Paige compositor
Paige Compositor – maszyna do składu tekstu wynaleziona przez Jamesa W. Paige’a (1841-1917) w latach 1877–1894, służąca do składania, justowania i rozbierania czcionki[1]. Miała zastąpić ręczną pracę zecera.
Jedną z części maszyny była alfabetyczna klawiatura, za pomocą której wysuwano ułożone w specjalnych kanalikach czcionki i układano je w szeregu. Po złożeniu i wydrukowaniu strony specjalny mechanizm sortował czcionki z powrotem do odpowiednich kanalików[2].
Ostatecznie zbudowane zostały tylko dwa egzemplarze maszyny.
Współpraca Jamesa W. Paige’a i Samuela Clemensa[edytuj | edytuj kod]
W młodości Samuel Clemens (Mark Twain) zajmował się zecerstwem i zdawał sobie sprawę ze skali problemu, jaki stanowił w tamtym czasie skład tekstu. Był to jedyny element produkcji książki wciąż wykonywany przez człowieka, przez co znacznie spowalniał cały proces. Około 1877 r. Samuel Clemens poznał Jamesa W. Paige’a – wynalazca zaprezentował pisarzowi swoje pomysły i Clemens zgodził się finansować jego pracę[2].
Sława Clemensa jako pisarza i humorysty sprawiła, że poszczególne etapy pracy nad maszyną były bacznie obserwowane i komentowane przez opinię publiczną[3]. W 1886 r. Paige zakończył kolejną wersję maszyny, jednak wbrew namowom Clemensa nie zgodził się na jej wprowadzenie na rynek. Powodem jego decyzji był nierozwiązany problem z justowaniem tekstu. Paige pracował przez następne cztery lata, by w końcu skonstruować prototyp, który usprawniał jeszcze do 1894 r. W 1882 r. złożył projekt do urzędu patentowego[4].
Współpraca z Paige’em doprowadziła Clemensa do bankructwa. Tylko do końca lat 80. Clemens wydał na projekt 180 000 $[2], a podsumowanie wszystkich wydatków szacuje się na 800 000 $[5].
Znaczenie wynalazku w historii[edytuj | edytuj kod]
Ostatecznie Paige Compositor okazał się zbyt skomplikowany, zarówno w budowie (18 000 elementów), jak i w obsłudze. Podczas gdy Paige opracowywał kolejne modele swojego wynalazku, na rynek weszły inne, konkurencyjne maszyny (między innymi linotyp Ottmara Mergenthalera) opierające się na protszym mechanizmie – zamiast rozbierania i sortowania tego samego zestawu zużyte czcionki na bieżąco przetapiano na nowe[2].
Mimo złej sławy maszyna Paige’a stanowiła genialny wynalazek: pracowała sześć razy szybciej niż człowiek, automatycznie odrzucała uszkodzone odlewy czcionek[2] i była w stanie złożyć 12 000 liter na godzinę (podczas gdy linotyp Mergenthalera – jedynie około 8000)[6]. Obecnie maszyna jest znana głównie w związku z zaangażowaniem w projekt Marka Twaina, a także z powodu poziomu swojej złożoności. Niekiedy uważa się, że projekt Paige’a wyznacza pewną granicę w sposobie myślenia wynalazców – była to ostatnia próba skonstruowania maszyny, która miała pracować na wzór człowieka[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael F. Suarez, H.R. Woudhuysen, The Oxford companion to the book. Vol. 2, D-Z, Oxford: Oxford University Press.
- ↑ a b c d e K. Houston, Książka: najpotężniejszy przedmiot naszych czasów zbadany od deski do deski, Kraków: Wydawnictwo Karakter, s. 160–163.
- ↑ Corban Goble, Mark Twain’s Nemesis: The Paige Compositor., sierpień 1985 [dostęp 2017-12-10] (ang.).
- ↑ Paige J.W., paige, „(US547859 A)”, 1895 [dostęp 2017-12-10].
- ↑ F.J.M. Wijnekus, E.F.P.H. Wijnekus, Dictionary of the Printing and Allied Industries: In English (with definitions), French, German, Dutch, Spanish and Italian, Elsevier, 22 października 2013, s. 21, ISBN 978-1-4832-8984-7 [dostęp 2017-12-10] (ang.).
- ↑ a b W.B. Michaels, An American Tragedy, or the Promise of American Life, „Representations”, 25, s. 75, JSTOR: 2928468 [dostęp 2017-12-10].