Szwedzkie odznaczenia
Reforma systemu orderowego z 31 grudnia 1974 zniosła możliwość nadawania orderów dla obywateli szwedzkich, zlikwidowała Order Miecza oraz Order Wazów, a także ograniczyła nadawanie Orderu Gwiazdy Polarnej do odznaczania obcokrajowców i członków szwedzkiej rodziny królewskiej[1]. W 1975 ten ostatni order otrzymał nowe kolory wstęg i wstążek, zamiast dotychczasowych czarnych dostał niebieskie z żółtymi krawędziami[2].
15 grudnia 2022 system orderowy został przywrócony w pełnym zakresie, umożliwiając obywatelom Szwecji otrzymywanie wszystkich trzech orderów za zasługi, a obcokrajowcom otrzymywanie także orderów Miecza oraz Wazów (ustawa weszła w życie 1 lutego 2023). Został on też w niewielkim stopniu zmodernizowany i uaktualniony[3].
Kolejność starszeństwa szwedzkich odznaczeń opisuje instrukcja mundurowa Szwedzkich Sił Zbrojnych z 2009 i regulamin mundurowy tychże z 2015. Odznaczenia podzielono na dwanaście literowanych kategorii[4][5]:
| Baretka | Nazwa polska |
Nazwa szwedzka |
Rok ustan. |
Skróty literowe[4] |
|---|---|---|---|---|
| Kat. A. Order Jego Wysokości Króla | ||||
|
Order Królewski Serafinów | Kungliga Serafimerorden[6] | 1748 | R(L)SerafO |
| Kat. B. Odznaczenia wojenne | ||||
|
Złoty Krzyż Wojenny Orderu Królewskiego Miecza | Kungliga Svärdsorden krigskors i guld | 1952 | SOKrg K 1kl |
|
|
Srebrny Krzyż Wojenny Orderu Królewskiego Miecza | Kungliga Svärdsorden krigskors i silver | 1952 | SOKrg K 2kl |
|
|
Brązowy Krzyż Wojenny Orderu Królewskiego Miecza | Kungliga Svärdsorden krigskors i brons | 1952 | SOKrg K 3kl |
|
Złoty Medal za Męstwo w Polu / na Morzu | Medaljen för tapperhet i fält/till sjöss i guld[7][8] | 1789 | GMtf(ts) |
|
|
Srebrny Medal za Męstwo w Polu / na Morzu | Medaljen för tapperhet i fält/till sjöss i silver[7][8] | 1789 | SMtf(ts) |
|
Odznaka Honorowa Floty Wojennej | Örlogsflottans hederstecken | 1789 | |
|
Złoty Medal Zasługi Sił Zbrojnych z mieczem | Försvarsmaktens förtjänstmedalj med svärd i guld[9] | 2008 | FMGMmsv |
|
Srebrny Medal Zasługi Sił Zbrojnych z mieczem | Försvarsmaktens förtjänstmedalj med svärd i silver[9] | 2008 | FMSMmsv |
|
Złoty Medal Zasługi Sił Zbrojnych | Försvarsmaktens förtjänstmedalj i guld[9] | 2008 | FMGM |
|
|
Srebrny Medal Zasługi Sił Zbrojnych | Försvarsmaktens förtjänstmedalj i silver[9] | 2008 | FMSM |
|
Złoty Medal Sił Zbrojnych za Rany w Walce (polegli w walce) | Försvarsmaktens medalj för sårade i strid (stupat i strid)[9] | 2011 | FMGMsis |
|
Srebrny Medal Sił Zbrojnych za Rany w Walce z 2 gwiazdkami[10] | Försvarsmaktens medalj för sårade i strid med 2 stjärn | 2011 | FMSMsismstjärn |
|
Srebrny Medal Sił Zbrojnych za Rany w Walce z gwiazdką[11] | Försvarsmaktens medalj för sårade i strid med stjärn[9] | 2011 | FMSMsismstjärn |
|
|
Srebrny Medal Sił Zbrojnych za Rany w Walce | Försvarsmaktens medalj för sårade i strid[9] | 2011 | FMSMsis |
| Kat. C. Królewskie odznaczenia pamiątkowe | ||||
| złoty łańcuch | Odznaka Króla Gustawa III z okazji chrztu Księcia Gustawa Adolfa | Gustav III:s faddertecken vid kronprinsen Gustaf Adolfs dop | 1778 | GIII:sFadt |
 
|
Medal Jubileuszowy Króla Oskara II (25. lat panowania) – 3 wersje |
Konung Oscar II:s jubileumsminnestecken[12] | 1897 | OII:sJmt |
|
