Cechy rzemieślnicze w Polsce

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Cechy rzemieślnicze w Polsce – zrzeszenia samorządu rzemieślniczego, które ma na celu podnoszenie kwalifikacji zawodowych, jak również obronę praw i interesów członków oraz organizowanie samopomocy.

Cech rzemieślniczy ustanowiony został ustawą z 1927 r. – Prawo przemysłowe oraz rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z 1936 r. o cechach rzemieślniczych[1][2].

Pojęcie rzemiosła[edytuj | edytuj kod]

Według ustawy z 1927 r. za rzemiosło uważano rodzaje przemysłu o ile nie były prowadzone sposobem przemysłowym[1]. Rzemiosło stanowiło drobną wytwórczość o charakterze przemysłowym. Minister Przemysłu i Handlu w oparciu o opinię izb przemysłowo-handlowych i izb rzemieślniczych zmieniał i poszerzał – w drodze rozporządzenia – listę rzemiosł, włączając do niej poszczególne rodzaje i gałęzie rzemiosła. Podstawą prowadzenia zawodu była karta rzemieślnicza, wydawana po stwierdzeniu uzdolnień zawodowych.

Zadania cechów rzemieślniczych[edytuj | edytuj kod]

W celu wykonaniu swych ustawowych zadań cech[2]:

  • prowadzi działalność kulturalno-oświatową i towarzyską dla członków cechu oraz ich rodzin i pracowników;
  • opiekuje się młodzieżą rzemieślniczą, pozostającą na nauce u członków cechu, organizując, prowadząc lub popierając bursy, patronaty, świetlice, czytelnie, poradnie zawodowe;
  • przesyła odpisy umów o naukę, zawieranych przed cechem pomiędzy członkami cechu a uczniami rzemieślniczymi, właściwej izbie rzemieślniczej do rejestracji oraz uwierzytelnia świadectwa przebytej lub ukończonej nauki;
  • rozstrzyga poddane jego orzecznictwu spory, wynikłe ze stosunku nauki rzemiosła;
  • organizuje, prowadzi lub popiera szkoły, kursy dokształcające, zawodowe, odczyty, konkursy, wystawy, wycieczki dla członków cechu oraz ich pracowników i uczniów;
  • organizuje i prowadzi kasy i fundusze zapomogowe (pogrzebowe, sieroce) dla członków cechu oraz ich rodzin i pracowników.

Władze cechu[edytuj | edytuj kod]

Władzami cechu były[2]:

  • walne zebranie cechu;
  • zarząd cechu;
  • komisja rewizyjna.

Zakres działania walnego zebrania cechu[edytuj | edytuj kod]

Do zakresu działania walnego zebrania cechu (zebrania delegatów) należał[2]:

  • wybór członków zarządu, komisji rewizyjnej i sądu polubownego;
  • uchwalenie budżetu, w szczególności wpisowego i składki rocznej, oraz wydatków, które nie były przewidziane w budżecie;
  • rozpatrzenie i zatwierdzenie rocznych sprawozdań rachunkowych;
  • powzięcie uchwał w sprawie nabycia, zbycia lub obciążenia nieruchomości;
  • ustanowienie górnej granicy zadłużenia cechu i upoważnienie zarządu do zaciągania pożyczek;
  • zbycie ruchomości cechu, posiadających wartość historyczną, artystyczną lub naukową;
  • uchwalenie regulaminu kasy zapomogowej i kasy pogrzebowej oraz sądu polubownego;
  • zmiana statutu;
  • wykluczenie członka z cechu i przyjęcie go ponowne na wniosek zarządu;
  • przyznanie na wniosek zarządu tytułu członka honorowego;
  • powzięcie uchwały o likwidacji cechu;
  • powzięcie uchwal we wszystkich sprawach, przedstawionych zebraniu przez zarząd lub izbę rzemieślniczą oraz w innych ważnych sprawach, określonych bliżej w statucie.

