Przejdź do zawartości

Bylica

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy rodzaju rośliny. Zobacz też: wieś w Polsce o tej nazwie.
Bylica
Ilustracja
Morfologia (bylica piołun)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

bylica

Nazwa systematyczna
Artemisia L.
Sp. Pl. 845. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Artemisia vulgaris L.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Bylica piołun

Bylica (Artemisia L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje od ok. 300 do 500 gatunków w zależności od ujęcia taksonomicznego (ujmowania taksonów w randze gatunków lub podgatunków)[5]. Według bazy Plants of the World online do rodzaju należy 475 gatunków[4]. Rośliny te występują w większości na półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej, ale mniej liczne lub introdukowane gatunki spotykane są niemal wszędzie poza Antarktydą. Niektóre gatunki dominują na stepach lub półpustyniach, tworząc tzw. pustynie bylicowe[6]. W Polsce rodzimych jest 5 gatunków, jako antropofity zadomowione występuje 6, a przejściowo dziczejących są 4. Liczne gatunki są uprawiane[7].

Są to aromatyczne byliny i rośliny drewniejące o drobnych koszyczkach z kwiatami wiatropylnymi[6]. Liczne gatunki wykorzystywane są jako rośliny lecznicze, przyprawowe i ozdobne[6].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Rośliny te występują głównie na obszarach suchych klimatu umiarkowanego na półkuli północnej – w Europie (55 gatunków), Azji (tylko w Chinach rośnie 170 gatunków) i Ameryki Północnej (50 gatunków)[8][6]. Mniej liczne gatunki rosną w strefie równikowej i na półkuli południowej – w zachodniej części Ameryki Południowej, na wyspach Oceanii, jeden gatunek występuje w południowej Afryce[6]. Jako rośliny introdukowane obecne są w Ameryce Środkowej, we wschodniej części Ameryki Południowej, w Australii i Nowej Zelandii[4].

W polskiej florze występuje pięć gatunków rodzimych[7]:

Do antropofitów zadomowionych w Polsce należą[7]:

Do gatunków przejściowo dziczejących (efemerofitów) w Polsce należą[7]:

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Rośliny zielne (roczne, dwuletnie i byliny), półkrzewy i krzewy osiągające od kilku cm do 3,5 m wysokości. Mają pojedyncze lub często liczne łodygi, zazwyczaj wzniesione i gałęziste, nagie lub owłosione. Zazwyczaj są to rośliny o silnej woni[5].
Liście
Czasem tylko odziomkowe, ale zazwyczaj odziomkowe i łodygowe, skrętoległe, siedzące i ogonkowe, o blaszkach nitkowatych, równowąskich, lancetowatych, jajowatych, eliptycznych, łopatkowatych, w różnym stopniu podzielonych i wcinanych pierzasto lub dłoniasto, nagich lub owłosionych[5].
Kwiaty
Zebrane w drobne, kulistawe lub jajowate koszyczki, skupionych w kwiatostany złożone – kłosy, grona i wiechy[9]. Okrywy mają kształt dzwonkowaty, kulistawy, jajowaty lub stożkowaty i średnicę od 1,5 do 8 mm[5]. Listki okrywy wyrastają w 2–7 szeregach. Zwykle są zielone lub białozielone, rzadziej słomiaste, często są błoniasto obrzeżone, mają kształt jajowaty do lancetowatego, zewnętrzne bywają krótsze od wewnętrznych[5][9]. Osadnik jest zwykle wypukły, rzadziej spłaszczony, nagi lub owłosiony[5][9], zwykle bez plewinek (wyjątkiem jest A. palmeri)[5]. Wszystkie kwiaty w koszyczkach są rurkowate, zwykle obupłciowe, czasem brzeżne są tylko żeńskie. Te drugie mają bardzo wąską i bezbarwną koronę zakończoną 2–3 ząbkami. Kwiaty środkowe mają koronę 5 ząbkową, w górze rozszerzoną i barwną[9] (najczęściej żółtą, rzadziej czerwoną)[5]. Jest ich zwykle od kilku do około 20, rzadko więcej[5]. Pręciki z krótkimi lub długimi nitkami oraz równowąskimi, zaostrzonymi na szczycie pylnikami[9].
Owoce
Drobne, zwykle jajowate[9] lub wrzecionowate[5]. Bez żeber lub z 2–5 żebrami, nagie lub owłosione, często gruczołkowato punktowane, bez puchu kielichowego[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae. W obrębie rodziny należy do podrodziny Asteroideae, plemienia Anthemideae i podplemienia Artemisiinae[10]

Wykaz gatunków
 Osobny artykuł: Lista gatunków z rodzaju bylica.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-21].
  4. ↑ a b c Artemisia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-22].
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Artemisia Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2025-07-12].
  6. ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 75-76, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 36, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ Geoffrey Burnie, Gordon Cheers, Sue Forrester, Denise Greig, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  9. ↑ a b c d e f Waldemar Żukowski, Artemisia L., Bylica, [w:] Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 288.
  10. ↑ Genus Artemisia L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-22].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bylica&oldid=77203688”