Medal Pamiątkowy Srebrnego Wesela Księcia Gustawa i Księżnej Wiktorii | Kronprins Gustafs (V) och Kronprinsessan Victorias silverbröllopsmedalj[12] | 1906 | GVSbm |
|
Medal Pamiątkowy Złotego Wesela Króla Oskara II i Królowej Zofii | Konung Oscar II:s och Drottning Sofias guldbröllopsminnestecken[12] | 1907 | OIISGbmt |
|
Medal Jubileuszowy Króla Gustawa V (70. urodziny) | Konung Gustaf V:s jubileumsminnestecken[12] | 1928 | GV:sJmt |
|
Medal Jubileuszowy Króla Gustawa V (90. urodziny) | Konung Gustaf V:s jubileumsminnestecken II[12] | 1948 | GV:sJmtII |
 |
Medal Wspomnieniowy Króla Gustawa V (pośmiertny) | Konung Gustav V:s minnestecken[12] | 1951 | GV:sMt |
|
Medal Jubileuszowy Króla Gustawa VI Adolfa (85. urodziny) | Konung Gustav VI Adolfs minnesmedalj[12] | 1967 | GVIA:sMM |
|
Medal Jubileuszowy Króla Karola XVI Gustawa (50. urodziny) | Konung Carl XVI Gustafs jubileumsminnestecken I[12] | 1996 | CXVIG:sJmt |
|
Medal Pamiątkowy Wesela Księżniczki Wiktorii i Księcia Daniela | Kronprinsessan Victorias och Prins Daniels bröllopsminnesmedalj[12] | 2010 | VD:sBMM |
.png) |
Medal Jubileuszowy Króla Karola XVI Gustawa (40. lat panowania) | Konung Carl XVI Gustafs jubileumsminnestecken II[12] | 2013 | CXVIG:sJmtII |
 |
Medal Jubileuszowy Króla Karola XVI Gustawa (70. urodziny) | Konung Carl XVI Gustafs jubileumsminnestecken III[12] | 2016 | CXVIG:sJmtIII |
| Kat. D. Medale Jego Wysokości Króla | ||||
|
|
Medal Serafinów | Serafimermedaljen[13] | 1748 | SerafM |
| złoty łańcuch | Medal Jego Wysokości Króla (złoty rozm. 12* z brylantami do noszenia na szyi na łańcuchu) | H.M. Konungens medalj (guld av 12:e storleken med briljanter att bäras om halsen i kedja av guld)[14] | 1814 | Kon:sGM12mkedjaobr |
| złoty łańcuch | Medal Jego Wysokości Króla (złoty rozm. 12* do noszenia na szyi na łańcuchu) | H.M. Konungens medalj (guld av 12:e storleken att bäras om halsen i kedja av guld)[14] | 1814 | Kon:sGM12mkedja |
|
|
Medal Jego Wysokości Króla (złoty rozm. 12* do noszenia na szyi na błękitnej wstędze) | H.M. Konungens medalj (guld av 12:e storleken att bäras om halsen i Serafimerordens band)[14] | 1814 | Kon:sGM12mserafb |
|
|
Medal Jego Wysokości Króla (złoty rozm. 12* do noszenia na szyi na granatowej wstędze) | H.M. Konungens medalj (guld av 12:e storleken att bäras om halsen i högblått band)[14] | 1814 | Kon:sGM12mhb |
|
|
Medal Jego Wysokości Króla (złoty rozm. 8* do noszenia na piersi na błękitnej wstążce) | H.M. Konungens medalj (guld av 8:e storleken att bäras på bröstet i Serafimerordens band)[14] | 1814 | Kon:sGM8serafb |
|
|
Medal Jego Wysokości Króla (złoty rozm. 8* do noszenia na piersi na granatowej wstążce) | H.M. Konungens medalj (guld av 8:e storleken att bäras på bröstet i högblått band)[14] | 1814 | Kon:sGM8 |
|
|
Medal Jego Wysokości Króla (złoty rozm. 5* do noszenia na piersi na granatowej wstążce) | H.M. Konungens medalj (guld av 5:e storleken att bäras på bröstet i högblått band)[14] | 1814 | Kon:sGM5 |
|
|
Medal Jego Wysokości Króla (srebrny rozm. 8* do noszenia na piersi na granatowej wstążce) | H.M. Konungens medalj (silver av 8:e storleken att bäras på bröstet i högblått band)[14] | 1814 | Kons:sSM |
|
|
Medal Litteris et Artibus (specjalny przypadek) | Medaljen Litteris et Artibus (särskilda fall)[15] | 1853 | GMleta |
