Wikipedysta:Asterixf2

Zastrzeżenia do praktyk na wikipedii

1. Cenzura jest niedopuszczalna. Informacje prawidłowo uźródłowione i zgodne z wiarygodnym źródłem nie mogą być usuwane, chyba że jest konsensus w danej sprawie oraz ich usunięcie nie stanowi cenzury. Jeżeli artykuł nie jest wyważony (NPOV), należy wstawić szablon POV. Wyważanie artykułu powinno się odbywać wyłącznie poprzez dodawanie nowych informacji i reorganizację treści. Wyjątkiem są nadzwyczajne twierdzenia, które wymagają wielu niezależnych źródeł oraz nieprawidłowo uźródłowione informacje, w tym wypaczone przytoczenie źródła - choćby subtelne czy kontekstowe (gdy otaczająca treść wypacza sens przytoczenia). W takim wypadku należy przytoczenie poprawić.
2. Administratorzy powinni być zobowiązani do podawania uzasadnień tj. argumentów merytorycznych zawsze i co do zasady w sposób wyczerpujący (można to zrobić zwięźle, gdy administrator powołuje się na dokumentację i eseje, w tym opracowania własne). Motywuje to również do rozwoju dokumentacji, jednak nie w celu biurokratyzacji, ale edukacji.
3. Możliwość dostosowania podpisu, to wartościowy element budowania społeczności. Jednak jeśli ktoś nie czuje potrzeby zindywidualizowania swojego podpisu, to jak najbardziej warto zostawić standardowy.
4. Przekierowanie to nie jest żadne utożsamianie, a jego główną rolą jest ułatwianie odnalezienia potencjalnie interesujących materiałów. Przekierowanie nie musi przekierowywać na cały artykuł ani na sekcję, gdyż może wskazywać, że w danym artykule jednym z aspektów jest kwestia zw. z przekierowaniem.
5. Nie wszystkie analizy własne Wikipedystów i wnioski z nich płynące to Wikipedia:OR. Konieczne jest to chociażby przy sporządzaniu streszczeń, tłumaczeń, analizie pod kątem NPOV i stosowaniu języka polskiego – te działania to nie OR.
6. Kontrowersyjne tematy muszą być umieszczane na wikipedii – jako artykuły jeśli są encyklopedyczne lub w treści innych artykułów, gdy nie są encyklopedyczne lub jest do nich mało treści.
7. Dzielenie artykułów na mniejsze nie ma sensu, chyba że artykuł jest długi. Lepiej dobrze napisać sekcje i do nich robić przekierowania.
8. Odpowiadanie na wiadomość na stronie dyskusji danego użytkownika powinno odbywać się na tej samej stronie. Zwiększa to przejrzystość i tym samym ułatwia śledzenie rozmowy, audyt oraz przyłączanie się kolejnych osób do dyskusji.

Argumenty szczegółowo opiszę, gdy znajdę czas. Będzie to głównie polegało na przeklejeniu ich z dotychczasowych dyskusji. Zachęcam wszystkich do stosowania się do tych zaleceń.

Metody cenzury na Wikipedii

Ostatnio zaktualizowane 20.09.2016 r. (wersja robocza)

Osoby cenzurujące wikipedię są szkodliwe, a szczególnie gdy są to administratorzy. Nie należy takich tolerować. Zniechęcają użytkowników i wypaczają treść encyklopedii.

A. Cenzura administracyjna

Zgodnie z zasadami, redaktorzy i administratorzy nie mogą używać swoich uprawnień do kontroli merytorycznej. Formy promowania cenzury lub jej stosowania przez administratorów, to:

