Niszczyciele rakietowe typu 051
_20180923.jpg) „Chongqing” typu 051D (Luda I) | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Wejście do służby |
1971-1991 |
| Zbudowane okręty |
17 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
3670 t standardowa |
| Długość |
132 m |
| Szerokość |
12,8 m |
| Zanurzenie |
4,39 m |
| Napęd |
2 turbiny parowe o mocy 72 000 KM, 2 śruby |
| Prędkość |
32 węzły |
| Zasięg |
5000 mil przy 14 w |
| Załoga |
220-280[1] |
| Uzbrojenie |
• Typ 051: |
Niszczyciele rakietowe typu 051 (w kodzie NATO: Luda) – typ chińskich niszczycieli rakietowych, zbudowanych w kilku wersjach od lat 70. XX wieku w liczbie siedemnastu okrętów. Skonstruowane z pomocą radziecką, stanowiły pierwsze niszczyciele zbudowane w Chinach, pierwsze chińskie niszczyciele rakietowe i trzon Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej do końca lat 80. XX wieku. Nie należy ich mylić z nowszymi okrętami typów 051B i 051C.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszymi niszczycielami budowanymi w Chinach i zarazem pierwszymi chińskimi niszczycielami rakietowymi stały się jednostki typu 051, znane w literaturze pod zachodnim oznaczeniem kodowym: Luda, pochodzącym od ówczesnej nazwy miasta Dalian, gdzie budowano pierwsze z nich[2]. Z uwagi na brak doświadczenia chińskich konstruktorów w tym okresie, oparto je na sprzedanej Chinom przez ZSRR w latach 50. niepełnej dokumentacji prototypowego niszczyciela projektu 41 „Nieustraszymyj”, który nie spełnił wymagań marynarki radzieckiej i powstał tylko w jednym egzemplarzu[2]. W starszych źródłach zachodnich mylnie interpretowano na podstawie podobieństwa, że typ Luda oparty był na minimalnie mniejszych niszczycielach projektu 56[3]. Otrzymana dokumentacja została uzupełniona i zmodyfikowana przez instytut 701 w Wuhan, a głównym konstruktorem był Li Fuli[2]. W międzyczasie w latach 60. doszło jednak do rozłamu w stosunkach radziecko-chińskich oraz chaosu spowodowanego rewolucją kulturalną w Chinach i doprowadzenie projektu do etapu budowy bez pomocy ZSRR znacznie się przeciągnęło, do końca dekady[3]. W efekcie okręty te były już przestarzałe w momencie rozpoczęcia budowy serii, niemniej pozwoliły na zdobycie doświadczeń przez przemysł chiński i wyszkolenie kadr marynarki oraz rozpoczęcie przez nią operacji oceanicznych[4].
Budowano kilka podtypów tych okrętów, których oznaczenia i różnice w wyposażeniu były przez długi czas okryte tajemnicą, stąd identyfikowane różnice były oznaczane na Zachodzie nazwą Luda z kolejnymi numerami, jednakże nie do końca były one używane konsekwentnie[3]. Większość zbudowano w stoczni Hongqi w Dalianie (Lüda), pięć zbudowała stocznia w Guangzhou, a trzy Zhonghua w Szanghaju[5].
Luda I[edytuj | edytuj kod]
.JPEG)
Pierwszym podtypem był bazowy typ 051. Stępkę pod budowę pierwszego okrętu położono w 1969 roku, kadłub wodowano 30 lipca 1970 roku, a wprowadzono go do służby 31 grudnia 1971 roku[6]. Dalsze sześć okrętów weszło do służby dopiero w latach 1974–1979[6]. Pierwszy okręt otrzymał nazwę „Jinan” i numer burtowy 105, jednakże według części źródeł nazwy zostały nadane dopiero w 1986 roku[6].
Dopracowaną wersją stał się typ 051D (od Dingxing – typowy), który wprowadził niewielkie ulepszenia, jak drugi sonar i zintegrowany system zwalczania okrętów podwodnych[1]. Zbudowano sześć okrętów, które weszły do służby w latach 1980–1987[1]. Ich możliwości zwalczania okrętów podwodnych jednak wciąż pozostały na słabym poziomie, jak na lata 80[1].
