Możność chęciom niedostała

Możność chęciom niedostała

She Would If She Could

Autor	George Etherege
Tematyka	obyczajowa
Rodzaj dramatu	komedia
Data powstania	1668
Wydanie oryginalne
Język	angielski

Możność chęciom niedostała (ang.: She Would If She Could) – komedia George'a Etherege'a z 1668 roku.

Okoliczności powstania komedii

Możność chęciom niedostała powstała na fali powodzenia Etherege'a odniesionego cztery lata wcześniej komedią Zemsta komiczna. Sztuka została wystawiona w 1668 roku w teatrze Lincoln's Inn Fields w obecności króla, dworu i całego modnego Londynu. Komedia cieszyła się dużym powodzeniem u publiczności i została powtórzona kilka razy. W premierze uczestniczył Samuel Pepys z żoną, w swoim Dzienniku narzeka, że z powodu frekwencji nie mógł się dostać na parter i musiał przepłacić miejsce w loży. Sukces utworu nie skłonił autora do kontynuowania kariery literackiej. Otrzymawszy jeszcze w tym samym roku stanowisko w dyplomacji wyjechał na placówkę do Stambułu.

Osoby

Osoba	Jej rola w dramacie
Sir Oliver Cokwood	wielki szlachcic
Sir Joslin Loly	jego sąsiad
Pan Courtall	zacny miejski kawaler
Pan Freeman	zacny miejski kawaler
Pani Gazette
Milady Cockwood	żona sir Olivera
Ariana	młoda dama, krewna sir Joslina
Gatty	młoda dama, krewna sir Joslina
Sentry	panna respektowa milady Cockwood
Pani Trinket
Pan Rakehall	rycerz własnego przmysłu
Thomas	lokaj sir Olivera
Sługa	pana Courtalla

Treść

Respektowa milady Cockwood, Sentry, odwiedza pana Courtalla, by go poinformować, że jej pani wróciła ze wsi i zachęcić go, by ją odwiedził. Courtall ukrywa ją przed nadchodzącym mężem lady Cockwood, sir Oliverem. Cockwood przywiózł ze sobą ze wsi towarzysza, sir Joslina Jolly'ego i jego dwie urocze krewniaczki. Mężczyźni umawiają się na wspólny obiad i pijaństwo. Courtall obiecuje Sentry, że wymknie się z gospody i odwiedzi jej panią, gdy sir Oliver będzie już pijany. W drodze do lady Cockwood spotyka z Freemanem dwie młode, zamaskowane panny, z którymi mężczyźni się umawiają. Courtall zmawia się z lady Cockwood na schadzkę następnego dnia, gdy sir Oliver będzie pokutował za swe pijaństwo. Rozpoznaje jednak u niej Arianę i Gatty, panny spotkane na mieście i zmienia plany.

Courtall prosi swą znajomą panią Gazette, by przypadkowo wmieszała się w jego rozmowę z lady Cockwood i przeciągnęła ją do czasu nadejścia na umówione spotkanie Gatty i Ariany. Po czym przekonuje lady Cockwood, że w tej sytuacji nie pozostaje im nic innego jak udać się gdzieś wspólnie. Aby uniknąć przypadkowego spotkania z mężem milady proponuje gospodę Pod Niedźwiedziem. Joslin odwiedza sir Olivera, odbywającego pokutę po wczorajszym pijaństwie w specjalnym stroju wymyślonym dlań przez żonę. Skruszony małżonek daje się namówić na kolejną zabawę z dzierlatkami. Gdy Courtall i Freeman z paniami przybywają Pod Niedźwiedzia, dowiadują się, że sąsiedni pokój wynajęli sir Oliver i sir Joslin. Courtall udaje zaskoczenie spotkaniem, a chwilę później zaprasza do kompanii zamaskowane panie: lady Cockwood, Sentry, Gatty i Arianę. Sir Oliver i Joslin ostro się do nich przystawiają, a kiedy pojawiają się kolejne panie, zamówione przez kolegę Joslina, lady Cockwood mdleje. Zdemaskowany sir Oliver błaga o wybaczenie.

Lady Cockwood wysyła Courtallowi i Freemanowi przez pośrednika sfałszowane listy zapraszające na schadzkę z Gatty i Arianą do królewskiego ogrodu. Następnie próbuje umówić się przez Sentry na tę samą godzinę z Courtallem, by wybadać jego uczucia. Młodzieniec odmawia jej schadzki. Zraniona w swych uczuciach oskarża go przed mężem i oczernia przed Gatty i Arianą. Młode kobiety natykają się na Courtalla i Freemana w ogrodzie królewskim i są oburzone aluzjami o schadzce. Nadchodząca lady Cockwood jeszcze je podjudza. Courtall próbuje pokazać pannom swój list. Przed zdekonspirowaniem lady Cockwood ratuje jej mąż, który po pijanemu wszczyna bijatykę z Courtallem.

Lady Cockwood zwraca się w stronę Freemana. Kiedy młodzieniec ją odwiedza zjawia się Courtall, który chce wyjaśnić przyczynę napaści ze strony sir Olivera. Lady Cockwood ukrywa Freemana w alkowie, a w chwilę później Courtalla pod stołem w obawie przed nadchodzącym mężem. Kiedy zjawiają się jeszcze Gatty i Ariana, ekspediuje Courtalla do alkowy. Młode kobiety zwierzają się sobie wzajemnie z miłości do młodzieńców, po czym odkrywają ich obecność w alkowie. Courtall ratując honor gospodyni zrzuca winę na Sentry, która jakoby ukryła ich, by mogli podsłuchać zwierzeń Gatty i Ariany. Dochodzi do pojednania pomiędzy bohaterami komedii, a Courtall i Freeman proszą Gatty i Arianę o rękę. Uzyskują zgodę pod warunkiem, że wytrzymają miesięczną próbę stałości.

Bibliografia

• Angielska komedia Restauracji. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1962.