Synopticon

Zygmunt Bauman

Synopticon – odwrócenie panopticonu, wielu obserwuje niewielu. To mechanizm władzy, gdzie przeciętni ludzie oglądają poprzez środki masowego komunikowania tych, których życie ma wymiar globalny, a władza jest doskonale ukryta.

Funkcjonowanie

Synopticon ma naturę globalną, ponieważ czynność oglądania odrywa patrzących od lokalnej rzeczywistości, przenosząc duchowo, w cyberprzestrzeń, gdzie odległość przestaje mieć znaczenie, nawet jeżeli ciało pozostaje nadal w tym samym miejscu. Nie jest ważne, czy ci, którymi Synopticon rządzi, przekształceni jego mocą z obserwowanych w obserwatorów, zmieniają miejsce pobytu czy nie. Mogą podłączyć się do pozaterytorialnej sieci, dzięki której wielu ogląda nielicznych i oczywiście tak robią.

Synopticon w literaturze

Synopticon znalazł miejsce w literaturze, za sprawą Zygmunta Baumana, który użył tego zagadnienia w książce pt. Globalizacja, gdzie autor zwraca uwagę, że Synopticon nie wymaga stosowania przymusu – on kusi ludzi, by oglądali. Natomiast nieliczni, których się ogląda, podlegają starannej selekcji. Ludzie globalni są w zasięgu wzroku, a jednocześnie niedostępni, wzniośli, lecz należący do tego świata. Stojąc nieskończenie wysoko, stanowią świetlany przykład, za którym ci gorsi mogą podążać lub przynajmniej marzyć, że go naśladują.

Bibliografia

• Zygmunt Bauman, Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, przełożyła Ewa Klekot, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000.