1. Blokowanie strony dyskusji - w przypadku zablokowania użytkownika, zablokowanie również możliwości wypowiadania się na jego własnej stronie dyskusji, gdy nie dokonuje tam powtarzających się wandalizmów jest całkowicie niedopuszczalną cenzurą. Administrator, który bezzasadnie zastosuje tą najbardziej drastyczną formę, powinien niezwłocznie zostać zablokowany. Ponadto, każdy użytkownik powinien zostać uprzedzony na stronie dyskusji o zagrożeniu taką cenzurą ze wskazaniem precyzyjnie czego powinien zaniechać, aby jej uniknąć. Ostateczne ostrzeżenie powinno być jako takie oznaczone. Każde ostrzeżenie powinno mieć termin ważności, po którym uznaje się je za niebyłe. Również bezdyskusyjne blokowanie strony dyskusji tzw. pacynkom bez dania możliwości obrony jest niedopuszczalne.
2. Usuwanie strony użytkownika - usuwanie głównej strony Wikipedysty jest co do zasady nieuzasadnione. Ponadto, gdy taka strona jest usuwana przed zablokowaniem użytkownika, pod kuriozalnym pretekstem, to stanowi to niedopuszczalną cenzurę. Żartowanie - nawet jeśli ktoś je nazwie "trolowaniem" - jest całkowicie dopuszczalne na własnej stronie Wikipedysty. Jedyne co można zrobić na stronie użytkownika, to usunięcie wandalizmów, ale należy pozostawić historię strony dostępną dla wszystkich użytkowników. Szczególnie niegodziwym pretekstem jest usunięcie strony ze względu na prośbę samego użytkownika, gdy takiej prośby nie było.
3. Edycje podczas blokady - w przypadku blokady strony, takiej że tylko administratorzy lub redaktorzy mogą edytować treść, to dopuszczalne jest jedynie usuwanie oczywistych wandalizmów. W przypadku, gdy administrator lub redaktor podczas blokady zmienia artykuł w pozostałym zakresie, to dopuszcza się cenzury, nadużycia uprawnień, wandalizmu poprzez nieuprawnioną kontrolę merytoryczną. Nie powinno być to tolerowane, a wszelkie takie zmiany powinny zostać anulowane niezależnie od ich użyteczności. Za takie praktyki powinni być pozbawiani uprawnień.
4. Dyskryminacja według poglądów - administrator, który blokuje z większą łatwością lub na dłuższy okres osoby reprezentujące określone poglądy, powinien zostać pozbawiony uprawnień, gdyż dokonuje nieuprawnionej kontroli merytorycznej. Przykładowo, w przypadku wojny edycyjnej, powinien rozważyć blokowanie obu stron wojny, nie tylko tej, z którą się nie zgadza. To samo dotyczy redaktorów przeglądających zmiany. Dopuszczalne jest jedynie odrzucanie wandalizmów.
5. Blokada podczas głosowania - zablokowanie użytkownika podczas głosowania (np. do KA) i związanej z nim dyskusji powinno budzić szczególne wątpliwości. Jeśli była możliwość wstrzymania się z blokadą do czasu zakończenia głosowania, to należy uznać taką blokadę za cenzurę. Administrator powinien zostać pozbawiony uprawnień. Ponadto, jeśli głos takiego użytkownika mógł mieć wpływ na wynik głosowania, to należy je bezwzględnie powtórzyć.
6. Blokada bez ostrzeżenia - zablokowanie użytkownika bez co najmniej jednego jednoznacznego, stanowczego wezwania go poprzez jego stronę dyskusji i za pomocą tylko temu dedykowanego wpisu do zaprzestania określonych, precyzyjnie i wąsko wskazanych działań z jasnym wskazaniem groźby zablokowania oraz bez dania możliwości obrony i przedyskutowania tych kwestii jest niedopuszczalne. Jest to forma terroru promującego autocenzurę Wikipedystów i cenzurę Wikipedii. Odpowiada to zastraszaniu społeczeństwa.
7. Blokada bez dyskusji - zablokowanie użytkownika bez wszczęcia dyskusji na temat zachowania mającego być podstawą blokady jest niedopuszczalne. Odpowiada to skazaniu bez procesu i możliwości obrony. Prowadzenie zakulisowych, niejawnych konsultacji w sprawie blokady jest niedopuszczalne.
8. Blokada bez adnotacji - zablokowanie użytkownika bez umieszczenia odpowiedniej informacji na jego stronie, gdy nie wyświetla się ona automatycznie, jest karygodne. Ciche blokady stanowią niedopuszczalne nadużycie uprawnień, gdyż pozostali użytkownicy mogą nie być świadomi cenzury. Odpowiada to pozbawieniu wolności bez ogłoszenia wyroku oraz wprowadzeniu tajnej policji.
9. Blokada bez uzasadnienia - zablokowanie użytkownika podając bliżej nieokreśloną przyczynę jako uzasadnienie, np. "różne sprawy". Oznacza to, że użytkownik nie został poinformowany o przyczynie blokady, zapis taki sugeruje mnogość tych przyczyn i jednocześnie uniemożliwia precyzyjne odniesienie się do nich przez zablokowanego użytkownika. Odpowiada to pozbawieniu wolności bez przedstawienia zarzutów. Wlicza się też do tego sytuacja, kiedy przyczyna blokady ma formę mieszaną "Z powodu A, B oraz inne sprawy". Administrator stosujący takie powody powinien zostać pozbawiony uprawnień. Stosowanie takiego pojęcia umożliwia wtórne, po nałożeniu blokady wyszukiwanie "zarzutów". Odpowiada to podejściu "zamkniemy a potem coś się znajdzie". Należy zauważyć, że gdy takie "inne sprawy" przeważyły na rzecz założenia blokady to blokada została założona całkowicie niesłusznie. Nawet, gdy takie inne sprawy nie przeważyły, to zawsze w ich części (np. czasu trwania), blokada jest niesłuszna nawet bez składania wyjaśnień przez zablokowanego i nie wymaga dalszej obrony. Niewątpliwie świadczy to o nadużyciu uprawnień.

