Łańcuchy mięśniowe GDS

Metoda łańcuchów mięśniowych i stawowych (GDS) (metoda GDS, metoda łańcuchów mięśniowych) – metoda fizjoterapeutyczna opracowana przez Godelieve Denys-Struyf. Metoda łączy funkcjonowanie ciała z psychiką człowieka. Zgodnie z jej założeniami, poszczególne części ciała są zależne od siebie, a wzajemne powiązania między nimi tworzone są przez mięśnie. Mięśnie utożsamiane są tu także z „narzędziami wyrazu psychiczno-cielesnego” mającego szerokie oddziaływanie zarówno na funkcjonowanie psychiczne, jak i fizyczne człowieka.

Metoda ta ma oddziaływać leczniczo za pomocą między innymi: optymalizowania możliwości ciała, uświadamiania poprawnych gestów, nauki kierowania napięciami związanymi z zachowaniem. Zalecana jest dla pacjentów niezależnie od wieku, jej stosowanie ma nie tylko pomagać w usuwaniu różnorodnych patologii związanych z postawą i napięciami mięśniowymi, ale także zabezpieczać przed ich nawrotami.

Skuteczność metody łańcuchów mięśniowych GDS

W bazie artykułów naukowych PubMed gromadzącej doniesienia naukowe z zakresu nauk medycznych dostępne są dwie analizy empiryczne dotyczące skuteczności założeń metody GDS (stan na marzec 2015). Artykuły te dotyczą zastosowania rehabilitacji z wykorzystaniem metody GDS w leczeniu bólów odcinka lędźwiowego kręgosłupa.

W artykule z roku 2009 Effectiveness of the Physical Therapy Godelive Denys-Struyf Method for Nonspecific Low Back Pain porównywano skuteczność metody GDS w leczeniu bólów lędźwiowego odcinka kręgosłupa ze skutecznością leczenia fizykoterapeutycznego i standardowych ćwiczeń. W obu grupach zaobserwowano poprawę w zakresie sprawności funkcjonalnej (Oswestry Index), oceny bólu (skala VAS) oraz jakości życia (skala SF-36) po zakończeniu leczenia, oraz po 3 miesiącach od zakończenia leczenia; w grupie GDS poprawa była nieznacznie większa. Po 6 miesiącach od zakończenia leczenia w grupie GDS analizowane wskaźniki wciąż utrzymywały się na poziomie nieznacznie wyższym niż przed leczeniem, podczas gdy w grupie pacjentów leczonych fizykoterapią i standardowymi ćwiczeniami powróciły do poziomu z początku leczenia.

W drugim z badań z roku 2015 dotyczących efektywności metody GDS, Effectiveness of the Godelieve Denys-Struyf (GDS) Method in People With Low Back Pain: Cluster Randomized Controlled Trial, porównywano skuteczność leczenia bólu lędźwiowego odcinka kręgosłupa pomiędzy trzema grupami: (1) pacjentami otrzymującymi standardowe zabiegi fizjoterapeutyczne stosowane w bólu dolnego odcinka kręgosłupa zgodnie ze standardami The Spanish National Health Service (SNHS), (2) pacjentami otrzymującymi grupowe (10-12 osób) sesje lecznicze metodą GDS, (3) pacjentami, którzy oprócz uczestnictwa w sesjach grupowych GDS otrzymywali indywidualne sesje GDS. W każdej z grup analizowano: subiektywną ocenę poziomu niepełnosprawności (Roland-Morris Questionnaire), jakość życia (skala SF-12) oraz poziom odczuwanego bólu (skala Pl-NRSs). Badanie wykazało, iż poszczególne grupy nie różniły się poziomem bólu, każde z zastosowanych oddziaływań w podobnym stopniu przyczyniło się do zmniejszenia odczuć bólowych. Pacjenci otrzymujący grupowe sesje GDS obserwowali nieznaczne wyższą poprawę w zakresie poziomu niepełnosprawności po 12 miesiącach od zakończenia leczenia niż pacjenci otrzymujący standardową fizjoterapię. Efekty te zanikały w grupie pacjentów otrzymujących indywidualne sesje GDS, w tej grupie nie wykazano różnic w niepełnosprawności w stosunku do standardowej fizjoterapii.

