Sejm grodzieński

Po prawej stronie budynek Batorówki należący do Sapiehów, który mieścił rezydencję króla Augusta II Mocnego, na którego tyłach wznosił się Pałac Sapiehów (Sapieżyński) mieszczący Izbę Poselską i Izbę Senatorską.

Nowy Zamek w Grodnie w XVIII wieku

Sejm grodzieński – zbiorcza nazwa dla sejmów I Rzeczypospolitej, odbywających się w Grodnie. Sejm odbywający się w Warszawie w 1673 zdecydował, że co trzeci sejm (z wyłączeniem tych, które wiązały się z elekcją króla – konwokacyjnych, elekcyjnych i koronacyjnych) będzie odbywał się w Grodnie. Miało to zaakcentować fakt, że Rzeczpospolita składa się z Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Miasto Grodno zyskało tym samym obok Warszawy status Miasta Sejmowego Rzeczypospolitej, natomiast w świadomości ówczesnych stolicami w dalszym ciągu były Kraków i Wilno. W Grodnie odbyło się jedynie 11 sejmów. Pierwsze w latach: 1678-1679, 1688, 1693. Potem nastąpiła przerwa związana z elekcją Augusta II Mocnego, wielką wojną północną i walkami wewnętrznymi w kraju. Kolejne sejmy grodzieńskie, już w czasach saskich, odbyły się w latach: 1718, 1726, 1729, 1730, 1744, 1752.

W czasie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego w Grodnie odbyły się jedynie dwa sejmy: w roku 1784 oraz sejm grodzieński z 1793, który potwierdził II rozbiór Polski i okazał się być ostatnim sejmem I Rzeczypospolitej.

Sejmy w Grodnie

Od	Do	Król	Miejsce	Marszałek Sejmu
15 grudnia 1678	3 kwietnia 1679	Jan III Sobieski	Stary Zamek w Grodnie	Franciszek Stefan Sapieha koniuszy wielki litewski
27 stycznia 1688	5 marca 1688	Jan III Sobieski	Stary Zamek w Grodnie	Andrzej Giełgud pisarz wielki litewski
9 stycznia 1693	11 lutego 1693	Jan III Sobieski	Stary Zamek w Grodnie	Michał Kryszpin-Kirszensztein pisarz polny litewski
3 października 1718	14 listopada 1718	August II Mocny	Batorówka i Pałac Sapiehów w Grodnie	Krzysztof Zawisza starosta miński
28 września 1726	9 listopada 1726	August II Mocny	Batorówka i Pałac Sapiehów w Grodnie	Stefan Potocki referendarz koronny
22 sierpnia 1729	27 sierpnia 1729	August II Mocny	Batorówka i Pałac Sapiehów w Grodnie	zerwany przed obiorem
2 października 1730	14 października 1730	August II Mocny		zerwany przed obiorem
5 października 1744	19 listopada 1744	August III Sas	Nowy Zamek w Grodnie	Tadeusz Ogiński oboźny litewski
2 października 1752	26 października 1752	August III Sas	Nowy Zamek w Grodnie	Józef Adrian Massalski starosta grodzieński
4 października 1784	13 listopada 1784	Stanisław August Poniatowski	Nowy Zamek w Grodnie	Ksawery Chomiński starosta piński
17 czerwca 1793	23 listopada 1793	Stanisław August Poniatowski	Nowy Zamek w Grodnie	Stanisław Kostka Bieliński cześnik koronny

Bibliografia

• W. Konopczyński, Chronologia sejmów polskich, Kraków 1948.

• Robert Kołodziej, Sejm z 1718 roku na tle pierwszych sejmów grodzieńskich. Uwagi na temat wybranych elementów procedury sejmów w Grodnie, [w:] W podróży przez wiek osiemnasty... Studia i szkice z epoki nowożytnej, red. nauk.A. Perłakowski, M. Wyszomirska, M. Zwierzykowski, Kraków–Poznań–Toruń, 2015, s. 41–50
• W. Kriegseisen, Sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej (do 1763 roku). Geneza i kryzys władzy ustawodawczej, Warszawa 1995, s. 139–140
• Markiewicz M., Rzeczpospolita bez sejmu. Funkcjonowanie państwa, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Nowe spojrzenie na czasy saskie, praca zbiorowa, red. K. Stasiewicz, S. Achremczyk, Olsztyn 1996
• Gordziejew J., Socjotopografia Grodna w XVIII w., Toruń 2009