Charles François Dumouriez

Charles François Dumouriez

Charles François Dumouriez (ur. 25 stycznia 1739, zm. 4 marca 1823), generał francuski, dowódca konfederacji barskiej.

Biografia

Urodził się w Cambrai. Jego ojciec był komisarzem armii królewskiej i zadbał o wszechstronne wykształcenie syna. W 1757 wziął udział w bitwie pod Rossbach, gdzie się odznaczył odwagą i w stopniu kapitana walczył dalej w kampanii niemieckiej.

Przebywał we Włoszech, w Portugalii i na Korsyce, skąd przesyłał poufne raporty do francuskiego ministra spraw zagranicznych Étienne-François de Choiseula. Jako ekspert od spraw korsykańskich został wysłany na czele korpusu ekspedycyjnego, który wylądował na wyspie. Po udanej misji, wszedł w skład "Sekretu Króla", tajnego gabinetu Ludwika XV.

W 1770 został wysłany do Polski, gdzie miał organizować za francuskie pieniądze korpus posiłkowy konfederacji barskiej. Ufortyfikował kilka twierdz na południu Rzeczypospolitej, utworzył piechotę konfederacką. Został jednak pobity przez wojska rosyjskie pod wodzą Aleksandra Suworowa w bitwie pod Lanckoroną 23 maja 1771.

Upadek jego protektora Choiseula spowodował uwięzienie Dumourieza w Bastylii w 1770. Wolność odzyskał dopiero po wstąpieniu na tron Ludwika XVI w 1774. W latach 1778-1788 był komendantem twierdzy portu w Cherbourgu. W 1788 został marszałkiem polnym (fr. maréchal de camp). Po wybuchu rewolucji francuskiej przystąpił do jakobinów i został komendantem twierdzy w Nantes. W 1792 przeszedł do klubu żyrondystów i 15 marca został z ich ramienia ministrem spraw zagranicznych Francji. Brał czynny udział w przygotowaniach planów wojny z Austrią, która wybuchła 20 kwietnia 1792. 13 czerwca przejął na dwa dni funkcję ministra wojny. Po wydarzeniach 10 sierpnia i ucieczce Lafayette`a dowodził faktycznie armią centralną, w momencie gdy na jego odcinku wojska austriackie i pruskie przypuściły atak. 6 listopada rozgromił Austriaków w bitwie pod Jemappes.

Jednak już w 1793 po przegranej bitwie postanowił zmienić font i aresztując nadzorujących go komisarzy Konwencji Narodowej, próbował przekonać swoich żołnierzy do obalenia rządu jakobinów w Paryżu. Próba ta jednak zawiodła i Dumouriez wraz z Ludwikiem Filipem Orleańskim przedostał się za linie austriackie. Udał się na emigrację, snując plany restauracji Ludwika XVIII. Od 1804 przebywał w Wielkiej Brytanii, gdzie rząd brytyjski zapewnił mu stałą pensję.

Bibliografia

• Charles François Dumouriez Wojna w Polsce 1770 i 1771r. z pamiętników generała Dumourieza, 1865
• A. von Boguslawski, Das Leben des Generals Dumouriez (Berlin, 1878 - 1879)
• Revue des deux mondes (1884)
• H. Welschinger, Le Roman de Dumouriez (1890)
• Arthur Chuquet, La Premiere Invasion, Valmy, La Retraite de Brunswick, Jemappes, La Trahison de Dumouriez (Paris, 1886 - 1891)
• A. Sorel, L'Europe et la Révolution francaise (1885 - 1892)
• J. Holland Rose and A. M. Broadley, Dumouriez and the Defence of England (1908)
• Ernest Daudet, La Conjuration de Pichegru et les complots royalistes du midi et du l'est, 1795 -1797 (Paris, 1901).