Zbrodnia w Grabówce (powiat białostocki)
Pomnik „W Hołdzie Ofiarom Hitlerowskiego Ludobójstwa” odsłonięty w 1973 | |
Państwo |
Polska pod okupacją III Rzeszy |
---|---|
Miejsce | |
Data |
1941–1944 |
Liczba zabitych |
16 000 osób |
Typ ataku |
egzekucja przez rozstrzelanie |
Sprawca | |
Położenie na mapie Polski w 1939 | |
53°07′35″N 23°15′29″E/53,126389 23,258056 |
Zbrodnia w Grabówce – zbrodnia popełniona przez okupanta niemieckiego w latach 1941–1944 w Grabówce na Polakach, Białorusinach, Żydach i jeńcach sowieckich. Liczba ofiar szacowana jest na 16 000 osób. Po 1945 w miejscu zbrodni Urząd Bezpieczeństwa dokonywał mordów na żołnierzach Armii Krajowej[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Karol Usakiewicz, Grabówka 1941–1944. Masowe egzekucje w świetle relacji świadków, IPN Białystok 2016.[2]
W I połowie 1944 roku Niemcy przystąpili do zacierania śladów zbrodni. W tym celu specjalne Komando 1005 wydobyło i spaliło zwłoki z trzech zbiorowych mogił[3].
Po II wojnie światowej podjęto prace ekshumacyjne, w toku których zlokalizowano w Grabówce 17 zbiorowych mogił. Tworzą one trzy odrębne pola, które obecnie otaczają pomnik ofiar zbrodni[1].
Upamiętnienie ofiar zbrodni odbywa się corocznie w połowie czerwca[4][5]. 14 kwietnia 2021 Urząd Marszałkowski w Białymstoku i Gmina Supraśl zawarły umowę na ponowne urządzenie terenu nekropolii[6].
Pomnik
[edytuj | edytuj kod]Pomnik powstał w 1973 r. Jego autorem był Stanisław Wakuliński, a wykonawcami kamieniarze Lech Filarski i Ryszard Kierszniewski. Posiada on postać rzeźby upadającej postaci rozstrzelanego ze związanymi rękami, umieszczonej na tle pionowej formy abstrakcyjnej. Na monumencie umieszczono napis: „W HOŁDZIE OFIAROM HITLEROWSKIEGO LUDOBÓJSTWA”. Pomnik wykonano z piaskowca. Od mogił zamordowanych oddzielają go drzewa oraz betonowe ogrodzenie. Kwatery mogił zaznaczono betonowymi krzyżami łacińskimi i prawosławnymi[7].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Fragment pomnika projektu Stanisława Wakulińskiego
-
Wejście na teren upamiętnienia ze zbiorowymi mogiłami
-
Tablica przed wejściem na cmentarz: "Tu spoczywa 16 000 ofiar bestialsko pomordowanych przez faszystów hitlerowskich w latach 1941–1944"
-
Nagrobek-krzyż na cmentarzu
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Polegli na Białostocczyźnie. www.suprasl.pl. [dostęp 2018-11-15].
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej Białystok. ipn.gov.pl. [dostęp 2018-11-15].
- ↑ Jan Onacik, Przewodnik po miejscach walki i męczeństwa woj. białostockiego lata wojny 1939-1945. Wydawnictwo Sport i Turystyka. Warszawa 1970 r. s. 25-27.
- ↑ W Grabówce oddano hołd ofiarom zbrodni hitlerowskiej na Białostocczyźnie. Polskie Radio Białystok, 16.06.2019. [dostęp 2021-03-20].
- ↑ Uroczystość w Grabówce. Oficjalny portal Miasta Białystok, 12.06.2019. [dostęp 2021-03-20].
- ↑ Umowa na upamiętnienie miejsca pamięci narodowej w Grabówce /fot. TVP3 Białystok 2021-04-14.
- ↑ Marcin Zgliński, Katalog Zabytków Sztuki Województwo Podlaskie (Białostockie), Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016 r. s. 71-72.