Ostatnim podtypem był typ 051Z (od Zhihui – dowodzenie), przewidziany na okręty flagowe. Zostały wyposażone w elektroniczny system dowodzenia i nowy radar typu 381 z płaską anteną[7].
Wszystkie niszczyciele pierwszej serii były uzbrojone w cztery działa uniwersalne 130 mm w dwóch dwudziałowych wieżach i kombinację armat przeciwlotniczych kalibru 57 mm, 37 i 25 mm, zmienną w czasie i na poszczególnych okrętach[6]. Wszystkie działa stanowiły zmodyfikowane wersje armat radzieckich[6]. Ostateczny typowy zestaw stanowiło 8 działek 37 mm i 8 działek 25 mm, w podwójnych odkrytych stanowiskach[8]. Stanowiska działek 37 mm były rozmieszczone: po jednym na dziobie i rufie oraz na śródokręciu na każdej z burt (w układzie „diamentu”), a stanowiska działek 25 mm (kopia 2M-3) umieszczono po dwa po bokach nadbudówki dziobowej[8]. Od radzieckiego pierwowzoru, będącego niszczycielem klasycznym (artyleryjskim), okręty chińskie odróżniało zastosowanie od początku wyrzutni przeciwokrętowych pocisków kierowanych w obrotowych zespołach na śródokręciu, w miejscu tradycyjnie zajmowanym przez wyrzutnie torpedowe. Stosowano dwa potrójne zespoły wyrzutni pocisków HY-1, będących chińską kopią dostarczonych im radzieckich pocisków P-15[8]. Później stosowano ulepszone pociski HY-2[8]. Do zwalczania okrętów podwodnych służyły dwunastolufowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych i klasyczne bomby głębinowe[8]. Okręty te następnie stopniowo modernizowano podczas remontów, przez co ich wyposażenie ulegało zmianom[9].
Luda II[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy zbudowany niszczyciel „Jinan” został w toku służby zmodernizowany poprzez zastąpienie rufowej wieży dział i nadbudówki przez lądowisko z dużym hangarem dla dwóch śmigłowców Z-9[7]. Zmodernizowano też wyposażenie elektroniczne i według części źródeł, zastosowano sonar holowany[7]. W większości publikacji jest on określany jako typ Luda II, chociaż nazwa ta bywa także stosowana dla innych modyfikacji[7]. Według części informacji, chińskie oznaczenie typu to 051G[7].
Luda III/IV[edytuj | edytuj kod]
Ostatnimi zbudowanymi okrętami były dwie nieco różniące się jednostki typu 051G1 i 051G2 (od Gailiang – ulepszony), „Zhanjiang” i „Zhuhai”, łączące kadłuby typu 051 z nowym wyposażeniem, nabytym lub skonstruowanym dzięki otwarciu Chin na Zachód na przełomie lat 70/80[10]. Nawiązano kontakty głównie z firmami francuskimi i włoskimi, dostarczającymi nowoczesne radary, stacje hydrolokacyjne, systemy zarządzania informacją bojową i uzbrojenie. Oprócz bezpośrednich zakupów urządzeń i systemów uzbrojenia, były one następnie kopiowane w Chinach i stanowiły podstawę do dalszych opracowań[10]. Prawdopodobnie na jednym okręcie zamontowano sonary francuskie, a na drugim włoskie, co zwiększyło znacząco możliwości wykrywania przez nie okrętów podwodnych[10].
Początkowo zachowano artylerię główną z dział 130 mm, natomiast artylerię przeciwlotniczą zamieniono na cztery stanowiska podwójnych działek 37 mm w bezzałogowych wieżach przypominających włoskie systemy Dardo, współpracujące z radarami kierowania ogniem typ 347G[10]. Przestarzałe rakiety przeciwokrętowe zamieniono na osiem stałych wyrzutni kontenerowych pocisków C-801 (wzorowanych na francuskich Exocet), umieszczonych pod kątem do osi podłużnej, na lewą i prawą burtę[10]. Zamontowano też po bokach nadbudówki dziobowej wyrzutnie lekkich torped przeciw okrętom podwodnym kalibru 324 mm (skopiowanych z włoskich lub amerykańskich)[10].
