Zbójnik
| Caenolestes[a] | |||
| O. Thomas, 1895[1] | |||
 Zbójnik szarobrzuchy (C. caniventer) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
zbójnik | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Hyracodon fuliginosus Tomes, 1863 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zbójnik[5] (Caenolestes) – rodzaj ssaków z rodziny zbójnikowatych (Caenolestidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki w Ameryce Południowej[6][7][8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 9,1–14,6 cm, długość ogona 7,2–15 cm, długość tylnej stopy 2–3 cm; masa ciała 25–53 g[7][9].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1863 roku brytyjski zoolog Robert Fisher Tomes w artykule poświęconym nowej amerykańskiej formie torbacza, opublikowanym na łamach Proceedings of the Zoological Society of London[2], jednak nadana przez niego nazwa Hyracodon okazała się młodszym homonimem rodzaju wymarłych ssaków nieparzystokopytnych, który opisał w 1856 roku amerykański paleontolog Joseph Leidy; nową nazwę dla tego taksonu zaproponował 1895 roku angielski zoolog Oldfield Thomas[1]. Jako gatunek typowy Tomes wyznaczył (oznaczenie monotypowe) zbójnika ciemnego (C. fuliginosus).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Hyracodon: gr. ύραξ hurax ‘mysz, sorek’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[10].
- Caenolestes (Coenolestes): gr. καινος kainos ‘nowy, świeży’; ληστης lestes ‘rozbójnik, bandyta’, od λῃστευω lēisteuō ‘grabić, łupić’[11].
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[12][6]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[5] | Podgatunki[7][6][9] | Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] | Podstawowe wymiary[7][9] (DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała) |
Status IUCN[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg)
|
Caenolestes caniventer | Anthony, 1921 | zbójnik szarobrzuchy | monotypowy | środkowy i południowy Ekwador oraz północno-zachodnie Peru | DC: 9,1–12,8 cm; DO: 11,8–15 cm; MC: 29–47 g | NT |
|
Caenolestes sangay | Ojala-Barbour, C.M. Pinto, Brito M., Albuja V., T.E. Lee & B.D. Patterson, 2013 | zbójnik ekwadorski | monotypowy | zachodni Ekwador | DC: 9,9–13,7 cm; DO: 9,5–13 cm; MC: 30–53 g | VU |
| Caenolestes condorensis | Albuja & B.D. Patterson, 1996 | zbójnik andyjski | monotypowy | zachodni Ekwador | DC: 13–14 cm; DO: 12,3–13 cm; MC: 43–48 g | VU | |
| Caenolestes fuliginosus | (Tomes, 1863) | zbójnik ciemny | 3 podgatunki | zachodnia Kolumbia, skrajnie południowo-zachodnia Wenezuela oraz północny i środkowy Ekwador | DC: 9,6–13,4 cm; DO: 10,3–13,9 cm; MC: 12–32 g | LC | |
| Caenolestes convelatus | Anthony, 1924 | zbójnik północny | 2 podgatunki | zachodnia Kolumbia i północno-zachodnie Ekwador | DC: 12,1–14,6 cm; DO: 7,2–14,1 cm; MC: 40–45 g | VU |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, VU – gatunek narażony.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b O. Thomas. Descriptions of four small mammals from South America, including one belonging to the peculiar marsupial genus "Hyracodon," Tomes. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth Series. 16, s. 367, 1895. (ang.).
- ↑ a b R.F. Tomes. Notice of a New American Form of Marsupial. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 31, s. 50, 1863. (ang.).
- ↑ F. Ameghino. Mammifères crétacés de l’Argentine. Deuxième contribution à la connaissance de la faune mammalogique des couches à Pyrotherium. „Boletin del Instituto Geografico Argentino”. 18 (7–9), s. 497, 1897. (fr.).
- ↑ O. Thomas. Preliminary diagnoses of new mammals obtained by the Yale-National Geographic Society Peruvian expedition. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 68 (4), s. 3, 1917. (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 58. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e B. Patterson: Family Caenolestidae (Shrew-Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 194–196. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Caenolestes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ a b c d Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 41. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 343.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 150.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-08]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).