Dynamika (muzyka)

Dynamika (gr. dynamikós oznaczające: posiadający siłę) – jeden z elementów dzieła muzycznego, określający siłę dźwięku.

Większość instrumentów muzycznych cechuje się możliwościami wydobycia dźwięków o zróżnicowanej głośności.

Wyróżnia się dwa zasadnicze odcienie dynamiczne:

• f (forte) – głośno
• p (piano) – cicho
• Oba odcienie występują w kilku stopniach natężenia:

Nazwa włoska	Oznaczenie	Znaczenie
fortississimo, fortissimo possibile	fff	możliwie najgłośniej
fortissimo	ff	bardzo głośno
forte	f	głośno
mezzo forte	mf	dość głośno
mezzo piano	mp	dość cicho
piano	p	cicho
pianissimo	pp	bardzo cicho
pianississimo, pianissimo possibile	ppp	możliwie najciszej
(quasi) niente	n	(prawie) bezgłośnie

Pomiędzy mf i mp występuje tylko niewielka różnica głośności.

Dobór natężenia dźwięku w dużej mierze zależy od interpretacji i od umiejętności technicznych. Na przykład kontrastowanie pomiędzy pp i ppp wymaga dobrego opanowania instrumentu i jest niezwykle trudne dla początkujących instrumentalistów. Podobnie wydobycie fff wymaga często użycia znacznej siły, ale przy zachowaniu nadal mieszczącej się w granicach percepcji muzycznej barwy dźwięku.

Zmiany dynamiczne

Cały utwór może być skomponowany w tym samym odcieniu dynamicznym lub dynamika może być zmienna w czasie. Zmiany dynamiczne mogą być raptowne lub następować stopniowo. Oznaczane są graficznie lub słownie:

• crescendo (cresc.) - stopniowy wzrost dynamiki dźwięku;
• più forte (più f) - głośniej;
• diminuendo (lub decrescendo) (dim. lub decres.) - stopniowy spadek dynamiki;
• più piano (più p) - ciszej;
• al niente - spadek dynamiki aż do zaniku dźwięku;

Nagłe zmiany dynamiczne, często ograniczające się do jednej nuty, zaznaczane są akcentem, wyrażanym graficznie lub słownie, np.:

• subito forte (sf) - nagle głośno;
• sforzato, sforzando (sfz) - akcentując;
• subito piano (sp) - nagle cicho;

Inne określenia

Istnieje ponadto wiele określeń, odnoszących się do bliższego wyrażania siły brzmienia, np.:

Nazwa włoska	Znaczenie
accentuato	zaznaczając, akcentując
agitato	burzliwie
con forza	z siłą
con fuoco	ogniście, z temperamentem
con tutta la forza	z całą siłą
marcato	zaznaczając, akcentując
mezza voce	półgłosem
non troppo	nie zanadto
più	więcej, bardziej (np. più forte)
simile	w ten sam sposób
sotto voce	półgłosem
súbito	nagle (np. súbito forte)
tutti	wszyscy
una corda	na jednej strunie (na fortepianie oznacza użycie lewego pedału, a więc grę piano).