Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski
Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski – polska organizacja kombatancka i państwowo-niepodległościowa.
 Rabin Baruch Steinberg przemawiający przed Wielką Synagogą na Tłomackiem w czasie apelu poległych zorganizowanego przez Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski, 1933 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
30 maja 1918 |
| Zakończenie działalności |
1939 |
| Rodzaj stowarzyszenia |
stowarzyszenie |
| Zasięg |
Rzeczpospolita Polska i zagranica |
| Prezes | |
ZŻUWoNP został powołany do życia pod koniec 1929 r. Inicjatorem był Walery Sławek. Związek skupiał żydowskich uczestników walk o niepodległość Polski. Nawiązywał do tradycji Legionów i POW. Programem była praca na rzecz rozwoju Rzeczypospolitej, zbliżenia polsko-żydowskiego i walki z antysemityzmem. Był silnie związany z obozem sanacyjnym i miał charakter asymilatorski. Prezesem Związku został Leon Bregman[1].
Była to jedyna organizacja kombatancka w II Rzeczypospolitej skupiająca mniejszość narodową. Związek pozwalał żydowskim kombatantom na aktywne włączenie się w budowanie państwa polskiego, a jednocześnie wspierał i chronił prawa całej społeczności żydowskiej. W swych założeniach miał walczyć o szacunek i tolerancję oraz o równe traktowanie wszystkich obywateli polskich, w tym Żydów[2].
Początkowo Związek miał trzy oddziały – we Lwowie, Warszawie i Stanisławowie. W 1933 r. w zależności od źródeł liczył od 170 do 500 członków. W 1933 r. został przyjęty do Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. W 1938 r. Związek liczył 6750 członków zgrupowanych w 7 oddziałach[1]. 14 września 1936 otwarto oddział w Brukseli[3].
Aby zostać członkiem Związku, należało być żydowskim kombatantem niezależnie od stopnia wojskowego. Związek starał się skupić w swych szeregach wszystkich Żydów walczących o niepodległość Polski[3].
Zarząd Związku stworzył w Warszawie archiwum. Gromadzono tam wspomnienia i pamiętniki, a także dokumenty z wyszczególnieniem medali otrzymanych przez kombatantów Związku[3]. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Związek sfinansował i opublikował we Lwowie ilustrowaną monografię pt. „Żydzi bojownicy o niepodległość Polski”. Monografia zawierała wspomnienia członków Związku oraz krótkie artykuły biograficzne osób, które walczyły w I wojnie światowej i za stworzenie granic II RP[3].
Delegacja Związku wzięła udział w Pierwszym Światowym Kongresie Kombatantów Żydowskich, który odbył się w Paryżu w 1935 r.[3].
Związek wydał kilka numerów pisma „Na Przełomie”[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2021-10-24].
- ↑ Żydzi w obronie Rzeczypospolitej, Warszawa 1996, s. 113–124.
- ↑ a b c d e Wacław Wierzbieniec, Why did the Jewish combatants need Union of Jews Participants of Combat for Polish Independence in the Second Polish Republic?, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” (NR 3(12)/2019), 2019, s. 44.
- ↑ Wadyas i inni, Na Przełomie. Organ Związku Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski [online] [dostęp 2021-10-24] (pol.).