Zasoby poznawcze
Zasoby poznawcze w literaturze przedstawiane są dwojako: (1) (rzadziej) jako tożsame z rezerwą mózgową, a więc neuronalnymi zasobami rezerwowymi, wolnymi synapsami gotowymi do wykorzystania w procesach neuroplastycznych; (2) przede wszystkim jako odporność mózgu na uszkodzenia w rozumieniu behawioralnym: odporność na zmiany w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu, niezależnie od rozmiaru faktycznych uszkodzeń fizycznych[1]. W literaturze naukowej najczęściej spotykana jest definicja druga, identyfikujące zasoby poznawcze z odpornością behawioralną mózgu.
Osoby ze znacznymi zasobami poznawczymi w mniejszym stopniu odczuwają skutki uszkodzenia mózgu. Zdarza się, że nie cierpią na upośledzenie funkcji umysłowych nawet gdy dojdzie u nich do rozległych uszkodzeń mózgu. Osoby z niskimi zasobami poznawczymi przejawiają zaburzenia pracy umysłu nawet wtedy, gdy uszkodzenie ich mózgu wydają się nie być znaczne. U osób takich szybciej i ostrzej postępują choroby takie jak choroba Alzheimera, dotkliwsze bywają też dla nich skutki urazów głowy[2].
Wykorzystanie
[edytuj | edytuj kod]Wykorzystanie wolnych zasobów poznawczych ma ogromne znaczenie przy spadku efektywności pracy mózgu w wyniku urazów lub chorób (np. choroby Alzheimera). Umożliwia odbudowanie utraconych połączeń synaptycznych, ponowne przyswojenie informacji i umiejętności. Zasoby te wykorzystywane są również podczas przyswajania zupełnie nowych informacji i nauki nowych umiejętności, stanowią zatem ważny atut adaptacyjny (umożliwiają szybsze przystosowanie do nowych okoliczności). Wynika to z mechanizmów przystosowania i przetrwania: w nowej sytuacji mózg pracuje aktywniej, aby możliwe było wykrycie w porę ewentualnych zagrożeń.
Zwiększanie zasobów poznawczych
[edytuj | edytuj kod]Powstawanie i zwiększanie zasobów poznawczych ma związek z rozrastaniem się sieci neuronów, spowodowanym między innymi pobudzaniem ich aktywności. Za czynności sprzyjające zwiększaniu zasobów poznawczych uznaje się takie, które pobudzają mózg do większej pracy, np. gry edukacyjne, ćwiczenia fizyczne i umysłowe, uczenie się, poznawanie nowych informacji, nauka języków obcych[3] i unikanie palenia tytoniu[4]. Za szczególnie efektywną w tym zakresie uznaje się zwłaszcza edukację dzieci i młodzieży – stymulowanie umysłu w młodym wieku sprzyja budowaniu dużych zasobów poznawczych.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Maria Pąchalska, Rehabilitacja Neuropsychologiczna, Lublin 2009, s. 74-79.
- ↑ M. Pąchalska, Rehabilitacja Neuropsychologiczna, Lublin 2009, s.79.
- ↑ Ellen Bialystok, Fergus I.M. Craik, Gigi Luk, Bilingualism: consequences for mind and brain, „Trends in Cognitive Sciences”, 16 (4), 2012, s. 240–250, DOI: 10.1016/j.tics.2012.03.001, PMID: 22464592, PMCID: PMC3322418 [dostęp 2022-11-02].
- ↑ Séverine Sabia i inni, Impact of Smoking on Cognitive Decline in Early Old Age: The Whitehall II Cohort Study, „Archives of General Psychiatry”, 69 (6), 2012, s. 627–635, DOI: 10.1001/archgenpsychiatry.2011.2016, ISSN 0003-990X, PMID: 22309970, PMCID: PMC3675806.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Maria Pąchalska, Rehabilitacja Neuropsychologiczna, Lublin 2009, ISBN 978-83-227-2741-6
- Robert E Franken, Psychologia Motywacji, Mirosław Przylipiak (tłum.), Gdańsk: Gadńskie Wydaw. Psychologiczne, 2005, ISBN 83-89574-61-6, ISBN 0-53455-530-6, OCLC 838649673.
- Krzysztof Jodzio, Diagnostyka neuropsychologiczna w praktyce klinicznej, Warszawa: Difin, 2011, ISBN 978-83-7641-325-9, OCLC 750947396.