [[Paleolit]] – '''X tysiąclecie p.n.e.''' – [[IX tysiąclecie p.n.e.]] – [[Kalendarium]])
: ''Początek [[Mezolit]]u, pierwszego okresu epoki [[Holocen]]u.''
: ''Okres [[Bubalus]] na obszarze [[Sahara|Sahary]]''

* około '''10000''' p.n.e. (10000 lat [[Przed naszą erą|p.n.e.]] to inaczej 11950 lat [[Before Present|BP]] i ok. 10150 lat [[Datowanie radiowęglowe|<sup>14</sup>C]] BP)


== Wydarzenia ==
* [[Afryka]]
** dominowały tu ludy niskorosłe (140-150 cm u mężczyzn), [[Czarna odmiana człowieka|negroidalnego typu]]. Ludy te trudniły się zbieractwem i łowiectwem. Najmniejszej postury byli [[Pigmeje]]{{fakt|data=2011-11}}
* [[Europa]]
** [[Kultura magdaleńska]] tworzy [[malarstwo jaskiniowe|malowidła naskalne]] w jaskiniach na terenie dzisiejszej [[Francja|Francji]] (polowanie na zwierzęta i sceny religijne)
** pierwsze ślady ludu [[Lapończycy|Lapończyków]] na [[Półwysep Skandynawski|półwyspie skandynawskim]]
* [[Azja]]
** [[Jōmon|kultura Jōmon]], początki garncarstwa w [[Japonia|Japonii]]
** Pierwsze prehistoryczne statuy odkryte [[Nevalı Çori]] i [[Göbekli Tepe]] blisko [[Şanlıurfa|Urfy]] w dzisiejszej wschodniej [[Turcja|Turcji]]
* [[Ameryka Północna]]
** pierwsze ślady osadnictwa na [[Wyspy Królowej Charlotty|wyspach Królowej Charlotty]] położonych u wybrzeży kanadyjskiej prowincji [[Kolumbia Brytyjska]]

* Główną bronią łowiecką stała się broń dystansowa jak [[oścień|ościenie]]{{fakt|data=2011-11}}
* Znaleziono czaszki z tego okresu noszące ślady [[trepanacja|trepanacji]]

== Ludność Świata ==
* [[ludność świata]] ok. 10000 p.n.e. – 5 milionów<ref>{{Cytuj stronę |url=https://www.census.gov/population/international/data/worldpop/table_history.php |tytuł=Historical Estimates of World Population |data dostępu=2015-03-19 |archiwum=https://web.archive.org/web/20150319042650/https://www.census.gov/population/international/data/worldpop/table_history.php |zarchiwizowano=2015-03-19 }}</ref>

== Zmiany w środowisku ==
11650 lat BP (ok. 9700 p.n.e.) kończy się [[młodszy dryas]] – ostatnia zimna faza [[zlodowacenie północnopolskie|ostatniego zlodowacenia]] – a zaczyna się [[holocen]] – obecny [[interglacjał]]. Wraz z ociepleniem następowały drastyczne zmiany w [[środowisko|środowisku]]. Wymarły zwierzęta [[megafauna|megafauny]].
* Koniec okresu zimna [[młodszy dryas|młodszego driasu]] – granica między [[plejstocen]]em a [[holocen]]em i tradycyjnie granica między [[paleolit]]em a [[mezolit]]em
* po ustąpieniu lodowca ludzie osiedlają się w [[Europa Północna|północnej Europie]]
* 9500-8000 BP – powstaje [[jezioro Ancylusowe]], trzeci etap rozwoju Morza Bałtyckiego<ref>{{Cytuj pismo|autor=Matti Tikkanen i Juha Oksanen|tytuł=Late Weichselian and Holocene shore displacement history of the Baltic Sea in Finland|czasopismo=Fennia |wydanie=180|wolumin=1-2|data=2002|url=http://www.helsinki.fi/maantiede/geofi/fennia/demo/pages/oksanen.htm}} (uwaga wszystkie daty w artykule to daty [[datowanie radiowęglowe|radiowęglowe]])</ref>

== Odkrycia i wynalazki ==
* udomowienie [[koza domowa|kozy]] w [[Iran]]ie
* pomiędzy 12000 a 10000 p.n.e. udomowienie [[Pies domowy|psa]] na bliskim wschodzie<ref>Peter Savolainen, Ya-ping Zhang, Jing Luo, Joakim Lundeberg, Thomas Leitner (2002). "Genetic Evidence for an East Asian Origin of Domestic Dogs". Science 298: 1610. http://www.sciencemag.org/cgi/reprint/304/5674/1160.pdf|doi=10.1126/</ref>
* ok. 9000 lat p.n.e. – udomowienie [[Koza domowa|kozy]] na [[Subkontynent indyjski|subkontynencie indyjskim]]<ref name="gupta54">Gupta, Anil K. i inni ''[https://web.archive.org/web/20081216230736/http://www.ias.ac.in/currsci/jul102004/54.pdf Origin of agriculture and domestication of plants and animals linked to early Holocene climate amelioration]'', Current Science, Tom 87, Nr. 1, 10 lipca 2004 59. Indian Academy of Sciences.</ref>; uprawa [[groch]]u, [[fasola|fasoli]], [[pieprz]]u, [[ogórek|ogórków]] oraz hodowla bydła i świń w [[Tajlandia|Tajlandii]]<ref>Gorman C. (1971) The Hoabinhian and After: Subsistence Patterns in Southeast Asia during the Late Pleistocene and Early Recent Periods. World Archaeology 2: 300-320</ref>

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Tysiąclecia}}

[[Kategoria:Prehistoria]]
[[Kategoria:Kartka z kalendarza-tysiąclecie|-10]]