Wybory parlamentarne na Tonga w 2005 roku

Tonga Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Tonga Ustrój polityczny Ustrój polityczny Tonga Konstytucja Konstytucja Tonga Władza ustawodawcza Zgromadzenie Ustawodawcze Tuʻivakanō Monarcha Król Tupou VI Władza wykonawcza Premier ʻAkilisi Pohiva Rząd Rząd ʻAkilisi Pohivy Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Najwyższy Prokurator generalny Kontrola państwowa Kontrola państwowa Audytor Generalny Finanse Narodowy Bank Tonga Samorząd terytorialny Podział administracyjny Tonga Samorząd terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Demokratyczna Partia Wysp Przyjaznych Wybory Wybory parlamentarne: 2017 Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Tonga minister: ʻAkilisi Pohiva Wikiprojekt Polityka

Wybory do parlamentu Tonga w 2005 odbyły się 16 i 17 marca. Do obsadzenia w głosowaniu powszechnym było 9 na 30 miejsc w Zgromadzeniu Ustawodawczym (Fale Alea) na 3-letnią kadencję w okręgach wielomandatowych. Spośród pozostałych miejsc 9 jest obsadzanych również w drodze wyborów przez liczącą 33 osoby szlachtę.

System wyborczy

Prawo do głosowania na przedstawicieli ludu mieli wszyscy obywatele Tonga mający ukończone 21 lat, piśmienni i (w przypadku mężczyzn) nienależący do szlachty. Kandydować na przedstawicieli ludu w Zgromadzeniu mogły osoby posiadające czynne prawo wyborcze i nieposiadające długów wyższych niż pozwalał próg określony w prawie. Kraj został podzielony na pięć okręgów wyborczych. Kandydaci musieli przedstawić podpisy poparcia 50 wyborców z własnego okręgu i wpłacić depozyt wysokości 100 $T, który odzyskiwali, jeśli zdobyli określony odsetek głosów (6,3% lub 10%, w zależności od okręgu).

Oprócz przedstawicieli ludu i szlachty w Zgromadzeniu Ustawodawczym zasiedli z urzędu członkowie mianowanej przez króla Tajnej Rady (10 ministrów) oraz dwóch gubernatorów (Haʻapai i Vavaʻu).

Kampania i wyniki

W listopadzie 2004 król Tupou IV wprowadził zmianę, określoną mianem rewolucyjnej – czterech ministrów nowego rządu miało zostać wyselekcjonowanych spośród parlamentarzystów pochodzących z wyboru, w tym po raz pierwszy w historii Tonga dwóch ministrów miało pochodzić z ludu.

Do wyborów zarejestrowała się rekordowa liczba 65 555 osób. W głosowaniu wzięło udział 33 119 wyborców (frekwencja 50,52%). O 9 miejsc dostępnych dla przedstawicieli ludu ubiegało się 64 kandydatów, w tym 6 kobiet. Kandydatom startującym pod szyldem Ruchu na rzecz Praw Człowieka i Demokracji (HRDM) przypadło 8 spośród nich. Do Zgromadzenia Ustawodawczego nie dostał się popierający demokratyzację bratanek króla, książę Tuʻipelehake, starający się o jedno z 9 miejsc przypadających szlachcie.

W 2005 po raz czwarty w historii Tonga jeden z mandatów w Zgromadzeniu Ustawodawczym przypadł kobiecie. W wyborach uzupełniających na jedno z miejsc opróżnionych w związku z powołaniem ministrów posłanką została wybrana Leopolo Taunisila. Rok później, w maju 2006, członkinią Zgromadzenia została kolejna kobieta, ʻAlisi Taumoepeau, mianowana przez króla na ministra sprawiedliwości jako pierwsza w dziejach Tonga kobieta powołana na stanowisko ministra.

Wybory uzupełniające

W związku z powołaniem do rządu czterech członków Zgromadzenia konieczne stały się wybory uzupełniające. Odbyły się one 3 i 5 maja 2005. Jeden ze zwolnionych mandatów zdobył Clive Edwards z nowo powstałej Demokratycznej Partii Ludowej, który uzyskał 38,3% głosów.

Źródło

• Historical Archive of Parliamentary Election Results (2005). Inter-Parliamentary Union. [dostęp 2016-08-04]. (ang.).