Fort reditowy 15 „Pszorna”

Fort reditowy 15 „Pszorna”
	; Dawna lokalizacja fortu, widok wzdłuż alei Jana Pawła II w kierunku wschodnim. Po lewej widoczne relikty murów fortu w skarpie.
Państwo	Polska
Lokalizacja	Kraków
Część	Twierdza Kraków
Typ	fort reditowy
Data budowy	1864–1869
	Położenie na mapie Krakowa Fort reditowy 15 „Pszorna”
	Położenie na mapie Polski Fort reditowy 15 „Pszorna”
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Fort reditowy 15 „Pszorna”
	50°04′25,63″N 19°59′29,75″E/50,073786 19,991597

Fort 15 „Pszorna” – fort wewnętrznego pierścienia obrony Twierdzy Kraków, wzniesiony w latach 1864–1869. Zniszczony podczas budowy drogi do Nowej Huty – Alei Planu 6-letniego (obecnie Aleja Jana Pawła II). Pozostałości znajdują się na południe od Muzeum Lotnictwa Polskiego w Parku Lotników Polskich.

Był to nietypowy fort reditowy, stanowiący fazę przejściową do fortu artyleryjskiego. Ze względu na rozwój możliwości artylerii (w tym zasięgu) wysunięto go dalej od centrum miasta niż poprzednie forty (np. fort nr 12). Posiadał spłaszczony, rozciągnięty wszerz narys z niską reditą artyleryjską. Redita osłonięta była nasypem z czołem w postaci płaskiego stoku^[1].

Zewnętrzny wał otoczony był suchą fosą z murowanym przeciwstokiem, której broniła kaponiera umieszczona w osi założenia, dwie kaponiery rewersowe w narożnikach i mur Carnota. Obronę bliską uzupełniała bardzo duża (większa od redity) kaponiera szyjowa na tyłach fortu^[1].

Plan fortu zdradza wpływy myśli H. A. Brialmonta; był to ostatni fort reditowy w Krakowie, później wznoszono już typowe forty artyleryjskie. Został zniszczony (przecięty drogą) w 1951, podczas budowy Nowej Huty. Pozostały jedynie stoki w Parku Lotników Polskich^[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Fort Nr 15 „Pszorna”. W: Henryk Łukasik, Andrzej Turowicz: Twierdza Kraków znana i nieznana. Cz. III. Kraków: Przedsięwzięcie Galicja, 2002, s. 62–63. ISBN 83-916048-4-5.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Fort Pszorna w serwisie Kaponiera – opis i rzuty

[pszorna-1] Fort Nr 15 „Pszorna”. W: Henryk Łukasik, Andrzej Turowicz: Twierdza Kraków znana i nieznana. Cz. III. Kraków: Przedsięwzięcie Galicja, 2002, s. 62–63. ISBN 83-916048-4-5.

[1]

Cytadela i bastiony rdzenia	Cytadela Twierdzy – Wawel № I „Zwierzyniec” № I½ „Na Piasku” № II „Nowowiejski” № III „Kleparz” № IVa „Luneta Warszawska” № IVb № V „Lubicz”
Forty piechoty i szańce rdzenia	№ 4 „Błonia” № 8 „Łobzów” № 10 „Prądnik Biały” FS-11 FS-14 FS-14 1/2 FS-16
Forty wewnętrznego pierścienia	№ 2 „Kościuszko” zespół szańca 3 № 7 „Bronowice” № 9 „Krowodrza” № 15 „Pszorna” № 17 „Luneta Grzegórzecka”
Dzieła pomocnicze	Prochownia bastionu VI

Forty główne	№ 31 „Benedykt” № 32 „Krzemionki” № 33 „Krakus”
Baterie i szańce piechoty	Bastiony VII-X FS-22 FS-25 IS-29 1/2 FS-29
Dzieła pomocnicze	Ostróg-wartownia bramy Zakrzówek

Forty główne	№ 38 „Skała”
Forty pomocnicze	№ „Bielany” № 39 „Olszanica”
Baterie i szańce piechoty	IS-III-1 IS-III-2 IS-III-3 FB-35 FB-36
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Bielany” „Las Wolski” Schron - remiza - ul. Ks. Józefa Schron bojowy (tradytor ckm) - ul. Olszanicka

Forty główne	№ 41 „Bronowice Małe” № 43 „Pasternik” № 44 „Tonie”
Forty pomocnicze	№ 41a „Mydlniki” № 42 „Wróżna Góra” № 43a „Podchruście” № 44a „Pękowice”
Baterie i szańce piechoty	B-43-2 B-43-3 B-43a-2 B-43a-3 B-44-5 B-44a-4
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Bronowice” „Podchruście” „Tonie” „Pękowice”

Forty główne	№ 45 „Zielonki” № 47a „Węgrzce” № 47 „Łysa Góra” № 48 „Batowice”
Forty pomocnicze	№ 45a „Bibice” № 47 ½ „Sudół”
Baterie i szańce piechoty	IS-V-1 IS-V-2 IS-V-3 IS-V-4 IS-V-5 IS-V-6 IS-V-7 B(45)-1 B(45)-4 FB-V-1 B-47-1 B-47-2
Dzieła pomocnicze	Schron amunicyjne: „Marszowiec” „Łysa Góra” w Witkowicach kawerna 48 „Batowice” ostróg fortu 47