Niezależnie od konsultacji, odpowiedzialność zawsze powinna być po stronie administratora faktycznie dokonującego danej czynności - na przykład blokady. Nie może ona być rozproszona. Na koniec zwracam uwagę, iż blokada, to pozamerytoryczna metoda argumentacji - argument siły. pl:Argumentum ad baculum

B. Wypaczanie źródeł

Zdarza się, choć jest bardzo szkodliwe. Możliwe niedopuszczalne sposoby wypaczenia:

1. Antagonistyczne - zrobienie adoracyjnego przytoczenia ze źródła krytycznego (lub na odwrót)
2. Neutralizacyjne - zrobienie źródła prezentującego neutralne stanowisko ze źródła prezentującego inne, określone stanowisko
3. Kontekstowe - pozornie prawidłowe przytoczenie, które jednak jest wypaczone poprzez odpowiednie jego umieszczenie w artykule (poprzez kontekst i strukturę artykułu). Wlicza się do tego typu również nieprawidłowa synteza kilku źródeł w jednym zdaniu lub paragrafie, gdzie każde przytoczenie osobno może się wydawać prawidłowe, jednak gdy ogólny wydźwięk jest nieprawidłowy, to jest to wypaczenie źródeł. Zobacz też pl:zatruwanie studni.
   1. Dyfuzja informacji - szczególny rodzaj wypaczenia kontekstowego, polegający na rozwodnieniu prawidłowego przytoczenia poprzez jego nadmierne rozproszenie w tekście lub np. poprzedzenie mało użytecznymi technikaliami, klasyfikacjami, kwestiami głęboko filozoficznymi. Potencjalnie związane z przypisaniem nadmiernej wagi innej treści.
4. Kodyfikacyjne - zastosowanie konstrukcji językowej lub struktury wypowiedzi utrudniającej prawidłowy odbiór przytoczenia przez typową osobę zapoznającą się z tematem (np. nieklarowne przytoczenie, nadmiernie techniczne lub zawierające pustosłowie).
5. Sugestywne (wydźwiękowe) - pozornie prawidłowe przytoczenie, może nawet formalnie zgodne ze źródłem, jednak gdy ma ono nieprawidłowy wydźwięk i może wywoływać błędny odbiór u typowego czytelnika, to jest to wypaczenie.
6. Trywializacyjne - pominięcie istotnych subtelności mających istotny wpływ na odbiór przytoczenia
7. Atrybucyjne - gdy autor wskazuje, że dany pogląd czy założenie jest jego osobiste lub też przeciwstawia taki pogląd poglądowi lub praktyce powszechnej, to niewskazanie tych okoliczności jest wypaczeniem źródła
8. Addytywne - polega na dodaniu do zdania czy paragrafu z treścią uźródłowioną, treści niewynikających ze źródła bez zaznaczenia tego w przypisie (w przypadku szablonu odn można użyć parametru ref=nie). Zaznaczenie może np. wyglądać tak: "Dla tezy o słońcu, zobacz J. Kowalski. "Kosmos", Polskie Wydawnictwo Naukowe, 2006, str. 50".

