Kuks (górnictwo): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 21:17, 23 gru 2017

Kuks (niem. Kux) – pojęcie z zakresu prawa górniczego, oznaczające udział^[1] gwarka, który stanowił Szablon:Uł części nadania górniczego^[2]; połowa kuksa to grenis^[3].

Gwarkowie, którzy dysponowali swoimi kuksami, byli zrzeszeni w bractwach górniczych zwanych również gwarectwami^[4]. W Polsce takie stowarzyszenia powstawały od 1363 roku^[4].

Gwarectwa tzw. starego prawa (według landrechtu pruskiego z 1794 roku^[5]) dzieliły się na 128 kuksów, co wynikało z podziału pola górniczego, zaś gwarectwa tzw. nowego prawa (Das Allgemeine Berggesetz für die Preußischen Staaten, uchwalone 24 czerwca 1865 roku^[6]) dzieliły się na 100, 1000^[7] lub na wielokrotności tysiąca, lecz nie więcej niż 10 000^[6].

Przykładowy podział kuksów na Śląsku według starego prawa wyglądał następująco:

2 kuksy przypadały właścicielowi gruntu, na którym prowadzono eksploatację (tylko w przypadku osiągniętego zysku)
2 kuksy przeznaczano na utrzymanie szkół i kościołów
2 kuksy przypadały kasie Spółce Brackiej
pozostałe kuksy były dzielone pomiędzy gwarków^[8]

Cechą charakterystyczną udziałów w postaci kuksów jest brak ustalonej wartości nominalnej, jak w przypadku akcji^[5].

W II połowie XX wieku udziały w postaci kuksów były oficjalnie notowane na giełdzie papierów wartościowych w Düsseldorfie (niem. Börse Düsseldorf)^[6].

↑ Tarabuła 2012 ↓, s. 19.
↑ Gisman 1949 ↓, s. 123.
↑ Gisman 1949 ↓, s. 85.
↑ ^a ^b Gisman 1949 ↓, s. 29.
↑ ^a ^b Müller 1963 ↓, s. 941.
↑ ^a ^b ^c Müller 1963 ↓, s. 942.
↑ Gisman 1949 ↓, s. 72.
↑ Tarabuła 2012 ↓, s. 19–20.

Bibliografia

Bank-Lexikon: Handwörterbuch für d. Bank- u. Sparkassenwesen. Gerhard Müller (bearb.), Josef Löffelholz. T. I. Springer Fachmedien Wiesbaden, 1963. DOI: 10.1007/978-3-663-13798-6. ISBN 978-3-663-13798-6.
Stanisław Gisman: Słownik górniczy. Katowice: Instytut Węglowy, 1949.
Historia Wyższego Urzędu Górniczego na tle dziejów nadzoru górniczego na ziemiach polskich. Marek Tarabuła (opr.). Katowice: Wyższy Urząd Górniczy, 2012. ISBN 978-83-920673-3-7.

[CITEREFTarabuła201219-1] Tarabuła 2012 ↓, s. 19.

[CITEREFGisman1949123-2] Gisman 1949 ↓, s. 123.

[CITEREFGisman194985-3] Gisman 1949 ↓, s. 85.

[CITEREFGisman194929-4] Gisman 1949 ↓, s. 29.

[CITEREFMüller1963941-5] Müller 1963 ↓, s. 941.

[CITEREFMüller1963942-6] Müller 1963 ↓, s. 942.

[CITEREFGisman194972-7] Gisman 1949 ↓, s. 72.