Zakres działania zarządu cechu[edytuj | edytuj kod]

Do zakresu działania zarządu cechu należało[2]:

  • zarządzanie majątkiem cechu;
  • załatwianie spraw bieżących;
  • zwoływanie walnego zebrania (zebrania delegatów) i przygotowanie wniosków do uchwały zebrania;
  • przyjmowanie i zwalnianie pracowników biura cechu oraz ustalanie ich wynagrodzenia;
  • przyjmowanie zawieranych przed cechem umów o naukę;
  • wydawanie świadectw ukończenia nauki w rzemiośle;
  • załatwianie wszystkich spraw, niezastrzeżonych walnemu zebraniu cechu (zebraniu delegatów).

Zadania komisji rewizyjnej[edytuj | edytuj kod]

Zadaniem komisji rewizyjnej było zbadać[2]:

  • prawidłowość wykonanie budżetu,
  • poprawność zamknięcia rachunków,
  • sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych,
  • prawidłowość zabezpieczenia dowodów kasowych i korespondencji cechu,
  • postawienie na walnym zebraniu cechu (zebranie delegatów) wniosku o udzielenie lub nieudzielenie zarządowi absolutorium.

Obowiązki członka cechu[edytuj | edytuj kod]

Obowiązkiem członka cechu było[2];

  • przyczynianie się do osiągnięcia zadań cechu;
  • stosowanie się do przepisów statutu, uchwał walnego zebrania cechu (zebrania delegatów) i zarządzeń, wydanych przez zarząd;
  • wpłacenie przy wstąpieniu do cechu wpisowego oraz uiszczanie rocznej składki w wysokości, ustalonej w statucie.

Okręgi izb rzemieślniczych[edytuj | edytuj kod]

Okręgi izb rzemieślniczych obejmowały następujące obszary[3]:

  • Izba rzemieślnicza w Warszawie – m. st. Warszawa.
  • Izba rzemieślnicza we Włocławku – województwo warszawskie.
  • Izba rzemieślnicza w łodzi – województwo łódzkie.
  • Izba rzemieślnicza w Kielcach – województwo kieleckie.
  • Izba rzemieślnicza w Białymstoku – województwo białostockie.
  • Izba rzemieślnicza w Lublinie – województwo lubelskie.
  • Izba rzemieślnicza w Krakowie – województwo krakowskie.
  • Izba rzemieślnicza we Lwowie – województwo lwowskie.
  • Izba rzemieślnicza w Stanisławowie – województwo stanisławowskie.
  • Izba rzemieślnicza w Tarnopolu – województwo tarnopolskie,
  • Izba rzemieślnicza w Poznaniu – powiaty województwa poznańskiego: gostyński, grodziski, jarociński, kępiński, kościański, koźmiński, krotoszyński, leszczyński, międzychodzki, nowotomyski, obornicki, odolanowski, ostrowski, ostrzeszowski, pleszewski, poznański, rawicki, szamotulski, śmigielski, śremski, średzki, wolsztyński i wrzesiński.
  • Izba rzemieślnicza w Bydgoszczy – powiaty województwa poznańskiego: bydgoski, chodzieski, czarnkowski, gnieźnieński, inowrocławski, mogileński, strzeliński, szubiński, wągrowiecki, wyrzyski i żniński.
  • Izba rzemieślnicza w Grudziądzu – województwo pomorskie.
  • Izba rzemieślnicza w Wilnie – województwo wileńskie.
  • Izba rzemieślnicza w Nowogródku – województwo nowogródzkie.
  • Izba rzemieślnicza w Brześciu nad Bugiem – województwo poleskie.
  • Izba rzemieślnicza w Łucku – województwo wołyńskie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowym. Dz.U. z 1927 r. nr 53, poz. 468.
  2. a b c d e f g Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 20 lutego 1936 r. o cechach rzemieślniczych. Dz.U. z 1936 r. nr 16, poz. 147.
  3. Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 12 grudnia 1927 r. o ustanowieniu izb rzemieślniczych, wyznaczeniu ich siedzib i okręgów. Dz.U. z 1927 r. nr 117, poz. 1003.