Dwujęzyczny słownik szkolny

Dwujęzyczny słownik szkolny – rodzaj pedagogicznego opracowania leksykograficznego przeznaczonego w pierwszym rzędzie dla uczniów szkolnych (z pominięciem pierwszego etapu kształcenia obejmującego w Polsce klasy I – III).

Cechy dwujęzycznych słowników szkolnych w Polsce

Wymagania stawiane słownikom szkolnym w Polsce to m.in.:

1. monodyrekcjonalność: słownik powinien być przeznaczony przede wszystkim dla użytkownika polskojęzycznego,
2. uwzględnienie w mikrostrukturze dodatkowych charakterystyk poszczególnych jednostek leksykalnych języka obcego, jak: sposób wymowy, informacje gramatyczne, przykłady użycia w kontekście (z uwzględnieniem kontekstów zdaniowych), rozbudowany system glos, wskazujących na poszczególne znaczenia wyrazu polisemicznego,
3. stosowanie polskich (nie obcojęzycznych) nazw kwalifikatorów i glos, w miarę możliwości unikanie skrótów,
4. lematyzacja: jako odrębne hasła występują niektóre formy gramatyczne, np. (w części niemiecko-polskiej) formy zaimkowe (niem. mir, mein), formy podstawowe czasowników (las, gesehen), rzeczownikowe formy supletywne (Leute) czy nieregularne formy stopnia wyższego i najwyższego przymiotników (besser, best …), uzupełnienie makrostruktury o materiały dodatkowe o charakterze dydaktycznym, jak: skrócona gramatyka danego języka obcego, dodatkowe zestawienie słownictwa według pól tematycznych, okienka encyklopedyczne, kolorowe ilustracje, mapa polityczna i fizyczna kraju, którego język jest nauczany.

Słowniki szkolne zawierają ograniczoną liczbę haseł (słownictwo związane ze szkołą, z życiem codziennym, z rodziną, hobby itp.). W badanych przez Renatę Nadobnik słownikach szkolnych stwierdzono dla części polsko-niemieckiej od 6500 (Tkaczyk) do 26 000 (Pons) wyrazów hasłowych, a dla części niemiecko-polskiej od 4500 do 21 000 haseł.

Przykłady słowników szkolnych (w relacji polsko-niemieckiej)

• Jolanta Ząbecka: Szkolny słownik polsko-niemiecki. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1992.
• Sambor Grucza: Szkolny słownik niemiecko-polski, polsko-niemiecki, Warszawa: Graf-Punkt, 1999.
• Stanisław Walewski: Słownik szkolny polsko-niemiecki, niemiecko-polski. Berlin et al.: Langenscheidt, 2001.
• Krzysztof Tkaczyk: Słownik niemiecko-polski, polsko-niemiecki dla gimnazjów. Warszawa: Wilga, 2001.
• Pons. Szkolny słownik niemiecko-polski, polsko-niemiecki. Poznań: Klett, 2002.
• Szkolny słownik polsko-niemiecki, niemiecko-polski. Paris – Wrocław: Larousse Polska, 2003.

Do użytku szkolnego – choć nie tylko – przeznaczony jest też

• Langenscheidt Słownik Partner polsko-niemiecki, niemiecko-polski. Berlin et al.: Langenscheidt, 2006.

Zobacz też

• Jednojęzyczny słownik dydaktyczny

Bibliografia

• Ryszard Lipczuk: Słownik Langenscheidt Partner – jego makro- i mikrostruktura, dyrekcjonalność, [w:] (red.) Piotr Chruszczewski, Stanisław Prędota, Prace Komisji Nauk Filologicznych we Wrocławiu II. Wrocław: Polska Akademia Nauk. Oddział we Wrocławiu, 2010, s. 63–75. ISBN 978-83-917-386-6-5. Ksiazka_PAN_2010_27_pazdziernika_2010
• Ryszard Lipczuk, Magdalena Lisiecka-Czop: Opis słowników Pons. Duży słownik niemiecko-polski, polsko-niemiecki (2002) i Langenscheidt. Słownik Partner polsko-niemiecki, niemiecko-polski (2006), [w:] (red.) R. Lipczuk, M. Lisiecka-Czop, A. Sulikowska, Frazeologizmy w słownikach niemiecko-polskich i polsko-niemieckich. Szczecin: Zapole, 2012, s. 59–74.
• Renata Nadobnik: Zweisprachige Schulwörterbücher als Träger des fremdkulturellen Wissens, [w:] (red.) Jürgen Schiewe/Ryszard Lipczuk/ Werner Westphal), Kommunikation für Europa. Interkulturelle Kommunikation als Schlüsselqualifikation. Frankfurt a. M. etc.: Peter Lang, 2006, s. 161-166.
• Renata Nadobnik: Znaczenie słowników bilingwalnych w dydaktyce języka niemieckiego w Polsce. Gorzów: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim, 2010. ISBN 978-83-89682-73-4.