Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Bazalia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do indeksu haseł słownika zaczynających się od:


przed r. 1794 pow. krzemieniecki, położone od m. Starokonstantynowa na zachód o w. 50, nad rz. Słuczą, w położeniu stepowem, od granicy austryackiej o w. 12. Otrzymało nazwę od założyciela swego Bazylego ks. Ostrogskiego, wojewody kijowskiego 1570 r. Należało do ordynacyi ostrogskiej. Ostatni ordynat Janusz książę Sanguszko, marsza­łek nadworny W. księcia L., uczyniwszy tak zwaną tranzakcyą kolbuszowską, w 1753 r. darował B. i przyległości Ignacemu Sapieże wojew. mścisławskiemu. Te przyległości, jak świadczy „konnotacya donacyj przcz J. O. ks. Sanguszkę marszał. nadvrornego w. ks. L. w grodzie sandomierskim, Anno Domini 1653 poczynionych“ były następujące: wś Czechiele małe, Czechiele wielkie, Mecherzyńce, Łazu­czyn wielki, Łazuczyn mały, Zuzulińce wielkie, Zuzulińce małe, Kołotna wielka, Kołotna mała, Lutarówka, Stroki, Borszczówka, Sorokoduby, miasteczko Krasiłów, wś Zapadynce, Janów, Swańczyce, wyjąwszy wsi: Żerebki wielkie, Żerebki małe, tudzież Kociuszyńce wielkie i małe w wojewódz. wołyńskiem leżące. Da­lej wsie: Zarudki, Barsowa, Leduchówka, Ły­czówka, Sokołówka, Trojanówka, Jedliki, Wo­lica Kurakowa, Wasilówka, Trybuchowce, Bo­reszczaki, Słukowce, Piętaki, Poporowce i Ho­dowce. Z jednej strony m. Bazalii rz. Słucz ze swojemi granitowemi brzegami; przez rzekę od m. Krasiłowa przechodzi grobla z młynami. Z drugiej strony z innych źródeł uformowany staw, którego wody poniżej Bazalii łączą się ze Słuczą. Na kamiennem wzgórzu stoi dre­wniana cerkiew, przy której porządny domek parocha. Kościół parafialny katol. murowany pod wezw św. Trójcy, z pięknym ogrodem i porządnem probostwem, r. 1760 przez prob. Broniszewskiego wzniesiony. Rynek niewiel­ki, na którym kilka straganów drewnianych; przed kościołem końska targowica czyli plac obszerny; dwa domy zajezdne drewniane; prze­szło 80 domów żydowskich, reszta włościań­skich. Izraelici trudnią się handlem i kontra­bandą, wieśniacy uprawą roli. Pokład gruntu czarnoziem tłusty. Ziemia pszenna. U kilku gospodarzy są sadki śliwkowe. Okolica B. stepowa, bezleśna; włościanie zamożni, mają pod­dostatkiem koni, bydła rogatego, owiec, pta­stwa wodnego i domowego, oraz trzody chle­wnej. B. w latach 1795-97 było m. pow., r. 1860 miała 2363 mk., w tem 925 izr.; 430 dm., 4 jarm., 2 targi na miesiąc. St. poczt. w Kupielu. Parafia katol. B. dek. starokon­stantynowskiego ma dusz 5700. Istnieje od r. 1586. Filią ma w Tereszkach: kaplice w Koszelówce, Zuzulińcach Wielkich, Mońkach, Łazuczynie Wielkim, Korczówce i Mecherzyńcach; dawniej prócz tego w Popowcach. Z. Róż.