Aaadonta fuscozonata

Aaadonta fuscozonata
(Beddome, 1889)
Muszla Aaadonta fuscozonata na ryc. 12
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
Podgromada	płucodyszne
Rząd	trzonkooczne
Rodzina	Endodontidae
Rodzaj	Aaadonta
Gatunek	Aaadonta fuscozonata
Synonimy
Helix fuscozonata Beddome, 1889 Helix (Endodonta) fuscozonata Beddome, 1889 Patula (Endodonta) fuscozonata (Beddome, 1889) Endodonta (Endodonta) fuscozonata (Beddome, 1889)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
zagrożony

Aaadonta fuscozonata – gatunek ślimaka trzonkoocznego z rodziny Endodontidae. Endemit Palau w archipelagu Karolinów. Obejmuje dwa krytycznie zagrożone wyginięciem podgatunki.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1889 roku przez Richarda Henry’ego Beddome’a pod nazwą Helix (Endodonta) fuscozonata. Jako miejsce typowe wskazano wyspę Koror. Henry Augustus Pilsbry przeniósł go w 1892 roku do podrodzaju Patula (Endodonta), a w rok później wyniósł ten podrodzaj do rangi osobnego rodzaju Endodonta. W 1976 roku Alan Solem umieścił omawiany gatunek w nowym rodzaju Aaadonta oraz podzielił go na dwa podgatunki:

• Aaadonta fuscozonata depressa Solem, 1976
• Aaadonta fuscozonata fuscozonata (Beddome, 1889)

Morfologia

Muszla podgatunku nominatywnego osiąga od 2,68 do 3,15 mm średnicy i od do wysokości (stosunek wysokości do średnicy wynosi od 0,662 do 0,820), a u podgatunku A. f. depressa od 2,95 do 3,31 średnicy i od do wysokości (stosunek wysokości do średnicy wynosi od 0,698 do 0,707). Na muszlę składa się u podgatunku nominatywnego od 5⅛ do 6½ skrętów, a u podgatunku A. f. depressa od 5½ do 5⅛ skrętów. Skręty upakowane są ciasno. Szczyt muszli i skrętka są silnie wyniesione i od góry lekko zaokrąglone. Dołek osiowy jest bardzo drobny. Stosunek średnicy muszli do średnicy dołka wynosi od 17 do 46,5 u podgatunku nominatywnego i od 16 do 17,8 u A. f. depressa. Główne elementy rzeźby radialnej w części szczytowej i podszczytowej są zanikłe. 1⅜ wierzchołkowych skrętów ma rzeźbę złożoną z delikatnie zaznaczonych, blisko rozmieszczonych, spiralnych żeberek radialnych oraz słabo widocznych nabrzmiałości radialnych. Żebra radialne na pozostałych skrętach są nieregularne, a żeberka radialne szeroko odseparowane od siebie. Szwy są płytkie. Peryferia muszli wydłużone są w słabo wystający kil. Bruzda nadperyferyjna i podperyferyjna są tych samych rozmiarów. Nachylone pod kątem około 10° do osi muszli ujście ma kształt jajowaty i rozszerzoną wargę. Występują trzy przegrody parietalne z drobnym, znacznie rozproszonym perełkowaniem w częściach tylnych. Wyraźna przegroda wrzecionowa ma postać zaokrąglonej listwy, która opadając w dół przecina kallus u podstawy wrzeciona. U podgatunku nominatywnego występują trzy główne przegrody palatalne, zaś u A. f. depressa jest ich pięć.

Ekologia i zagrożenie

Ślimak ten zamieszkuje nizinne wilgotne lasy równikowe. Jest endemitem Palau w archipelagu Karolinów. Jego historyczny zasięg wynosił mniej niż 20 km². Jeszcze w I połowie XX wieku podgatunek nominatywny występował na Koror, zaś A. f. depressa na obszarze 12 km² na Peleliu. Współcześnie zasięg podgatunku nominatywnego wynosi poniżej 2 km² i ogranicza się do niewielkich wysepek. Podgatunek A. f. depressa znaleziono w XXI wieku tylko na niewielkiej wyspie Ngemelis w liczbie pojedynczego osobnika. Jego współczesny zasięg wynosi najwyżej 1 km².

Czerwona księga gatunków zagrożonych IUCN klasyfikuje cały gatunek jako zagrożony (EN), ale poszczególne podgatunki mają już statusy krytycznie zagrożonych (CR). Obu podgatunkom silnie zagraża wylesianie jak i przebudowa naturalnych lasów deszczowych na wyspach. Trend populacji gatunku jest spadkowy.