C. Wyparcie treści objętej przypisami

Polega na różnorakich próbach usunięcia prawidłowo uźródłowionych informacji. Wypaczenie odnosi się do dodawania nowych przypisów, a wyparcie do manipulacji wcześniej obecnych. Możliwe niedopuszczalne sposoby wyparcia:

1. Usunięcie bezdyskusyjne - bezpośrednie usunięcie prawidłowo uźródłowionej treści bez satysfakcjonującego uzasadnienia i dyskusji. Może również obejmować podanie kuriozalnego powodu. W przypadku protestu, usunięcie bez konsensusu jest niedopuszczalne, treść należy przywrócić i skupić się na naprawie. W przeciwnym wypadku, takie usunięcie należy traktować jako cenzurę.
2. Rozbicie przytoczenia - polega na zmanipulowaniu informacji o treściach objętych przypisem. Może polegać np. na rozbiciu paragrafu z przypisem na kilka elementów (potencjalnie z ich przemieszczeniem) bez powtórzenia przypisu. Powoduje to wrażenie, że takie fragmenty nie były uźródłowione. Następnie, z reguły po jakimś czasie czy też dla niepoznaki przez inne konto czy też innego użytkownika, usunięcie takiej treści.
3. Falsyfikacja przytoczenia - polega na zastosowaniu wypaczenia addytywnego do już istniejącego przypisu, a po jakimś czasie argumentowanie, że przypis jest nieprawidłowy, gdyż w źródle brak tak dodanych informacji i usunięcie całego twierdzenia - nie tylko dodanych informacji.
4. Żonglerka przypisami - dodanie dodatkowych przypisów, z których nie wynika całość twierdzenia, w innej edycji usunięcie pierwotnego przypisu jako niepotrzebnego lub kontrowersyjnego, a następnie w innym czasie usunięcie treści jako nieuźródłowionej, gdyż nowy przypis nie jest wystarczający.
5. Zarzut koncepcyjny - usunięcie treści posiłkując się argumentem, iż taka informacja nie pasuje do koncepcji artykułu (lub korzystając z innego podobnego wyjaśnienia). Nie jest dopuszczalne usuwanie treści niepasującej do tzw. koncepcji artykułu. W takim wypadku należy dostosować koncepcję i poprawić artykuł bez usuwania uźródłowionych treści. Zmiana koncepcji artykułu jest jak najbardziej pożądana w przypadku, gdy pojawiają się nowe informacje.
6. Zarzut objętościowy - usunięcie treści argumentując to, iż np. podano zbyt wiele przykładów czy też zbyt obszernie coś opisano. Jest to argument niedopuszczalny. Należy takiej treści nadać odpowiednią wagę poprzez umieszczenie dalej w artykule czy też poprzez stworzenie odrębnej sekcji, ale usuwanie jest niedopuszczalne. Można też ustrukturyzować treść w taki sposób, że na początku artykułu znajduje się streszczenie, a na końcu artykułu sekcja z całościowym omówieniem.
7. Zarzut kontrowersyjności - usunięcie prawidłowo uźródłowionych treści kontrowersyjnych jest niedopuszczalne - jest to cenzura. Międzynarodowa rada fundacji Wikimedia podjęła uchwałę, że treści kontrowersyjne powinny znajdować się na Wikipedii.
   1. Zarzut niszowego stanowiska - szczególny wariant zarzutu kontrowersyjności. Usunięcie prawidłowo uźródłowionego niszowego stanowiska jest niedopuszczalne - jest to cenzura. Nie stosuje się tych samych kryteriów encyklopedyczności do artykułów co do treści w ramach artykułów. Informacji prawidłowo uźródłowionej z artykułu nie można usuwać. W przypadku bardziej powszechnych stanowisk czy poglądów jest więcej źródeł i można te tematy bardziej rozbudować czy też zastosować odpowiednią strukturę treści celem nadania informacjom odpowiedniej wagi.
