Świstunka żółtawa
| Abrornis inornatus[1] | |||
| (Blyth, 1842) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
świstunka żółtawa | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty zimowiska | |||
Świstunka żółtawa[5] (Abrornis inornatus) – gatunek małego wędrownego ptaka z rodziny świstunek (Phylloscopidae), wcześniej zaliczany do pokrzewek (Sylviidae). Występuje w Azji i skrajnie wschodniej europejskiej części Rosji. Nie jest zagrożony.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1842 roku Edward Blyth. Autor nadał mu nazwę Regulus inornatus; nie wiedział, gdzie został odłowiony holotyp[6]; w 1938 Ticehurst wskazał jako miejsce typowe okolice Kalkuty w Indiach[2][3]. Autorzy Kompletnej listy ptaków świata umieszczają ten gatunek w rodzaju Abrornis[5], ale częściej jest on zaliczany do Phylloscopus[2][4][3][7].
Dawniej łączono świstunkę żółtawą w jeden gatunek ze świstunką ałtajską (A. humei)[8]. Nie wyróżnia się podgatunków[7].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Występuje w północnej Rosji od rzeki Peczory i gór Uralu na wschód po wschodnią Syberię (aż po Morze Ochockie), na południe po północno-wschodni Ałtaj, północną Mongolię, Góry Bajkalskie, północno-wschodnie Chiny i prawdopodobnie Koreę Północną[2]. Zimuje od północno-wschodniej części Półwyspu Indyjskiego po południowo-wschodnią Azję i Tajwan[2].
Świstunka żółtawa przelatuje przez Polskę każdej jesieni (wrzesień, październik), w niektórych latach stosunkowo licznie; można spotkać tego ptaka również wiosną. Do końca 2017 odnotowano 230 stwierdzeń tego ptaka na terenie kraju, łącznie obserwowano 274 osobniki[9]. W związku z dość licznymi obserwacjami w ciągu ostatnich lat, świstunka żółtawa od 1 stycznia 2018 została wykreślona z listy gatunków podlegających weryfikacji przez Komisję Faunistyczną Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego[10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 10–11 cm, masa ciała 4,3–6,5 g[11].
Ptak wielkością i wyglądem przypomina zniczka lub mysikrólika. Najważniejszą cechą upodabniającą świstunkę żółtawą do tych gatunków jest rysunek na skrzydle: jasne paski na końcach dużych i średnich pokryw, ciemny czworokąt na nasadach lotek drugiego rzędu, kontrastowo jasne brzegi lotek oraz jasne elementy na lotkach trzeciego rzędu. Sylwetka ptaka drobna, kulkowata z krótkim ogonkiem i delikatnymi nogami. Dziób krótki, delikatny, dobrze wyodrębniony, wierzch głowy szarawozielony, nieco ciemniejszy niż grzbiet, który jest szarawooliwkowy. Najjaśniejszą częścią tułowia jest zielonożółtawy kuper, niekontrastowy do grzbietu i pokryw nadogonowych.
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Ptaki tego gatunku są bardzo ruchliwe, żerują wewnątrz koron drzew i krzewów, zganiając pokarm z liści i gałązek, podlatują za owadami, zawisając na chwilę w locie przy liściach, by prędko schwytać zdobycz.
Śpiew
[edytuj | edytuj kod]Wysokie, lekko sepleniące tony: „cli-jist”, „cli-it”, trwające około 0,2 sekundy. Śpiew szybki i wysoki jak u mysikrólika, energiczny pisk złożony z trzech okrzyków (niezauważalne pauzy pomiędzy nimi) „tsiju ciłijip cijii”, trwa około 1,8 sekundy. Wędrujące jesienią świstunki żółtawe mogą się wcale nie odzywać, z tego powodu opisane dźwięki mimo sporej liczby wędrujących przez Polskę ptaków należą do rzadkości.
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje świstunkę żółtawą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale jej trend uznawany jest za stabilny ze względu na brak znaczących zagrożeń dla gatunku[4].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[12].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Phylloscopus inornatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2016-03-14] (ang.).
- ↑ a b c d e Clement, P.: Yellow-browed Warbler (Phylloscopus inornatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-16].
- ↑ a b c D. Lepage: Yellow-browed Warbler Phylloscopus inornatus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-06]. (ang.).
- ↑ a b c BirdLife International, Phylloscopus inornatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2019-2 [dostęp 2019-09-16] (ang.).
- ↑ a b P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phylloscopidae Jerdon, 1863 (1854) - świstunki - Old world leaf warblers (wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-13].
- ↑ E. Blyth. Notes on various Indian and Malayan Birds, with Descriptions of some presumed new Species. „The journal of the Asiatic Society of Bengal”. 11 cz.1 (122), s. 191, 1842. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-13]. (ang.).
- ↑ Yellow-browed Warbler (Phylloscopus inornatus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.
- ↑ Marek Murawski. Trzecie stwierdzenie świstunki żółtawej Phylloscopus inornatus na Nizinie Mazowieckiej. „Kulon”. 24, s. 77–79, 2019.
- ↑ N. Bouglouan: Yellow-browed Warbler Phylloscopus inornatus. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2020-06-23]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tomasz Cofta, Rozpoznawanie świstunek – część druga, „Ptaki Polski” 1/2008(9).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).