Stężenie zapachowe

Stężenie zapachowe – stężenie odorantów określane metodami olfaktometrycznymi, wśród których największe znaczenie ma metoda olfaktometrii dynamicznej, opisana w normie PN-EN 13725:2007^[1]^[2].

Stężenie zapachowe jest liczbowo równe wartości takiego stopnia rozcieńczenia próbki czystym powietrzem, po którym jest osiągany zespołowy próg wyczuwalności zapachu (umownie – jedna jednostka zapachowa w metrze sześciennym).

Zasada pomiarów i stosowane symbole[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z PN-EN 13725 strumień badanego gazu jest rozcieńczany w olfaktometrze strumieniem czystego, bezwonnego powietrza. W ramach jednego pomiaru jest otrzymywana i prezentowana zespołowi „seria rozcieńczeń” – strumienie o różnym stopniu rozcieńczenia (Z) badanej próbki. Członkowie zespołu (o podobnej, znanej wrażliwości węchu) oceniają zapach i informują:

czy oceniany zapach jest inny od zapachu powietrza odniesienia (metoda „tak/nie”) albo
który z kilku (zwykle dwóch lub trzech) wąchanych strumieni nie jest powietrzem odniesienia (różnicowe metody analizy sensorycznej: parzysta lub trójkątowa).

Wielokrotna prezentacja całej serii rozcieńczeń pozwala określić, jak bardzo trzeba rozcieńczyć badaną próbkę, aby prawdopodobieństwo, że członkowie zespołu wyczują jej zapach, było równe 0,5 (zespołowy próg wyczuwalności zapachu). Wyznaczony stopień rozcieńczenia oznacza się symbolem Z_50%. Tej bezwymiarowej wielkości nadaje się wymiar stężenia przyjmując, że różnym wartościom progu wyczuwalności zanieczyszczeń różnych badanych próbek (c_th w ppm lub µg/m³) odpowiada jednakowe „stężenie zapachowe” (c_od,th), równe jednej europejskiej jednostce zapachowej (ang. European Odour Unit, ou_E) w metrze sześciennym.

Stężenie zapachowe (stężenie odorantów w badanej próbce; c_od) jest większe od progu wyczuwalności Z_50% razy:

c_{od}\ \left[{\frac {ou_{E}}{m^{3}}}\right]=Z_{50\%}\cdot 1\ {\frac {ou_{E}}{m^{3}}}

Dolny indeks E przy symbolu jednostki zapachowej (Odour Unit, ou) oznacza, że pomiar wykonano zgodnie z normą.

Oznaczenia i symbole stosowane przed normalizacją[edytuj | edytuj kod]

Przed ustanowieniem normy PN-EN 13725:2007 w polskim piśmiennictwie^[3] „stężenie zapachowe” określano jako „liczbę jednostek zapachowych” (LJZ, jz/m³) i „liczba jednostek odoru” (LJO, jo/m³). Te pojęcia były wprowadzone jako odpowiedniki określenia Threshold Odour Number (TON, ou/m³).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ PN-EN 13725:2007. Jakość powietrza – Oznaczanie stężenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej. Polski Komitet Normalizacyjny, 2007.
↑ J. Kośmider, B. Krajewska. Normalizacja olfaktometrii dynamicznej. Podstawowe pojęcia i jednostki miar. „Normalizacja”, s. 15–22, 2005. [dostęp 2016-02-26].
↑ Joanna Kośmider, Barbara Mazur-Chrzanowska, Bartosz Wyszyński: Odory. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 978-83-01-14525-5.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Odory – e-Szkoła. Pracownia Zapachowej Jakości Powietrza, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie.

[PN-1] PN-EN 13725:2007. Jakość powietrza – Oznaczanie stężenia zapachowego metodą olfaktometrii dynamicznej. Polski Komitet Normalizacyjny, 2007.

[Kośmider2005-2] J. Kośmider, B. Krajewska. Normalizacja olfaktometrii dynamicznej. Podstawowe pojęcia i jednostki miar. „Normalizacja”, s. 15–22, 2005. [dostęp 2016-02-26].

[Kośmider2002-3] Joanna Kośmider, Barbara Mazur-Chrzanowska, Bartosz Wyszyński: Odory. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 978-83-01-14525-5.

[1]

[2]

[3]