8. Zarzut stronniczości - usunięcie treści argumentując, że źródło jest stronnicze lub że wikipedysta narusza neutralność artykułu rozwijając tylko pewne stanowiska inne zaniedbując. Jest to błędny zarzut i świadczy o próbie cenzury.
   1. co do źródła - przedstawiając różne stanowiska, należy sięgać do odpowiadających im źródeł. Skoro dane źródło reprezentuje określone stanowisko, czyli jest stronnicze, to znaczy, że dla przedstawienia danego poglądu jest bardzo użyteczne i jak najbardziej należy go użyć. Dotyczy to również wszelkich źródeł ideologicznie ukierunkowanych (tendencyjnych). Należy natomiast napisać o znanych konfliktach interesów. Np. jeśli źródło jest finansowane przez określony podmiot związany z danym stanowiskiem. Neutralność wikipedysty nie polega na wybieraniu wyłącznie neutralnych źródeł - byłoby to wręcz niewłaściwe. Polega ona na tym, że neutralnie, czyli wiernie, odzwierciedla on treść tych źródeł oraz informuje o wiadomych mu konfliktach interesów.
   2. co do Wikipedysty - w przypadku, gdy zdarzy się Wikipedyście rozwinąć tylko jedno ze stanowisk i sprawia to, że artykuł staje się nieneutralny, to wystarczy, że wstawi szablon {{Dopracować|pov}} do artykułu lub jego fragmentu. Sprawia to, że artykuł jest neutralny w tym sensie, że sam o swoim braku neutralności informuje. Wobec tego, zarzut ten jest zasadny tylko, gdy Wikipedysta odmawia zaakceptowania konieczności wstawienia szablonu NPOV. Konsensus jest konieczny wyłącznie do usunięcia tego szablonu, nie zaś do jego wstawienia (ma to zapobiegać cenzurze mniej popularnych perspektyw). Mile widziane jest oczywiście rozwijanie wszystkich perspektyw w artykule w miarę możliwości, ale odmienne edycje są jak najbardziej również wartościowe. Każda perspektywa powinna być możliwie najlepiej przedstawiona, a najczęściej to właśnie osoba ją podzielająca jest w stanie tak ją opisać. Szczególnie przydatni mogą być Wikipedyści z misją, o ile nie wypaczają źródeł, dodają nowe treści a najlepiej gdy ich działania zmniejszają systemową tendencyjność, w tym polonocentryzm.
9. Zarzut cytatu - w artykułach kontrowersyjnych, w sprawach, gdzie doszło do wypaczenia źródła lub gdy brak jest konsensusu co do treści przytoczenia, szczególnie zasadne jest zastosowanie cytatów dosłownych. Usunięcie takiego cytatu, w tym zastąpienie go przytoczeniem, wymaga absolutnie najwyższej ostrożności, aby uniknąć zarzutu cenzury lub wypaczenia. Niewskazane jest usuwanie cytatów tylko ze względu na ich formę i subiektywne poczucie estetyki. Zdarzają się również manipulacyjne podmiany wyrazów i innych treści w takich cytatach. Osoba argumentująca za usunięciem cytatu powinna zaproponować konkretną, alternatywną formę zaprezentowania treści z cytatu. Usunięcie cytatu dosłownego otwiera drogę do wypaczenia jego treści - należy mieć to na uwadze. Cytat dosłowny należy również zastosować, gdy Wikipedysta obawia się zarzutu wypaczenia źródła ze względu na jego kontrowersyjną treść lub gdy są trudności z przekazaniem jego treści w innej formie - np. ze względu na istotne subtelności.