[CITEREFTarabuła201219–20-8] Tarabuła 2012 ↓, s. 19–20.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
 '''Kuks''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Kux'') – pojęcie z zakresu [[prawo górnicze|prawa górniczego]], oznaczające [[udział (prawo)|udział]]{{odn|Tarabuła|2012|s=19}} [[gwarek (górnictwo)|gwarka]], który stanowił {{Uł|1|128}} części nadania górniczego{{odn|Gisman|1949|s=123}}; połowa kuksa to '''grenis'''{{odn|Gisman|1949|s=85}}.
-Gwarkowie, którzy dysponowali swoimi kuksami, byli zrzeszeni w bractwach górniczych, zwanych również [[gwarectwo|gwarectwami]]{{odn|Gisman|1949|s=29}}. W Polsce takie stowarzyszenia powstawały od 1363 roku{{odn|Gisman|1949|s=29}}.
+Gwarkowie, którzy dysponowali swoimi kuksami, byli zrzeszeni w bractwach górniczych zwanych również [[gwarectwo|gwarectwami]]{{odn|Gisman|1949|s=29}}. W Polsce takie stowarzyszenia powstawały od 1363 roku{{odn|Gisman|1949|s=29}}.
-Gwarectwa tzw. starego prawa dzieliły się na 128 kuksów, co wynikało z podziału [[pole górnicze|pola górniczego]], zaś gwarectwa tzw. nowego prawa dzieliły się na 1000 kuksów{{odn|Gisman|1949|s=72}}.
+Gwarectwa tzw. starego prawa (według [[landrecht pruski|landrechtu pruskiego]] z 1794 roku{{odn|Müller|1963|s=941}}) dzieliły się na 128 kuksów, co wynikało z podziału [[pole górnicze|pola górniczego]], zaś gwarectwa tzw. nowego prawa (''Das Allgemeine Berggesetz für die Preußischen Staaten'', uchwalone 24 czerwca 1865 roku{{odn|Müller|1963|s=942}}) dzieliły się na 100, 1000{{odn|Gisman|1949|s=72}} lub na wielokrotności tysiąca, lecz  nie więcej niż 10 000{{odn|Müller|1963|s=942}}.
 Przykładowy podział kuksów na Śląsku według starego prawa wyglądał następująco:
@@ Linia 13: / Linia 13: @@
 * pozostałe kuksy były dzielone pomiędzy gwarków{{odn|Tarabuła|2012|s=19–20}}
+Cechą charakterystyczną udziałów w postaci kuksów jest brak ustalonej [[cena nominalna akcji|wartości nominalnej]], jak w przypadku [[akcja (finanse)|akcji]]{{odn|Müller|1963|s=941}}.
+W II połowie XX wieku udziały w postaci kuksów były oficjalnie notowane na giełdzie papierów wartościowych w Düsseldorfie (niem. Börse Düsseldorf){{odn|Müller|1963|s=942}}.
 {{Przypisy|2}}
 == Bibliografia ==
+* {{Cytuj książkę | tytuł = Bank-Lexikon: Handwörterbuch für d. Bank- u. Sparkassenwesen | wydawca = Springer Fachmedien Wiesbaden | data = 1963 | isbn = 9783663137986 | inni = Gerhard Müller (bearb.), Josef Löffelholz | tom = I  | doi = 10.1007/978-3-663-13798-6 | odn = {{odn/id|Müller|1963}}}}
+* {{cytuj książkę|nazwisko=Gisman|imię=Stanisław|tytuł=Słownik górniczy|url=http://studzionka.net.pl/słownik%20górniczy%201949.pdf|wydawca=Instytut Węglowy|miejsce=Katowice|data=1949|odn=tak}}
 * {{Cytuj książkę | tytuł = Historia Wyższego Urzędu Górniczego na tle dziejów nadzoru górniczego na ziemiach polskich | wydawca = Wyższy Urząd Górniczy | miejsce = Katowice | data = 2012 | isbn = 9788392067337 | inni = Marek Tarabuła (opr.) | url = http://www.wug.gov.pl/download/3722.pdf | odn = {{odn/id|Tarabuła|2012}}}}
-* {{cytuj książkę|nazwisko=Gisman|imię=Stanisław|tytuł=Słownik górniczy|url=http://studzionka.net.pl/słownik%20górniczy%201949.pdf|wydawca=Instytut Węglowy|miejsce=Katowice|data=1949|odn=tak}}
 [[Kategoria:Papiery wartościowe]]