Akrobatka

Akrobatka
	Acrobates
	Desmarest, 1818
	; Przedstawiciel rodzaju – akrobatka karliczka (A. pygmaeus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	workolotokształtne
Nadrodzina	lotopałankowce
Rodzina	akrobatkowate
Rodzaj	akrobatka
	Typ nomenklatoryczny
	Didelphis pygmaea Shaw, 1793
Synonimy
	Opossum Perry, 1810; Acrobata Desmarest, 1820; Ascobates Anonim, 1839; Cercoptenus Gloger, 1841;
	Opossum Perry, 1810; Acrobata Desmarest, 1820; Ascobates Anonim, 1839; Cercoptenus Gloger, 1841;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Akrobatka^[6] (Acrobates) – rodzaj ssaków z rodziny akrobatkowatych (Acrobatidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wschodniej Australii^[7]^[8]^[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 5–7,7 cm, długość ogona 6–8,1 cm; masa ciała 8–18,5 g; samce są zwykle średnio o 10% większe od samic^[8]^[10].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Opossum: powatańska nazwa aposoum „białe zwierzę” dla dydelfa (od proto-algonkiańskiego *wa·p-aʔθemwa „biały pies”)^[11]. Gatunek typowy: Opossum opossum Perry, 1810 (= Didelphis pygmaea Shaw, 1793).
Acrobates (Acrobata, Ascobates): gr. ακροβατoς akrobatos „idąc w górę”, od ακροβατεω akrobateō „wspinać się do góry”^[12].
Cercoptenus: gr. κερκος kerkos „ogon”; πτην ptēn, πτηνος ptēnos „skrzydlaty”, od πετομαι petomai „latać”^[13]^[14]. Gatunek typowy: Didelphis pygmaea Shaw, 1793

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do niedawna Acrobates był uważany za takson monotypowy bez wyraźnie określonych podgatunków lub wariantów geograficznych^[9]. Niedawne badania morfologiczne i molekularne ujawniły dwa dobrze zróżnicowane gatunki akrobatek, które w dużym stopniu pokrywają się geograficznie^[15]^[7]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[16]^[7]^[6]:

Acrobates pygmaeus (G. Shaw, 1793) – akrobatka karliczka
Acrobates frontalis (De Vis, 1887)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Młodszy homonim Opossum Perry, 1810.
↑ Wariant pisowni Acrobates Desmarest, 1818.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Acrobates Desmarest, 1818.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 25. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 405. (fr.).
↑ G. Perry: Arcana, or, The museum of natural history: containing the most recent discovered objects: embellished with coloured plates, and corresponding descriptions: with extracts relating to animals, and remarks of celebrated travellers; combining a general survey of nature. London: Printed by George Smeeton for James Stratford, 1811, s. ryc. (32) i tekst. (ang.).
↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1820, s. 270, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
↑ Anonim: Marsupalia. or Marsupiata. W: Penny Cyclopaedia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge. Cz. 14. London: Charles Knight, 1839, s. 454. (ang.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 85. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b K. Aplin: Family Acrobatidae (Feather-tailed Gliders and Feather-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 590–591. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Acrobates. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 61. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ oposssum. Online Etymology Dictionary. [dostęp 2022-12-05]. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 75.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 172.
↑ ptenoedus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 22, 122. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Młodszy homonim Opossum Perry, 1810.

[4] Wariant pisowni Acrobates Desmarest, 1818.

[6] Niepoprawna późniejsza pisownia Acrobates Desmarest, 1818.

[Desmarest-1] A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 25. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 405. (fr.).

[per-3] G. Perry: Arcana, or, The museum of natural history: containing the most recent discovered objects: embellished with coloured plates, and corresponding descriptions: with extracts relating to animals, and remarks of celebrated travellers; combining a general survey of nature. London: Printed by George Smeeton for James Stratford, 1811, s. ryc. (32) i tekst. (ang.).

[des-5] A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1820, s. 270, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).

[ano-7] Anonim: Marsupalia. or Marsupiata. W: Penny Cyclopaedia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge. Cz. 14. London: Charles Knight, 1839, s. 454. (ang.).

[Gloger-8] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 85. (niem.).

[Cichocki&inni-9] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Aplin-11] K. Aplin: Family Acrobatidae (Feather-tailed Gliders and Feather-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 590–591. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Acrobates. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].

[amw-13] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 61. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[ety-14] sssum. Online Etymology Dictionary. [dostęp 2022-12-05]. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/83/mode/1up_75]-15] Palmer 1904 ↓, s. 75.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/180/mode/1up_172]-16] Palmer 1904 ↓, s. 172.

[Jobling-17] ptenoedus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[jac&gro-18] S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 22, 122. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).

[mdd-19] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[c]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]