D. Naruszenie podstawowych zasad

1. Usunięcie szablonu NPOV - usunięcie tego szablonu jest niedopuszczalne jeśli artykuł może (tj. wystarczy, że budzi to wątpliwości) naruszać, choćby nieznacznie pl:WP:NPOV. Nawet uprzednie osiągnięcie konsensusu, że szablon nie jest potrzebny nie blokuje wstawiania tego szablonu. Konsensus zabraniający wstawienia szablonu NPOV, gdy artykuł lub sekcja narusza zasadę neutralności, jest nieważny. Odsyłam do pl:WP:KONS. Usuwanie tego szablonu pomimo powtarzających się protestów należy postrzegać jako cenzurę. Ponadto podkreślam, że wystarczające jest, że uzasadnione jest stwierdzenie, że artykuł może nie być neutralny. A zatem wystarczy samo racjonalne podejrzenie, aby wstawić szablon. Takie sformułowanie zasad było konieczne dla ochrony stanowisk i poglądów mniejszości. Do wstawienia szablonu NPOV nie jest potrzebny konsensus i dla dodania odmiennego stanowiska nie jest potrzebny konsensus.

E. Socjotechnika cenzury

1. .

F. Techniczne środki cenzury

1. Usuwanie wersji stron - usuwanie niepożądanych wersji stron (mw:Manual:RevisionDelete, en:Wikipedia:Selective_deletion). Według mojej świadomości doszło do nadużycia takiego mechanizmu, więc należy mieć taką ewentualność na uwadze.
   1. przez administratora (standardowa) - pozostawia ślad po usunięciu widoczny dla wszystkich użytkowników; z reguły nie stanowi nadużycia
   2. przez rewizora - usunięcie wersji strony oraz logów z pozostawieniem widoczności dla administratorów lub nie. W tym drugim przypadku, administratorzy nie widzą absolutnie żadnego śladu po usunięciu.
   3. przez administratora (niestandardowa) - nie pozostawia śladu dla innych administratorów poza tym, że może być zauważona w logach przenoszenia/kasowania stron, ale niekoniecznie w historii strony.
2. Manipulacje w bazie danych - niektórzy programiści mają bezpośredni dostęp do bazy i mogą wprowadzać dowolne zmiany bez możliwości ich weryfikacji. Mniej drastyczna, przykładowa manipulacja, to zmiana użytkownikowi strefy czasowej z domyślnej na inną. Wtedy podpisuje się on z prawidłową godziną, ale we wszelkich historiach stron widzi czasy edycji np. cofnięte o 2 godziny. Może to służyć do zdyskredytowania, gdy nie zostanie zauważone, inni nie wezmą pod uwagę możliwości manipulacji lub uznają ją za nieprawdopodobną. Według mojej świadomości doszło do takiego nadużycia, więc należy mieć taką ewentualność na uwadze.

Argumentowanie

Ponieważ z moich dotychczasowych doświadczeń wynika, że wiele osób nie jest w stanie merytorycznie argumentować – wstawiam piramidę metod argumentowania. Tłumaczenie poglądowe.

odparcie sedna - odparcie wprost sedna argumentu odparcie - odnalezienie błędu i wyjaśnienie jego natury kontrargument - zaprzeczenie i poparcie go prawidłowym wnioskowaniem lub innymi dowodami zaprzeczenie - przedstawienie odmiennego stanowiska z niewielkimi lub bez żadnych dowodów krytyka formy - krytyka tonu, stylu lub innych elementów formy wypowiedzi bez odniesienia się do argumentu ad hominem - atak na cechy lub autorytet rozmówcy bez odniesienia się do argumentu przezywanie - wypowiedzi w stylu 'jesteś niepoważny', 'jesteś idiotą'