Okręty te poddano następnie dalszym modernizacjom, zastępując cztery armaty 130 mm przez tyle samo nowych armat kalibru 100 mm w nowych dwudziałowych wieżach[9]. Same działa oparto na konstrukcji francuskiej[9]. Pociski przeciwokrętowe C-801 zamieniono na nowsze C-803, a liczbę ich wyrzutni zwiększono do 16[9]. Rufową wieżę działek 37 mm zamieniono natomiast na ośmioprowadnicową wyrzutnię rakiet przeciwlotniczych bliskiego zasięgu HQ-7, opracowanych na podstawie francuskich Crotale[9].
Dwa okręty wcześniejszych typów „Kaifeng” i „Dalian” zmodernizowano stopniowo do typu 051DT, montując wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych C-803, nowe działka 37 mm, wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych HQ-7, wyrzutnie torped zop 324 mm i nowsze wyposażenie elektroniczne[9].
Okręty[edytuj | edytuj kod]
| Nazwa (nr burtowy) | Stocznia | Wodowanie | Wejście do służby | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Typ 051 (Luda I)[6] | ||||
| Jinan (105) | Dalian | 30. 08. 1970 | 31. 12. 1971 | Przebudowany na typ Luda II |
| Xi’an (106) | Dalian | ?. 09. 1970 | 26. 11. 1974 | |
| Yinchuan (107) | Dalian | ?. 05. 1972 | 28. 06. 1976 | |
| Nanjing (131) | Szanghaj | 11. 12. 1973 | 6. 01. 1977 | |
| Guangzhou (160) | Guangzhou | 28. 04. 1973 | 6. 01. 1977 | |
| Changsha (161) | Guangzhou | 28. 06. 1973 | 31. 12. 1975 | |
| Nanning (162) | Guangzhou | 27. 10. 1976 | 23. 03. 1979 | |
| Typ 051D (Luda I)[1] | ||||
| Xining (108) | Dalian | 16. 10. 1978 | 29. 02. 1980 | |
| Kaifeng (109) | Dalian | 3. 11. 1979 | 25. 12. 1982 | Przebudowany na typ 051DT |
| Chongqing (133) | Dalian | 31. 10. 1980 | 30. 12. 1983 | |
| Zunyi (134) | Dalian | 25. 11. 1983 | 28. 12. 1984 | |
| Nanchang (163) | Guangzhou | 22. 12. 1979 | 5. 11. 1982 | |
| Guilin (164) | Guangzhou | 20. 06. 1984 | 10. 07. 1987 | |
| Typ 051Z (Luda I)[7] | ||||
| Dalian (110) | Szanghaj | 20. 08. 1981 | 26. 12. 1984 | Przebudowany na typ 051DT |
| Hefei (132) | Szanghaj | ?. 11. 1978 | ?. 03. 1980 | |
| Typ 051G1/2 (Luda III/IV)[11] | ||||
| Zhanjiang (165) | Dalian | 1. 08. 1988 | 30. 12. 1989 | |
| Zhuhai (166/168) | Dalian | 18. 10. 1990 | 21. 11. 1991 | |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Dąbrowski 2019 ↓, s. 88-89.
- ↑ a b c Dąbrowski 2019 ↓, s. 84-85.
- ↑ a b c Dąbrowski 2019 ↓, s. 85.
- ↑ Dąbrowski 2019 ↓, s. 95-96.
- ↑ Dąbrowski 2019 ↓, s. 94.
- ↑ a b c d e f Dąbrowski 2019 ↓, s. 86.
- ↑ a b c d e f Dąbrowski 2019 ↓, s. 90.
- ↑ a b c d e Dąbrowski 2019 ↓, s. 87.
- ↑ a b c d e f Dąbrowski 2019 ↓, s. 93-94.
- ↑ a b c d e f Dąbrowski 2019 ↓, s. 91-92.
- ↑ Dąbrowski 2019 ↓, s. 93.