Autorzy badania konkludują, iż:

• Grupowe sesje GDS mogą być nieznacznie skuteczniejsze w leczeniu bólu lędźwiowego odcinka kręgosłupa niż standardowa fizjoterapia.
• Metodę GDS powinno się stosować raczej grupowo niż indywidualnie lub przeszkolenie, które zastosowano dla terapeutów indywidualnych, było niewłaściwe.
• Postrzeganie GDS jako nowatorskiej metody może przyczyniać się do występowania efektu placebo wśród pacjentów, zwłaszcza gdy jako miarę skuteczności bierzemy subiektywne oceny pacjentów.
• Wymagane są dalsze badania nad metodą GDS porównujące jej skuteczność z innymi zabiegami fizjoterapeutycznymi.

Obecny stan badań - podsumowanie

Dotychczas w anglojęzycznych recenzowanych czasopismach naukowych ukazały się dwa artykuły dotyczące skuteczności metody GDS. Analizy te dotyczyły oddziaływania metodą GDS na bóle lędźwiowego odcinka kręgosłupa. W jednym z badań obserwowano poprawę w przypadku indywidualnych sesji GDS, w drugim takie sesje zniosły efekt poprawy. W związku z małą liczbą badań i ich sprzecznymi wynikami, faktem jest, iż obecnie nie można jednoznacznie ustalić, jaką rolę w leczeniu bólów kręgosłupa lędźwiowego odgrywa stosowanie założeń metody GDS.

Wyniki dotychczasowych badań są źródłem hipotez dla badaczy i praktyków i mogą posłużyć jako punkt wyjścia do dalszych analiz skuteczności metody GDS.

Brak jest w literaturze medycznej rzetelnych badań dotyczących stosowania metody GDS w schorzeniach innych niż bóle kręgosłupa lędźwiowego. Zatem w świetle obecnej wiedzy nie ma uzasadnienia dla stosowania metody GDS w schorzeniach i patologiach narządu ruchu oraz zespołach bólowych innych niż bóle kręgosłupa lędźwiowego.

Pomimo istnienia w literaturze jedynie dwóch badań empirycznych odnoszących się do jednego schorzenia, autorzy szkoleń terapii metodą GDS podają, iż „Istnieją liczne wskazania do stosowania metody Łańcuchów Mięśniowych”versusmedicus.

Metody łańcuchów mięśniowych GDS z ekonomicznego punktu widzenia

Warto rozważyć ekonomiczne uzasadnienie stosowania metody łańcuchów mięśniowych GDS w leczeniu bólu lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Nauka stosowania metody łańcuchów mięśniowych GDS wymaga szkoleń oraz kilkumiesięcznej praktyki. Kurs "Łańcuchów Mięśniowych" jest dwustopniowy, i składa się w sumie z jedenastu 4-dniowych zjazdów. Przykładowy koszt szkolenia w lipcu 2014 wynosił 2000 PLN za jeden zjazd, co daje ponad 20 000 PLN za całościowy kurs. Tymczasem dotychczasowe badania przytaczane powyżej wskazują, że efektywność stosowania tej metody jest dyskusyjna.

Metoda łańcuchów mięśniowych GDS w świetle Kodeksu Etycznego Fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej

Kodeks Etyczny Fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, iż: Art.29. Fizjoterapeuta stosuje tylko metody uznane i zweryfikowane przez naukę. Nie wolno mu współdziałać z osobami, które nie posiadają uprawnień do działań w zakresie ochrony zdrowia.

Kodeks etyczny Fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej nie precyzuje jak należy rozumieć metody uznane i zweryfikowane przez naukę. Niektórzy autorzy twierdzą, iż, aby uznać teorię naukową za prawdziwą należy obserwować zgodność jej założeń z doświadczeniem. Badania doświadczalne nad metodą łańcuchów mięśniowych GDS są nieliczne i wskazują, iż stosowanie metody daje wyniki niezgodne z przewidywaniami np. obniżenie skuteczności oddziaływań terapeutycznych w przypadku sesji indywidualnych. Zatem w świetle założenia, iż teoria naukowa jest prawdziwa, gdy jest zgodna z doświadczeniem, metody GDS nie można na razie uznać za metodę potwierdzoną naukowo.

Art.8. Fizjoterapeuta dostarcza rzetelnej informacji społeczeństwu o fizjoterapii i świadczeniach fizjoterapeutycznych. W związku z brakiem dostatecznego naukowego potwierdzenia założeń metody łańcuchów mięśniowych GDS zgodnie z Art.8. Kodeksu Etycznego Fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej, Pacjenci korzystający z terapii metodą łańcuchów mięśniowych GDS powinni mieć świadomość, iż metoda nie jest jeszcze dostatecznie potwierdzona w badaniach klinicznych.