Worniany

Worniany
	; Kościół i plebania (XVIII w.) w Wornianach
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	ostrowiecki
Sielsowiet	Worniany
Populacja (2009); • liczba ludności	; 1128
Kod pocztowy	231220
	Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Worniany
	Położenie na mapie Białorusi Worniany
	54°44′N 26°01′E/54,733333 26,016667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Worniany^[2] (biał. Варняны) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie ostrowieckim.

Siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Jerzego w Wornianach.

Historia

Nazwa Wornian pochodzi od litewskiego varnas – kruk lub varnėnas – szpak, choć istniały koncepcje wywodzące ten toponim od białoruskiego араць – orać (ворная зямля – orna ziemia).

Pierwsza znane wzmianki w źródłach pisanych pochodzą z końca XIV wieku (łac. Vroney, Vronani), kiedy to wieś wymieniana jest jako część dóbr hospodarskich, z których dochód Władysław Jagiełło przeznaczył w 1391 r. na uposażenie dla nowo wybudowanego kościoła w Miednikach.

Miejscowość wzmiankowana w 1423 r. jako część dóbr wielkiego księcia Witolda w obrębie włości niemieskiej, a następnie (1453) jako centrum włości w powiecie niemieskim. Znajdował się tu jeden z najstarszych kościołów na Litwie ufundowany w 1462 r. przez Marynę Sągajłłównę. W XVIII w. na jego miejscu wzniesiony został nowy kościół w stylu barokowym^[3].

Prywatne miasto szlacheckie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie wileńskim województwa wileńskiego^[4].

Pod koniec XIX w. miasteczko miało 24 domy i liczyło 249 mieszkańców, w tym 13 prawosławnych, 22 katolików, 114 żydów.

Podczas okupacji hitlerowskiej, jesienią 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 500 osób. W sierpniu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów wywieziono do getta w Michaliszkach, by następnie ich zamordować^[5].

Zabytki

kościół św. Jerzego z XVIII wieku w stylu barokowym, od frontu posiada dwie wieże
plebania w stylu barokowym
baszta z XIX wieku na terenie założenia pałacowego Abramowiczów
młyn
żydowski dom modlitwy (XIX w.)
zespół pałacowy Abramowiczów z parkiem (XIX w.)

Pałac Abramowiczów i wieża na wyspie, rys. N. Ordy, 1875-77
Pałac i wieża na wyspie
Pałac i kościół
Widok pałacowego dziedzińca i miasteczka z kościołem
Widok na wyspę z wieżą, browar, młyn i tartak
Kościół, rys. N. Ordy

Przypisy

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
↑ GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Warszawa: Burchard Edition, 1997, s. 270-271, ISBN 83-904446-9-0, OCLC 835719268 .
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 80.
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1152 .

Linki zewnętrzne

Historia miejscowości po białorusku. westki.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-04)].
Mapa okolic Wornian z okresu międzywojennego
Worniany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 940 .

[spis1-1] Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).

[2] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.

[3] GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Warszawa: Burchard Edition, 1997, s. 270-271, ISBN 83-904446-9-0, OCLC 835719268 .

[4] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 80.

[5] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1152 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]