Zamek w Dubnie

Bastion zamku w Dubnie

Brama zamku w Dubnie w 2008 roku

Bastion i fragment kurtyny zamkowej

Twierdza Dubno − zamek bastionowy w Dubnie na Wołyniu, zbudowany na niskim cyplu wśród rozlewisk rzeki Ikwy.

Historia

Pod koniec XIV wieku król Władysław II Jagiełło podarował Dubno Teodorowi Daniłowiczowi, który od swojej głównej rezydencji przyjął nazwisko Ostrogski. Na początku XVI wieku Konstanty Ostrogski wybudował tu zamek, być może na miejscu wcześniejszego gródka. W 1577 roku w tym zamku przed Tatarami obronił się jego syn wojewoda kijowski Konstanty Wasyl Ostrogski. W rękach tego rodu Dubno pozostawało do śmierci jego przedstawiciela wojewody wołyńskiego Janusza Ostrogskiego. W 1617 roku na zamku przebywał królewicz Władysław IV Waza. Po śmieci Janusza w 1620 roku Dubno przeszło na własność jego zięcia Aleksandra Zasławskiego. Nowoczesna twierdza bastionowa typu nowowłoskiego powstała na początku XVII wieku i inicjatorami jej budowy był Janusz Ostrogski lub Aleksander Zasławski. Późniejszymi właścicielami były rody Sanguszków i Lubomirskich. W XIX wieku zamek przejęli zaborcy rosyjscy. W czasie I wojny światowej został uszkodzony. W latach 1932-1939 władze polskie odrestaurowały bramę oraz budynek mieszkalny. Po 1945 roku władze ZSRR umieściły na zamku koszary wojsk pancernych. Od 1991 roku ponownie udostępniono go do zwiedzania.

Architektura

Twierdza w Dubnie na planie trapezu została zbudowana wg założeń szkoły nowowłoskiej. Od strony miasta broniły jej dwa potężne bastiony z orylonami, połączone kurtyną. Każdy bastion posiadał narożną, okrągłą kawalierę (wieżyczkę strzelniczą), którą nakryto kopułką. Bastiony i kurtyna w dolnych partiach murowane były z piaskowca, a w górnych z cegły. Wokół dziedzińca do obwodu obwarowań przylegały kazamaty dla załogi. W połowie kurtyny zachodniej znajduje się sklepiona kolebkowo brama z XVI wieku ozdobiona portalem z rustyką i trójkątnym przyczółkiem i kartuszem z herbami Ostrogskich, Zasławskich i Lubomirskich. Za bramą znajduje się sklepiony przejazd w piętrowym budynku z attyką. W budynku tym mieści się obecnie muzeum historyczne. Do bramy prowadził most zwodzony nad wypełnioną wodą fosą, którą wzmocniono od zewnętrznej strony kontrskarpą z kamienia. Z pozostałych stron twierdzę chroniły tylko mury obronne, ponieważ dodatkową ochroną były bagna i rozlewiska Ikwy.

Pomieszczenia mieszkalne znajdowały się w gmachu stojącym wzdłuż kurtyny północnej. Budynek ten został przebudowany przez Lubomirskich w latach 80. XVIII wieku prawdopodobnie wg projektu Henryka Ittara. Jest to dwupiętrowy budynek ze skarpami na planie prostokąta ze skromną dekoracją zewnętrzną. Dawniej w budynku znajdowały się dekoracje klasycystyczne prawdopodobnie projektu Dominika Merliniego. Do dzisiaj zachował się tylko fryz z tańczącymi nimfami oraz herby w westybulu. Po przeciwnej stronie znajduje się oficyna zamkowa, której obecna forma pochodzi z 2 poł. XVIII w.

W pobliżu twierdzy znajdował się park Pantalia założony w 1792 roku wg projektu Dionizego Miklera.

Bibliografia

• Tadeusz Polak "Zamki na Kresach: Białoruś, Litwa, Ukraina" wyd. Pagina, Warszawa 1997, ISBN 83-907506-0-0

Linki zewnętrzne

• "Zamki i chramy Ukrainy" - j.ukraiński
• Historia zamku na stronie muzeum w Dubnie - j.ukraiński