Zagłada domu Usherów (film 1960)
_-_Poster.jpg) Plakat do filmu | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji |
1960 |
| Data premiery |
8 czerwca 1960 |
| Kraj produkcji | |
| Język |
angielski |
| Czas trwania |
79 min |
| Reżyseria |
Roger Corman |
| Scenariusz |
Richard Matheson |
| Główne role |
Vincent Price, Mark Damon, Myrna Fahey |
| Muzyka | |
| Zdjęcia |
Floyd Crosby |
| Montaż |
Anthony Carras |
| Produkcja |
Roger Corman, |
| Wytwórnia |
Alta Vista Productions |
| Dystrybucja |
American International Pictures (kina), |
| Budżet |
270 000 $ |
| Przychody brutto |
1 450 000 $ |
| Nagrody | |
| 1961 – Złoty Glob (dla Marka Damona) | |
Zagłada domu Usherów (The Fall of the House of Usher) – amerykański horror z 1960 roku w reż. Rogera Cormana. Ekranizacja opowiadania Edgara Allana Poe z 1839 roku pod tym samym tytułem.
Opis fabuły
[edytuj | edytuj kod]Philip Winthrop przybywa do położonej na mokradłach rezydencji rodu Usherów, aby spotkać się ze swoją narzeczoną Madeline Usher. Napotyka tam Rodericka – brata Madeline, który przeciwny jest temu związkowi. Roderick stara się uświadomić Philipowi, że rodzina Usherów jest dotknięta swoistą klątwą krwi, która doprowadziła wszystkich ich przodków do szaleństwa, a nawet wpłynęła destruktywnie na samą rezydencję, powodując spustoszenie okolicznych posiadłości. Roderick przewiduje rozprzestrzenianie się dziedzicznego zła na przyszłe pokolenia poprzez małżeństwo z Madeline i stanowczo zniechęca obydwoje młodych tego do związku. Wbrew bratu, pod wpływem uczucia do Philipa, Madeline jest jednak skłonna opuścić rezydencję by zawrzeć z nim związek małżeński. W noc przed ich wyjazdem Madeline umiera w niejasnych okolicznościach. Tuż po pochówku ukochanej w rodzinnej krypcie w podziemiach domu, Philip dowiaduje się od starego kamerdynera, że Madeline cierpiała na katalepsję. Wiedziony przeczuciem i dziwnymi krzykami dochodzącymi z krypty odkrywa, że trumna Madeline jest pusta. W poszukiwaniu ukochanej trafia do pokoju Rodericka, gdzie dochodzi do siłowej konfrontacji pomiędzy nim, a bratem Madeline oraz nią samą, już teraz kompletnie oszalałą. Madeline w śmiertelnym uścisku dusi swojego brata. Wkrótce potem obydwoje pochłaniają płomienie pożaru domu jaki wybuchł na skutek zaprószenia ognia z kominka. Sam Philip uchodzi z życiem dzięki pomocy starego kamerdynera. Wkrótce potem, jak głoszą końcowe napisy filmu (będące cytatem z literackiego pierwowzoru Poe) szczątki domu Usherów zostają pochłonięte przez "głęboką i ciemną topiel".
Obsada aktorska
[edytuj | edytuj kod]- Vincent Price – Roderick Usher
- Mark Damon – Philip Winthrop
- Myrna Fahey – Madeline Usher
- Harry Ellerbe – Bristol
O filmie
[edytuj | edytuj kod]Zagłada domu Usherów jest obrazem bardzo nietypowym w bogatym dorobku reżyserskim Rogera Cormana z punktu widzenia jakości filmów jakie tworzył. Chociaż on sam w 2010 roku został uhonorowany Oscarem za całokształt osiągnięć jako reżyser i producent[1], obecnie uchodzi za "króla filmów klasy B". Zagłada domu Usherów był pierwszym z ośmiu filmów grozy które stworzył w w latach 1960-64 opartych na prozie Edgara Allana Poe i które przyniosły mu największą popularność[2]. W momencie premiery film Cormana, oprócz zgryźliwej recenzji w The New York Times[3], jego ekranizacja opowiadania Poego spotkała się jednak z życzliwym przyjęciem krytyków. Recenzenci innych czołowych periodyków (Variety, Harrison's Reports, The Monthly Film Bulletin, Los Angeles Times) byli na ogół zgodni – chociaż nie jest to wierna ekranizacja literackiego pierwowzoru, reżyser i jego ekipa stworzyli co najmniej dobry horror i dość ciekawy film. Krytycy zwracali uwagę na odważną reżyserię, dobry montaż i aktorstwo[4][5][6].
W 1961 film otrzymał nagrodę Złotego Globu w kategorii "Najbardziej obiecujący nowy aktor" dla Marka Damona[7]. W 2005 roku obraz został umieszczony w zbiorach Biblioteki Kongresu jako jeden z filmów kulturowo i historycznie znaczących dla narodowej kinematografii[8]. W rankingu popularnego, filmowego serwisu internetowego Rotten Tomatoes, obraz posiada obecnie (2020) wysoką, 90-procentową, pozytywną ocenę „czerwonych pomidorów”[9].
Film spodobał się również widzom. Niskobudżetowa produkcja (ograniczona do kilku pomieszczeń sceneria i zaledwie czterech aktorów, całość nakręcona w ciągu zaledwie 15 dni), której koszt zamykał się sumą zaledwie 270 tys. dolarów[10], tylko z rozpowszechniania w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie przyniosła prawie 1,5 mln dolarów[11].
Uroczysta premiera filmu miała miejsce w Palm Springs w Kalifornii 18 czerwca 1960[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Roger Corman. Awards. [w:] IMDb [on-line]. [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
- ↑ Tadeusz Lubelski (red.): Encyklopedia kina. Kraków: Biały Kruk, 2010, s. 202. ISBN 978-83-7553-100-8. (pol.).
- ↑ Eugene Archer: Screen: "House of Usher":Poe Story on Bill With "Why Must I Die?". [w:] The New York Times [on-line]. 1960-09-15. [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
- ↑ Variety Staff: House of Usher. [w:] Variety [on-line]. 1959-12-31. [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
- ↑ "House of Usher" with Vincent Price, Mark Damon and Myrna Fahey. „Harrison's Reports”, s. 106, 1960-07-02. Nowy Jork: P. S. Harrison.
- ↑ The House of Usher. „The House of Usher”. 27(322), s. 151, Listopad 1960. Londyn: Brytyjski Instytut Filmowy.
- ↑ Zagłada domu Usherów. Nagrody. [w:] Filmweb [on-line]. [dostęp 2020-11-30]. (pol.).
- ↑ News from the Library of Congress. 2005-12-20. [dostęp 2012-02-07]. (ang.).
- ↑ The Fall of the House of Usher. [w:] Rotten Tomatoes [on-line]. [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
- ↑ a b The Fall of the House of Usher. [w:] American Film Institute Catalog [on-line]. [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
- ↑ Rental Potentials of 1960. [w:] Variety [on-line]. 1961-01-04. [dostęp 2020-11-30]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marian B. Michalik (oprac.): Kronika filmu.1960. Zagłada domu Usherów. Warszawa: Wydawnictwo KRONIKA – Marian B. Michalik, 1995, s. 321. ISBN 83-86079-03-7.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zagłada domu Usherów w bazie IMDb (ang.)
- Zagłada domu Usherów w bazie Filmweb