Zaraźnica piaskowa
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zaraźnica piaskowa | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Phelipanche arenaria (Borkh.) Pomel Bull. Soc. Sci. Phys. Algérie 11: 103 (1874)[3] | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Zaraźnica piaskowa, zaraza piaskowa[5] (Phelipanche arenaria (Borkh.) Pomel) – gatunek rośliny z rodziny zarazowatych (Orobanchaceae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Afryce Północnej (Algieria, Maroko), południowej i środkowej Europie oraz na części Azji (Kaukaz, Turcja, Iran, Kazachstan, Czelabińsk)[4]. W Polsce roślina bardzo rzadka. Podano ją z kilku tylko stanowisk nad dolną Odrą i dolną Wisłą oraz na jednym stanowisku koło Lubiąża na Dolnym Śląsku[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Roślina żółtawobiała lub bladoniebieska, ogruczolona, dorasta do 30 cm wysokości.
- Łodyga
- Cała pokryta dużymi łuskami.
- Kwiaty
- Grzbieciste, na bardzo krótkich szypułkach, każdy z dwoma podkwiatkami, zebrane w walcowaty, gęsty kwiatostan. Kielich dzwonkowaty, 4–5-ząbkowy. Ząbki dłuższe od rurki. Korona kwiatu przewężona koło nasady pręcików, jasnoniebieskofioletowa, biaława u nasady, długości 25–35 mm. Pylniki gęsto, wełniście owłosione[7].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Bylina, geofit. Jest rośliną bezzieleniową i, jak wszystkie zarazy, pasożytem. Najczęściej pasożytuje na roślinach z rodzaju bylica (Artemisia sp.). Kwitnie w czerwcu i lipcu.
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W latach 2004–2014 roślina była objęta w Polsce ochroną ścisłą, od 2014 roku podlega częściowej ochronie gatunkowej[8][9]. Gatunek został umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[10] w grupie gatunków wymarłych (kategoria zagrożenia Ex). W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię CR (krytycznie zagrożony)[11]. Znajduje się także w Polskiej czerwonej księdze roślin w grupie gatunków krytycznie zagrożonych (kategoria zagrożenia CR)[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
- ↑ a b Óscar Sánchez Pedraja, Gonzalo Moreno Moral, Luis Carlón, Renata Piwowarczyk, Manuel Laínz i Gerald M. Schneeweiss: Phelipanche. [w:] Index of Orobanchaceae [on-line]. Grupo botanico cantabrico. [dostęp 2022-12-04].
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 129, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
- ↑ W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.