|
|
Medal Litteris et Artibus | Medaljen Litteris et Artibus[15] | 1853 | GMleta |
|
Medal Księcia Eugeniusza | Prins Eugen-medaljen[16] | 1945 | EugGM |
|
Medal Księcia Karola | Prins Carl-medaljen[17] | 1945 | CarlGM |
| Kat. E. Królewskie ordery rycerskie (kawalerskie) | ||||
|
Order Królewski Miecza – Komandor Krzyża Wielkiego | Kungliga Svärdsorden – Kommendör med stora korset[18] | 1748 | KmstkSO |
|
Order Królewski Miecza – Komandor 1. Klasy | Kungliga Svärdsorden – Kommendör av första klassen[18] | 1748 | KSO1kl |
|
Order Królewski Miecza – Komandor | Kungliga Svärdsorden – Kommendör[18] | 1748 | KSO |
|
Order Królewski Miecza – Kawaler 1. Klasy | Kungliga Svärdsorden – Riddare av första klassen[18] | 1748 | RSO1kl |
|
Order Królewski Miecza – Kawaler 2. Klasy | Kungliga Svärdsorden – Riddare av andra klassen[18] | 1748 | RSO |
_-_Commander_Grand_Cross_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Komandor Krzyża Wielkiego | Kungliga Nordstjärneorden – Kommendör med stora korset | 1748 | KmstkNO |
_-_Commander_1st_Class_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Komandor 1. Klasy | Kungliga Nordstjärneorden – Kommendör av första klassen | 1748 | K1NO |
_-_Commander_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Komandor | Kungliga Nordstjärneorden – Kommendör | 1748 | KNO |
_-_Knight_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Kawaler | Kungliga Nordstjärneorden – Riddare | 1748 | RNO |
_-_Commander_Grand_Cross_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Komandor Krzyża Wielkiego | Kungliga Nordstjärneorden – Kommendör med stora korset[2] | 1748 | KmstkNO |
_-_Commander_1st_Class_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Komandor 1. Klasy | Kungliga Nordstjärneorden – Kommendör av första klassen[2] | 1748 | K1NO |
_-_Commander_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Komandor | Kungliga Nordstjärneorden – Kommendör[2] | 1748 | KNO |
_-_Knight_1st_Class_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Kawaler 1. Klasy | Kungliga Nordstjärneorden – Riddare av första klassen[2] | 1748 | KNO/LNO |
_-_Knight_2nd_Class_BAR.png){kind=small}
|
Order Królewski Gwiazdy Polarnej – Kawaler 2. Klasy | Kungliga Nordstjärneorden – Riddare av andra klassen[2] | 1748 | RNO/LNO |
|
Order Królewski Wazów – Komandor Krzyża Wielkiego | Kungliga Vasaorden – Kommendör med stora korset[19] | 1772 | KmstkVO |
|
Order Królewski Wazów – Komandor 1. Klasy | Kungliga Vasaorden – Kommendör av första klassen[19] | 1772 | KVO1kl |
|
Order Królewski Wazów – Komandor | Kungliga Vasaorden – Kommendör[19] | 1772 | KVO |
|
Order Królewski Wazów – Kawaler 1. Klasy | Kungliga Vasaorden – Riddare av första klassen[19] | 1772 | RVO1kl |
|
Order Królewski Wazów – Kawaler 2. Klasy | Kungliga Vasaorden – Riddare av andra klassen[19] | 1772 | RVO |
|
|
Odznaka Królewska Wazów | Kungliga Vasatecknet | 1895 | Vt |
|
Order Karola XIII | Carl XIII:s orden[20] | 1748 | RCXIIIO |
| Kat. F. Oficjalne szwedzkie medale orderowe | ||||
|
|
Medal Serafinów | Kungliga Serafimermedaljen[13] | 1748 | SerafM |
|
|
Medal Królewski Miecza | Kungliga Svärdsmedaljen | 1850 | SVSM |
|
|
Medal Królewski Gwiazdy Polarnej | Kungliga Nordstjärnemedaljen[2] | 1986 | NOGM |
|
|
