Zamek w Chlewiskach

Zamek w Chlewiskach
	; Pałac w Chlewiskach
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Miejscowość	Chlewiska
Rozpoczęcie budowy	XV w.
Ważniejsze przebudowy	XVII i XVIII wiek
	Położenie na mapie gminy Chlewiska Zamek w Chlewiskach
	Położenie na mapie Polski Zamek w Chlewiskach
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zamek w Chlewiskach
	Położenie na mapie powiatu szydłowieckiego Zamek w Chlewiskach
	51°14′49,24″N 20°45′36,43″E/51,247011 20,760119
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Chlewiskach – zbudowany w XV wieku, przebudowany w XVIII wieku na pałac. Obecnie hotel. Położony jest około 8 km na zachód od Szydłowca, przy drodze nr 727.

Historia

Początki zabudowań w okolicy dzisiejszego kompleksu pałacowego można przypuszczalnie datować na XII wiek, kiedy to Piotr Dunin, ówczesny właściciel okolicznych dóbr wybudował, zapewne jakąś drewnianą fortyfikację. Co najmniej od 1360 roku właścicielami Chlewisk był ród Odrowążów. Przypuszczalnie to właśnie któryś z przedstawicieli Odrowążów zbudował w XV wieku pierwszą murowaną fortyfikację, która w źródłach z tego okresu była określana jako "lapide muratum". Właścicielem Chlewisk z tego rodu był Dobiesław Odrowąż, oraz wymienieni pod datą 1360 jego synowie Jakub, Mikołaj i Piotr, którzy od nazwy swojej siedziby przyjęli nazwisko Chlewiccy. W XV wieku wymieniani są w źródłach jako właściciele kasztelan czechowski Dobiesław Chlewicki i jego brat Strasz Chlewicki i to oni przypuszczalnie zbudowali zamek murowany. Po Dobiesławie dobra objęli około 1489 roku jego synowie Stanisław i Szymon. Po śmierci Szymona po 1522 roku właścicielem Chlewisk został Piotr a następnie jego syn Jakub, po którego śmierci w 1594 roku majątek odziedziczyli jego synowie, w tym Wawrzyniec. On to w 1605 zamek przebudował i odnowił, o czym informuje zachowana łacińska tablica pamiątkowa. Jego synem był rotmistrz Mikołaj Chlewicki, który w czasach króla Jana Kazimierza osiągnął godność senatora. W XVIII wieku właścicielami zamku zostali Józef i Aleksander Podkański, którzy to zapoczątkowali kolejną przebudowę zmieniając obronny charakter obiektu w rezydencję pałacową.

W 1801 zamek kupił Stanisław Sołtyk, a następnie odziedziczył go napoleoński generał Roman Sołtyk, któremu zamek skonfiskował w 1831 roku rząd rosyjski za udział w powstaniu listopadowym. W 1867 roku właścicielem dóbr był Marceli Sołtyk^[1]. W 1886 zostały dobudowane stajnie. Obiekt został kupiony w 1895 roku przez Ludwika Broel-Plater, a następnie jego właścicielem był jego syn Konstanty Broel-Plater. W 1973 J. Kuczyński i A.Żurowska przeprowadzili badania sondażowe założenia. 1999 roku właścicielem kompleksu zamkowego jest firma Manor House. W dniu 25 grudnia 2012 wybuchł pożar, w konsekwencji którego spłonęła część poddasza pałacu zaadaptowanego na hotel^[2], jednak wkrótce właściciel przeprowadził prace remontowe, które przekształciły obiekt w ośrodek wypoczynkowo szkoleniowy.

Architektura

Obecnie pałac składa się z dwóch budynków położonych połączonych w sposób przypominający literę L, do których z zewnątrz dołączona jest niewielka wieżyczka. W dwóch znajdujących się w przyziemiu pomieszczeniach budynku głównego zachowały się sklepienia kolebkowo-krzyżowe. Tu również zachował się kamienny renesansowy portal wejściowy. Budynki znajdują się na lekkim wzniesieniu w otoczeniu parku. W okolicy głównych budynków znajdują się liczne pozostałości starych murów piwnic, będące przypuszczalnie fragmentami dawnych zabudowań lub fortyfikacji obronnych. Zachowały się stajnie z XIX wieku, obok których znajduje się aktualnie wejście.

W pobliżu obiektu znajduje się tablica pamiątkowa z 1605 roku z łacińską inskrypcją, w tłumaczeniu na polski brzmiącą następująco:

Szlachetnie urodzony Wawrzyniec Odrowąż Chlewicki ten zamek rodzinny Odrowążów Chlewickich w dawnych czasach sam zbudował, wysokie wzgórze wznosząc aby pokonać teren błotnisty.
Obronił się przed niesprawiedliwością czasu, żyje i sam niech będzie świadectwem rzeczywistości.
Roku Pańskiego 1605