Złoty Medal Królewski Wazów | Kungliga Vasamedaljen i guld | 1895 | VGM |
|
|
Srebrny Medal Królewski Wazów | Kungliga Vasamedaljen i silver | 1895 | VSM |
| Kat. G. Nadawane przez rząd królewskie medale | ||||
|
|
Medal Illis quorum meruere labores | Medaljen „Illis quorum meruere labores”[21] | 1785 | GMiq |
|
|
Złoty Medal Sui memores alios fecere merendo | Medaljen „Sui memores alios fecere merendo” i guld (ost. nadanie w 1970[22]) | 1832 | GMsm |
|
|
Srebrny Medal Sui memores alios fecere merendo | Medaljen „Sui memores alios fecere merendo” i silver (ost. nadanie w 1970[22]) | 1832 | SMsm |
|
|
Medal za Sławne Czyny (złoty rozm. 8*) | Medaljen för berömliga gärningar (guld av 8:e storleken)[21] | 1832 | GMbg |
|
|
Medal za Sławne Czyny (złoty rozm. 5*) | Medaljen för berömliga gärningar (guld av 5:e storleken)[21] | 1832 | GMbg5 |
| złoty łańcuch | Medal Zasługi Obywatelskiej (złoty rozm. 18* na łańcuchu) | Medaljen för medborgerlig förtjänst (guld av 18:e storleken i kedja)[21] | 1832 | GMmf18mkedja |
|
|
Medal Zasługi Obywatelskiej (złoty rozm. 12*) | Medaljen för medborgerlig förtjänst (guld av 12:e storleken)[21] | 1832 | GMmf12 |
|
|
Medal Zasługi Obywatelskiej (złoty rozm. 8*) | Medaljen för medborgerlig förtjänst (guld av 8:e storleken)[21] | 1832 | GMmf8 |
|
|
Medal Zasługi Obywatelskiej (złoty rozm. 5*) | Medaljen för medborgerlig förtjänst (guld av 5:e storleken)[21] | 1832 | GMmf5 |
|
|
Medal Zasługi Obywatelskiej (srebrny rozm. 8*) | Medaljen för medborgerlig förtjänst (silver av 8:e storleken)[21] | 1832 | SMmf8 |
|
|
Medal za Staranną Opiekę nad Reniferami (złoty) | Medaljen för omsorgsfull renvård (guld)[21] | 1897 | GMren |
|
|
Medal za Staranną Opiekę nad Reniferami (srebrny) | Medaljen för omsorgsfull renvård (silver)[21] | 1897 | SMren |
| Kat. H. Medale o jednorazowym charakterze (nadawane decyzją króla) | ||||
| Medal Jego Wysokości Króla z okazji jubileuszu 200-lecia USA | H.M. Konungens medalj med anledning av Amerikas Förenta Staters 200‐årsjubileum | 1976 | ||
| Kat. I. Pozostałe szwedzkie oficjalne medale (resortowe) | ||||
| różne | ||||
| Kat. J. Półoficjalne szwedzkie ordery | ||||
|
Kawaler z Prawa Orderu św. Jana | Rättsriddare av Johanniterorden | 1920 | RRJohO |
|
|
Kawaler Orderu św. Jana | Riddare av Johanniterorden | 1920 | RJohO |
| Kat. K. Półoficjalne szwedzkie odznaczenia (w większości z wizerunkiem monarchy i królewskiej korony) | ||||
| różne | ||||
| Kat. L. Pozostałe szwedzkie medale i odznaki z wizerunkiem monarchy i/lub symbolu państwowego (korony) | ||||
| różne | ||||
| Odznaczenia państw zagranicznych | ||||
| różne | ||||
| Odznaczenia międzynarodowe | ||||
| różne | ||||
* Rozmiary szwedzkich medali[4]:
- 18:e storleken – rozm. 18 (średnica 56 mm, noszony na łańcuchu lub wstędze na szyi)
- 15:e storleken – rozm. 15 (średnica 51 mm, noszony na łańcuchu lub wstędze na szyi)
- 12:e storleken – rozm. 12 (średnica 43 mm, noszony na łańcuchu lub wstędze na szyi)
- 8:e storleken – rozm. 8 (średnica 33 mm, noszony na wstążce na piersi)
- 6:e storleken – rozm. 6 (średnica 27 mm, noszony na wstążce na piersi)
- 5:e storleken – rozm. 5 (średnica 24 mm, noszony na wstążce na piersi)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ordenskungörelse (1974:768), www.riksdagen.se (szw.)
- ↑ a b c d e f g Nordstjärneorden, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ Tom C. Bergroth, De kungliga svenska riddarordnarna utdelas igen till svenska medborgare [online], omsd.dk (Ordenshistorisk Selskab), 29 stycznia 2023 [dostęp 2023-05-31] (szw.).
- ↑ a b c 9: Utmärkelser [w:] „Instruktion för Försvarsmakten Uniformsbestämmelser 2009”. Sztokholm: Försvarsmakten, 2012, s. 8-9, 16-27 (szw.)
- ↑ Reglemente Uniformsbestämmelser 2015, Sztokholm: Försvarsmakten, 2015, s. 365-378 (szw.)
- ↑ Serafimerorden, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ a b Ian Wiséhn: Svenska Tapperhetsmedaljer har också utdelats i fredstid. „Svensk Numismatisk Tidskrift” (6) 2006, s. 145 (szw.)
- ↑ a b Tapperhetsmedaljer [w:] Nordisk Familjebok. Konversationslexikon och Realencyklopedi. Sztokholm: 1919. s. 455-456 (szw.)
- ↑ a b c d e f g Försvarsmaktens medaljer,www.forsvarsmakten.se
- ↑ + 2 gwiazdki za trzykrotne nadanie
- ↑ + gwiazdka za ponowne nadanie
- ↑ a b c d e f g h i j k Kungliga jubileums- och minnestecken, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ a b Serafimermedaljen, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ a b c d e f g h H.M. Konungens medalj, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ a b Litteris et Artibus, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ Prins Eugen-medaljen, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ Prins Carl-medaljen, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ a b c d e Svärdsorden, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ a b c d e Vasaorden, www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ Ordensväsendet. kungahuset.se. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-12)]., www.kungahuset.se (szw.)
- ↑ a b c d e f g h i j Medaljer och utmärkelser, www.regeringen.se (szw.)
- ↑ a b Redovisning av förslag till en regeringens belöningsmedalj. medalj.nu. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-02)].. Sztokholm: Statens försvarshistoriska museer, 2011, s. 2
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Robert Södermark: Kungliga svenska riddarordnarna. Lund 1897 (szw.)
- H. J. S. Kleberg (red.): Kungl. Svenska Riddarordnarna. Sztokholm–Malmö 1935 (szw.)
- Kungl. Svenska Riddarordnarna. Bind 1. Sztokholm 1935 (szw.)
- Arvid Berghman: Nordiska Ordnar och Dekorationer. Sztokholm 1949 (szw.)
- Paul Ohm Hieronymussen: Europæiske ordner i farver. Kopenhaga 1966, s. 107-110 (duń.)
- Kungl. Svenska Riddarordnarna. Sztokholm 1975 (szw.)
- F. Löwenhielm: Svenska ordnar och medaljer. Sztokholm 1987 (szw.)
- Tom C. Bergroth: Kungliga Carl den XIII:s Orden. Sztokholm 2002 (szw.)
- Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa-Kraków 1939, s. 518-521
| Rodzaj odznaczenia | |
|---|---|
| Elementy insygniów | |
| Formy zredukowane |
|
| Lista odznaczeń w | |
| Lista baretek w | |
| Prawo | |
| System odznaczeń w Polsce |
